Bodemverontreinigingen
Zwerfvuil zorgt ook voor bodemverontreinigingen. Hoewel niet het grootste probleem zorgt het wel voor veel ergernis. Zie hier
Verontreinigingen zijn vooral veroorzaakt door de onzorgvuldige omgang met stoffen en het - legaal of illegaal - storten van (vuilnis) afval. Voorbeelden zijn er te over en van (bijna) alle tijden. Zo staan huizen in oude steden niet zelden op een metershoge 'stadslaag', een laag die gevormd is door het eeuwenlang storten van stadsafval. In die laag ligt huisvuil en bouwresten van huizen, maar ook afval van kleine vervuilende industrie als leerlooierijen en verffabriekjes. De grond rond voormalige gasfabrieken is vaak ernstig vervuild. Die fabrieken lagen veelal buiten oude stadskernen op locaties die tegenwoordig in trek zijn voor woningbouw of recreatie. In de jaren 1970 zijn soms hele woonwijken bouwrijp gemaakt met verontreinigd baggerslib.
Er zijn vuilnisbelten waar tot de jaren 1980 op grote schaal giftige en soms zelfs radioactieve stoffen illegaal zijn gestort, zie o.a. Coupolder en Lekkerkerk.
Ook rond benzinestations en ondergrondse olietanks uit die periode komt vaak bodemverontreiniging voor.
In het landelijk gebied komen veel situaties voor waar de bodem bewust of onbewust vervuild is: een ongeluk met een vrachtwagen of trein met chemicaliën, een pomphouder die per ongeluk olie morst, illegale stortingen van giftige stoffen, bij aardgaswinning, chemisch reinigen, een fotolab dat ontwikkelaar door de gootsteen giet of een fabrikant die verontreinigd water of slib in een rivier loost. Op talloze manieren kunnen chemische stoffen, minerale oli en andere milieugevaarlijke materialen als zware metalen en Polycyclische Aromatische Koolwaterstoffen (PAKs) in het milieu komen. Bodemvervuiling ontstaat soms ook door lekkende, ondergrondse tanks.
PFAS
In 2019 beginnen PFAS de aandacht te krijgen. Ze worden er de 'eeuwige chemicaliën' genoemd. Het is de verzamelnaam van een toxische, onafbreekbare chemische stofgroep, met meer dan zesduizend chemicaliën. Het zijn ijzersterke verbindingen - in vaktermen poly- en perfluoralkylstoffen (fluorkoolwaterstofverbindingen) - waarvan de eerste werden ontdekt en ontwikkeld rond 1940. Toegepast zijn ze hitte- en zuurbestendig en waterafstotend. Ze werden razend populair. Bijvoorbeeld voor het teflon in pannen, het betere schuim in brandblussers, autopoetsmiddel, bakpapier, pizzadozen, make-up, verf, de waterwerende laag in kleding en talloze andere toepassingen.
Maar ze hebben hun keerzijde: via de producten of de uitstoot van fabrieken komen PFAS in minuscule deeltjes in grond en water terecht. Ze verspreiden zich makkelijk , zelfs via de lucht. En eenmaal in het milieu, blijven ze daar voor eeuwig. En stapelen ze zich op. Niet alleen in de grond, maar ook in het menselijk lichaam.
Het wordt steeds duidelijker dat chronische blootstelling aan deze perfluorverbindingen kan leiden tot ziekten, van een verhoogd cholestrolgehalte tot nier- en teelbalkanker en verminderde werking van vaccinaties tegen bijvoorbeeld mazelen. Mensen kunnen de stoffen binnenkrijgen door het eten van vis, vlees of groenten. Grond mag nog maar 0,1 microgram van die stoffen hebben. Maar in Nederland bevat bijna alle grond en baggerslib meer. Men kan die dan niet meer kwijt. Er is dan helemaal geen schone grond meer in Nederland. Voor het testen bestaan wachtrijen en vanalls komt stil te liggen.
De giftige stoffen kunnen zich vervolgens in de voedselnetwerken ophopen. Men noemt dit bioaccumulatie. Sommige stoffen worden slechts langzaam afgebroken; men zegt dat deze een lange biologische halfwaardetijd hebben, of nog dat ze persistent zijn. Ze hopen zich op in het weefsel van het organisme en kunnen via de voedselketen doorgegeven worden aan andere organismen, die weer aan hogere concentraties worden blootgesteld, tot de organismen aan het einde van de voedselketen, meestal vleeseters, aan de hoogste doses worden blootgesteld. Dus de bodemverontreinigingen worden opgenomen door b.v. gras en gaan van daaruit in steeds hogere concetrtaies via konijnen naar de vossen e.d.
Daarnaast eigent de mens zich steeds meer land toe. Dit Landgebruik kan gedefinieerd worden als de verandering van het natuurlijk milieu in gebouwde omgeving zoals velden, verbindingswegen en nederzettingen. De mensheid gebruikt ongeveer 38 % van het landoppervlak van de aarde voor de landbouw. Een volgende 33 % van het aardoppervlak is stedelijk gebied en nog eens 33 % is rots, ijs, toendra of woestijn (niet geschikt voor menselijk gebruik). De overgebleven 29 % bevat de natuurlijke ecosystemen, de natuurgebieden, de bossen, de tropische regenwouden, de savannen ect, maar dit zijn dan ook weer de potentie uitbreidingsgebieden voor menselijk gebruik. Zie figuur 2 (Raven and Berg 2006: 399).
