Duurzaamheid en beleid

We moeten nog 32 keer zoveel duurzame energie opwekken tot 2050 wat 125.000 miljard kost (5000 miljard per jaar). In 2022 werd 1100 miljard eraan uitgegeven. 

Het State of Climate Action 2022-rapport doet de aanbeveling dat alle mensen uit Europa, Amerika en Oceanië maximaal twee keer per week vlees mogen eten. Daarnaast moet het openbaar vervoer zes keer sneller worden uitgebreid en moet de ontbossing snel worden teruggedrongen. Ook de kolencentrales moeten sneller sluiten. Bovendien moet de overheid de financiering voor fossiele brandstoffen vijf keer sneller afbouwen.

In de V.S. is 500 miljard voor uitgetrokken via de Inflation Reduction Act. Europa heeft de Green Deal voor 1000 miljard In China tussen 2012 en 2022 de hoeveelheid opgewekte duurzame energie door water, wind en zon gestegen van 100 naar 1500 TWh/jaar. In India is de investering in duurzame energie opwekking in twee jaar verdubbeld tot 15 miljard US Dollar per jaar.

Vanaf 2035 moeten nieuw verkochte auto’s in de Europese Unie uitstootvrij zijn.

De EU wil voor 2030 3 miljard bomen bijgeplant hebben. 

De EU wil in 2030 dat bij 30 procent van de natuurgebieden die in slechte staat verkeren, maatregelen zijn genomen om de natuur te herstellen. Bijvoorbeeld het versterken van de biodiversiteit, zoals meer weidevogels of bijzondere vlinders. In 2040 moet er voor 60 procent van de slecht onderhouden natuur een herstelplan zijn, in 2050 voor 90 procent.

Het bijzondere aan de Natuurherstelwet is dat die ook de natuur buiten de huidige Natura 2000-gebieden wil beschermen. Dan kan het gaan om bossen en veengebieden, maar zelfs om natuur binnen steden.

In 2040 moet de emissie van nieuwe vrachtwagens en bussen 90 procent lager zijn dan in 2019.
Alle nieuwe stadsbussen moeten vanaf 2030 emissievrij zijn. 

In 2030 wil de Europese Unie in ten minste 40 procent van zijn eigen vraag naar duurzame technologieën kunnen voorzien.
(Net Zero Industry Act)

42 procent van de gebruikte waterstof in de industrie moet in 2030 groen zijn.

De EU-Ontbossingswet verbiedt de invoer in Europa van koffie, rundvlees en soja, tenzij bedrijven kunnen bewijzen dat hun producten niet zijn geteeld in illegaal ontbost land.(2023)

Milieuclaims binnen de EU moeten in de toekomst voldoen aan dezelfde minimumnormen, wetenschappelijk zijn onderbouwd en onafhankelijk zijn gecheckt.

In 2023 werd op de top van Dubai afgesproken
- na 2050 geen fossiel meer
- in 2030 3x meer duurzame elektriciteitsopwek
- versneld terugdringen van de uitstoot door kolencentrales,
- versnellen van technieken waarbij geen of weinig CO2 vrijkomt (b.v. kernenergie en het afvangen en opslaan van CO2.
- drastisch terugdringen van andere broeikasgassen dan CO2,
- terugdringen van uitstoot van wegtransport
- het geheel afbouwen van fossiele subsidies (tenzij die nodig zijn om kwetsbare huishoudens te beschermen)
- een groot klimaatfonds om landen te helpen die gebukt gaan onder de klimaatverandering.

Nederland

2023

‘Klimaatverandering is dé uitdaging van onze generatie’, erkent het kabinet in de Miljoenennota 2023. Nederland wil klimaatneutraal en circulair worden in 2050. Daarom wordt het CO2-reductiedoel voor 2030 in de Klimaatwet aangescherpt van 49 procent tot een vermindering van 55 procent, in lijn met het coalitieakkoord. Bij de uitwerking van het klimaatbeleid wil het kabinet zich echter richten op een reductie van 60 procent, ‘zodat ook bij tegenvallers de 55 procent niet in het geding komt’.

Klimaatfonds 35 miljard
Om het aangescherpte doel te bereiken heeft het kabinet een Klimaatfonds opgezet van 35 miljard euro voor de komende tien jaar. Het kabinet werkt momenteel aan een wet waarin de spelregels van dit fonds staan. Er wordt in ieder geval op korte termijn 4 miljard euro vrijgemaakt voor ‘urgente projecten’, zoals het stimuleren van wind op zee (180 miljoen) en waterstof (145 miljoen).

Meer regels, minder subsidie
Daarnaast reserveert het kabinet 529 miljoen euro om ervoor te zorgen dat de uitvoering van het klimaat op tempo blijft. Met dat geld worden bijvoorbeeld decentrale overheden ondersteund die de plannen moeten gaan uitvoeren.

Verder beschrijft de Miljoenennota hoe het Rijk meer wil inzetten op 'normerende afspraken'. Duidelijke spelregels verminderen de noodzaak van subsidies, redeneert de staat. Daarom worden de subsidies met 880 miljoen euro verlaagd. Wat de normerende afspraken precies inhouden blijft nog onduidelijk.

Duurzame mobiliteit
In het coalitieakkoord wordt voor de vergroening van personenvervoer tot en met 2030 265 miljoen euro vrijgemaakt. Geld uit het Klimaatfonds wordt daarbij beschikbaar gesteld voor investeringen in de infrastructuur zoals laadpalen.

Gebouwde omgeving
De verduurzaming van de gebouwde omgeving is in de eerste plaats gericht op isolatie. Met het Nationaal Isolatieprogramma richt het kabinet zich het isoleren van 2,5 miljoen woningen tot en met 2030 en het vervangen van oude cv-ketels door alternatieven, zoals hybride warmtepompen. Ook gaat het kabinet kwetsbare huishoudens ondersteunen die hun woning willen verduurzamen waardoor ze energie kunnen besparen. In 2023 en 2024 wordt hiervoor 300 miljoen beschikbaar gesteld in het Nationaal Isolatieprogramma.

Stikstofbeleid
Het kabinet blijft vasthouden aan zijn stikstofbeleid en wil de uitstoot de komende jaren fors verminderen. De aanpak hiervoor wordt ondersteund door het ‘Transitiefonds landelijk gebied en natuur’ ter grootte van 24,3 miljard euro voor de periode tot 2035. Ook hier verkiest de staat normerende afspraken in plaats van subsidies. De subsidiepot uit het Transitiefonds wordt daarom met 660 miljoen euro verlaagd.

Het Rijk maakt nu al 504 miljoen euro vrij uit dit fonds om provincies op korte termijn te helpen om stikstofuitstoot te verminderen en de kwaliteit van water en natuur te verbeteren. Daarnaast wordt 250 miljoen beschikbaar gesteld om het legalisatieprogramma voor zogenoemde PAS-melders te versnellen.

Ingrijpen om energielasten te verminderen
Verder stelt het kabinet budget beschikbaar om kwetsbare huishoudens een energietoeslag uit te keren. Hiervoor word 1,4 miljard gereserveerd waarbij het kabinet uitgaat van 1.300 euro per huishouden.

In de nota stuurt het kabinet nog aan op een verlaging van de belastingtarieven op energie. Deze maatregel wordt echter geschrapt omdat er een paar dagen geleden is gekozen voor een prijsplafond voor gas en elektriciteit. Voor 1200 kubieke meter gas en 2400 kilowattuur elektriciteit wil het kabinet maximale prijzen van 1,50 euro per kuub gas en 70 cent per kilowattuur.

De verlaging op brandstofaccijns blijft bestaan in ieder geval tot juni 2023 gelden.

Belastingen
Verder wil het kabinet met belastingen activiteiten beprijzen die milieuvervuiling en klimaatverandering veroorzaken. Zo gaat in 2023 de vliegbelasting omhoog en worden belastingen van 2024 geleidelijk verschoven van elektriciteit naar gas. Verder scherpt het kabinet de CO2-heffing voor de industrie aan. Deze heffing zorgt ervoor dat de industrie een minimumprijs betaalt voor vermijdbare uitstoot van CO2. Eerder was dit tarief 128 euro per ton CO2 in 2030. Het PBL adviseerde eerder dit jaar dat waarschijnlijk een tarief van 175 euro per ton in 2030 nodig is om het nieuwe reductiedoel van 55 procent te halen.

In 2019 kwam 18 procent van de elektriciteit in Nederland uit duurzame bronnen. In 2022 34 % en 41 % als je biomassa meerekent. 23 april 2022 werd voor het eerst in de geschiedenis meer dan 100 procent van de benodigde stroom in Nederland duurzaam opgewekt.
Maar naast stroom is er energie nodig voor de verwarming en industriele processen. 