Neonicotinoïden, de meest gebruikte pesticiden wereldwijd, zijn niet alleen mede verantwoordelijk voor massale bijensterfte. Ze blijken nu ook schadelijk te zijn voor vogels. Vogelpopulaties gaan het sterkst achteruit in gebieden met sterke vervuiling door neonicotinoïden.
Dus je bespuit planten met het spul. Daardoor dood je insecten en gaan ook insectenetende vogels dood met als gevolg daarvan weer de roofvogels en de vossen. Dat is ook te zien in de bovenstaande afbeelding.
Mest
Ook mest vervuilt de bodems. In Brabant wordt 15 miljard kg mest geproduceerd. Voor 9 miljard kg is geen grond. Dat is het mestoverschot en dat wordt vaak toch uitgereden. 25 % raakt zoek ?
Ook probeert men de mest te vergisten.
In mest zit ammoniak dat door bodembacteriën wordt omgezet in nitraat plus zuur. Het verzuurt de bodems. Daarnaast maakt de mest voedselarme bodems met hun specifieke flora voedselrijk. Dat gaat ten koste van de biodiversiteit. De vaak prachtige voedselarme flora verdwijnt en maakt plaats voor grassen, bramen en brandnetels. Zo vergrassen hele heidegebieden.
Om dat te voorkomen doet men tegenwoordig aan mestinjectie. Met messen snijdt men de grond open en injecteert daar de mest in. Vervolgens wordt de grond weer dichtgestopt. Dat geeft minder stankoverlast en dus minder ammoniak die in de natuurgebieden terecht komt. Het nadeel is dat de messen de nesten van broedvogels vernietigen en dat de mest in de bodem het bodemleven ruineert. Minder pieren, minder bodemleven betekent ook minder voedsel voor b.v. weidevogels. Die nemen dan ook drastisch af.
De meest vervuilde plekken in de wereld zijn
1. Hazaribagh Banglasesh Leerlooierijen ze dumpen 22.000 l giftig en kankerverwekkend afvalwater per dag
2. Agbogbloshie Ghana IT apval
3. Tsjernobyl Oekraine
4. Ciratum river Indonesie industrieel en huishoudelijik afval
5. Dzerzhinsk Rusland chemische productie
6. Kabwe Zambia Loodmijnen
7. Kalimatan Indonesie Goudmijnen
8. Matanza Riachuelo Argentinie Industrie
9. Niger rivierdelta Nigeria olie
10. Norilsk Rusland mijnen en smelterijen
Figuur 2: Het landgebruik op de wereld
Bron: http://www.fao.org/nr/lada/index.php?/maps/
Het plaatje laat zien dat wat de mens nog verder in bezit kan nemen haar grenzen kent. Als de opwarming van de aarde doorzet worden die gebieden alleen nog maar kleiner. Als het landgebruik en de bedekking van het land verandert kan dat enorme gevolgen hebben voor de mensen die er leven. Aanzienlijke effecten van het landgebruik door de mens uiten zich b.v. in erosie, uitputting van gronden, verwoestijning, de wildgroei van stedelijke gebieden, modderlawines, overstromingen, aardverschuivingen ect. (Strategic Plan for the U.S. Climate Change 2003: 69)
Het bovenstaande plaatje laat zien waar gronden erg uitgeput zijn (rood), uitgeput zijn (oranje) stabiel zijn (geel) en zonder vegetatie zijn (grijs). De laatste 40 jaar is 1/3e van de vruchtbare grond verdwenen.
Elke vijf seconde raakt een stuk grond ter grootte van een voetbalveld uitgeput. Wereldwijd is meer dan een derde van de bodem al uitgeput; als er geen actie wordt ondernomen kan dit tussen nu en 2050 oplopen naar 90 procent. Om bodemgezondheid onder de aandacht te brengen en organisaties op te roepen om duurzamer om te gaan met de bodem, hebben de Verenigde Naties 5 december uitgeroepen tot World Soil Day (Wereldbodemdag).
Volgens een rapport van United Nations' Food and Agriculture Organisation, wordt de degradatie van land nog eens verergerd als planologie afwezig is of juist als centraal opgelegde planning leidt tot over-gebruik van de gronden. Het gevolg is de vernietiging van waardevolle ecosystemen en een hoop ellende bij de locale bevolking.
Men zou misbruik van land moeten zien te voorkomen door getegreerde lange termijn planning en nog belangrijker een holistische visie op het gebruik van de gronden.
Er zou voorrang gegeven moeten worden aan de bescherming en duurzaam gebruik van gronden in plaats van persoonlijk belang.
We gaan naar een volle planeet met lege borden schrijft R. Brown. In droge gebieden zie je meer en meer stofstormen (dustbowls); tien keer zo vaak. In NO China,de Sahel, West Syrie, Irak Afganistan. De vruchtbaarheiid van de bodems is er afgenomen maar de bevoking groei. Tripple E gaat mycorrhidza inzetten die planten bij de wortels helpen bij de groei.