Bij het Klimaatakkoord in 2019 werd afgesproken dat 70 procent van alle stroom in 2030 duurzaam wordt opgewekt. Het Planbureau voor de Leefomgeving gaat er nu van uit dat in dat jaar al 85 procent van het Nederlandse stroomverbruik uit hernieuwbare bronnen komt.


Over negen jaar moet 70 procent van de stroom in Nederland uit duurzame bronnen komen. 

Bedrijven krijgen een CO2 heffing om te zorgen dat ze sneller gaan werken aan minder CO2 emissies. Hoe dat werkt is hier te lezen. 

De extra inspanning bij Wind op land moet het gat helpen te dichten. Er zitten projecten in de pijplijn die goed zijn voor 6900 MW vermogen. Het doel is 6000 MW in 2020. (Weet wel dat we in 2008 hadden afgesproken 20 % duurzame energie in 2020 !!) In 2023 wil Nederland 4500 MW op zee hebben staan en 6000 MW op land. Van 2024 - 2030 komt er nog eens 7000 MW bij.  Het gaat om 15 tot 20 miljard aan investeringen en 10.000 banen gedurende 2024-2030.

Tot 2030 is het bovenstaande de ambitie. 3180 windmolens, 69.000 voetbalvelden zonnepanelen goed voor 53 TWh aan energie.

Steeds meer jongeren kiezen voor techniek; echter is het niet voldoende om alle vacatures te vullen. Volgens de ROVC TechBarometer 2019 verwacht 80 procent van technische dienstverleners de komende jaren een tekort aan technisch geschoolde vakmensen. Dit terwijl we in de energietransitie juist een tandje bij moeten schakelen. Nederland gaat de afgesproken doelstelling van 14 procent duurzame energie in 2020 niet halen; er moet nog heel wat gebeuren om de doelen voor 2023 wél te bereiken. 

De Nederlandse regering wil voor 2021 50.000 bestaande woningen per jaar verduurzamen. Voor 2030 wil de overheid het tempo opvoeren naar 200.000 woningen per jaar. Dat komt uit op minstens 961 woningen per week voor 2021 en 3.846 voor 2030. Kortom, een immense opgave voor de bouwsector.

De CO₂-reductie kan voor de economie ook kansen opleveren. Daarom stellen de drie onderzoekers voor om vier innovatiefondsen op te zetten. Eén voor de productie van groene waterstof, één voor zero-emissietrucks, voor de ontwikkeling van een goedkope warmtepomp voor de industrie en een fonds om synthetische groene vliegtuigbrandstof te ontwikkelen.

Weet ook dat in Nederland maar 3-7 % echt duurzame energie is. De rest is biomassa dat men bijstookt en waarvoor bossen gekapt worden en waarvan het hout vaak helemaal uit Amerika komt.

2022  In 2022 werd een kwart meer duurzame stroom opgewekt dan in 2021. Opgeteld bij biomassa komt nu 41 procent van de Nederlandse elektriciteit uit hernieuwbare bronnen. De totale groene energieproductie steeg met 15 procent.

2019  aandeel duurzame energie 8,6 procent, tegenover 7,4 procent in 2018. Zie Energieopwek.nl. Zonnepanelen produceerden in 2019 ruim 4 procent van alle elektriciteit in Nederland. Hiermee kunnen bijna 2 miljoen huishoudens van stroom worden voorzien. De productie van stroom en warmte met biomassa groeide 13 procent, tot bijna 110 petajoule. Biomassa leverde dit jaar voldoende energie voor de verwarming van bijna 2,5 miljoen woningen. Windenergie groeide met 4 procent.

Voor het eerst werd in 2019 meer stroom opgewekt uit duurzame bronnen dan uit kolen. Gemiddeld kwam 20,2 procent van de stroom uit duurzame bronnen. Dat moet in 2030 70 procent zijn. In het Energieakkoord van 2014 is afgesproken dat in 2020 14 procent van de Nederlandse energieproductie hernieuwbaar moet zijn. Met 8,6 procent dit jaar lijkt dat doel echter nog niet binnen handbereik.

In 2030 streeft men naar 49 % minder CO₂ uitstoot tov 1990. 70 - 75% van onze stroom komt uit wind en zon = 84 terrawattuur waarvan 35 TWh op land. Dat doel is in 2020 iets dichterbij gekomen. 26 procent tegen 18,3 procent in 2019. In de totale hernieuwbare energiemix speelt biomassa een belangrijke rol. Deze bron nam bijna de helft van de productie voor haar rekening. Men wil dit gaan afbouwen.

De actuele opwekking is te zien op www.energieopwek.nl 

Per inwoner moeten we dus 4.000 kg CO₂ minder gaan produceren.

De overheid investeert alleen nog in OV, fietsverkeer, deelvervoer en lokale voorzieningen die verkeer voorkomen. En niet langer in individuele (fossiele) automobiliteit.

Wat zou je kunnen doen?

De woningcorporaties krijgen de verhuurdersheffing terug om hun sociale huurwoningen te verduurzamen.
Een einde maken aan alle fossiele subsidies en andere steun aan vervuilende bedrijven.
De belastingdruk wordt voortaan verlegd van arbeid naar vermogen, winst en vervuiling.
Het moet verboden worden dat bedrijven en instellingen investeringen doen die slecht zijn voor milieu, klimaat en mensenrechten.
Er gaat alleen nog overheidsgeld (ook EU-geld) naar kringlooplandbouw.
Een tickettaks die oploopt naarmate mensen vaker per jaar vliegen.
Een juridisch bindend VN-verdrag verplicht bedrijven om mensenrechten en onze planeet te respecteren.
Een algemene CO2-belasting.
Nationaliseer energiebedrijven om de prijzen in de hand te houden. Duitsland is er al mee begonnen.
Introduceer noodprocedures voor uitbreiding netcapaciteit. 
Koppel de gas- en elektriciteitsprijs los. 
Verbied korte afstandsvluchten. 
Schaf btw af op lokaal geproduceerde biologische voeding (en verhoog deze op niet noodzakelijke import) 
Bevries uitrol 5g. 5g verbruikt relatief veel energie en kritische onderdelen, want er zijn heel veel routers voor nodig. 
Voer een CO2 budget in. Met een CO2 budget kan uitstoot worden beperkt tot noodzakelijke voorzieningen / reisbewegingen, met behoud van keuzevrijheid.
Zet grootschalig in op elektrisch deelvervoer in steden. 
Start serieuze experimenten met een basisinkomen. 
Stop met sturen op economische groei en BBP. 

In 2020 stelde Jan Jonker dat je verduurzaming niet kan overlaten aan individuele bedrijven. Je moet het gezamenlijk aanpakken met hele sectoren en ketens en dat gestuurd door de overheid. Want de burger wil iets anders dan de consument. Duurzaamheid gaat niet over minder maar over méér: meer comfort, meer gezondheid, meer schone lucht, meer creativiteit en vakmanschap, meer kwaliteit, en meer gelijkheid.

Vandaar 

1 Verschuif het belasten van arbeid naar het belasten van gebruik van grondstof en uitstoot (en bouw tegelijkertijd stelselmatig de fiscale bevoorrechting van de fossiele industrie af);
2 Realiseer een herziening van het fiscale systeem met het oog op waardebehoud (en niet op basis van afschrijving) en verdisconteer de waarde(n) van sociaal en ecologisch kapitaal in accounting principes en regels;
Ons belastingstelsel is hopeloos verouderd en moet worden aangepast naar de uitdagingen van deze tijd. Als we de lasten op arbeid (werk) omlaag brengen, en de belastingen op vervuiling en grondstoffen omhoog brengen (denk bijvoorbeeld aan plastic, water en fossiele brandstoffen), dan worden duurzame keuzes een stuk beter betaalbaar.
3 Werk in dit decennium toe naar echte prijzen op basis van het verdisconteren van integrale kosten (zoals CO₂, stikstof, toxiciteit of leefbaar loon);
Dit vraagt om radicale transparantie van ketens. Dat kan onder andere door middel van Blockchain en aanverwante technologieën. Nu wordt sociale en materiële ellende geëxporteerd naar landen buiten Europa.
4 Geef meer ruimte voor het organiseren van de commons als eigendoms- en organisatievorm door burgers samen met bedrijven;
Dat vraagt aanpassingen van regelgeving, verleggen van verantwoordelijkheden en om nieuwe financieringsvormen.
5 Maak producenten verantwoordelijk voor de gehele functionele levenscyclus van hun product (hierdoor ontstaat een Extended Producer Life-cycle Responsibility, LCA & EPR);
Het lijkt wenselijk dit te combineren met langere garantietermijnen, statiegeld (op vrijwel alles) en domeinspecifieke systemen van verwijderingsbijdragen.
6 Belast vermogen in plaats van arbeid en nivelleer economische ongelijkheid door hogere vermogensaanwasbelasting (generationele solidariteit);
Er valt sterk voor te pleiten dit te ondersteunen met een basisinkomen voor iedereen. In Nederland is economische ongelijkheid een onderbelicht thema.
7 Investeer in het uitfaseren en stoppen (managed decline) van bedrijven die niet bijdragen aan maatschappelijke waarden door beprijzen, belasten gecombineerd met wet- en regelgeving.

Zo ver is het nog lang niet. Nederland is in 2018 gestart met zes overlegtafels.

Zes overlegtafels

- de bebouwde omgeving (vz Diederik Samsom)
        - woningcorporaties, huurders, huizenbezitters, gemeenten moeten reductieplannen verzinnen.
        - Slimmer energiegebruik voor 1 miljoen kantoren e.a. niet woningen
        - 8 mijloen woningen Parijs proof maken 240.000 per jaar. 7 megaton CO₂ reductie in 2030

Nederland moet van het gas af, maar over de manier waarop is nog veel onduidelijk. Als het aan Diederik Samsom ligt, voorzitter van de klimaattafel die over woningen gaat, gaan Nederlanders massaal hun huis isoleren. Ook moet elke gemeente een wijkenplan maken waarin staat of een buurt van het gas af gaat en welke alternatieve energievoorziening er komt. Het PBL waarschuwt dat volstrekt onduidelijk is hoe gemeenten 1,5 miljoen huizen zullen aanwijzen die voor 2030 aardgasvrij moeten zijn. Ook hangt veel af van de subsidie- en financieringsregelingen die er komen om huiseigenaren te verleiden hun woning te isoleren en te verduurzamen. Het kabinet moet met veel duidelijkere plannen komen om te zorgen dat dit klimaatdoel wordt gehaald.

- industrie (vz Manon Janssen)
        - ze moeten 22 mega ton CO₂ gaan afvangen of opslaan of besparen. Een mega opgave.

De elektriciteitsbedrijven krijgen als enige een dikke pluim van het PBL. De sector die de grootste bijdrage moet leveren aan de CO2-reductie doet wat nodig is. Dit komt onder meer doordat alle kolencentrales uiterlijk in 2030 dicht zijn. Daarnaast wordt via subsidiëring de omslag gemaakt naar wind- en zonne-energie: in 2030 is drie kwart van de totale stroomproductie duurzaam opgewekt. Ter vergelijking: in 2017 was nog maar 13,8 procent duurzaam opgewekt. Burgers en bedrijven betalen via de energierekening op dit moment nog ieder de helft bij aan de stimulering. Het kabinet heeft nu aangekondigd deze energiebelastingen voor huishoudens 'aanzienlijk' te verlagen en die voor met name energieslurpende bedrijven te verhogen.

Het kabinet wil banenverlies voorkomen door de opbrengst van de CO2-heffing te gebruiken voor subsidies om de industrie te vergroenen.

- landbouw en landgebruik (vz Pieter van Geel)
       - slimmer landgebruik, een andere voedselmix, de kas als energiebron, minder methaanuitstoot 3,5 megaton CO₂ reductie in 2030

Het kabinet gaat de oorspronkelijke doelstelling voor de Nederlandse landbouwsector - een reductie van 3,5 Megaton - verhogen naar 6,0 Megaton. De onderhandelende partijen aan de klimaattafel zeiden eerder al open te staan voor meer CO2-reductie, als ze daarvoor maar wel extra geld zouden krijgen. Dat geld komt er nu. De varkensstapel moet verder krimpen, boeren worden uitgekocht. Zulke regelingen komen er waarschijnlijk ook voor koeienboeren. Ook is de kans groot dat het waterpeil in veenweidegebieden omhoog gaat, waardoor de grond meerCO2 kan vasthouden.

- mobiliteit (vz Annemieke Nijhof)
       - Bovag, RAI, NS, Fietsersbond, ANWB, logistieke sector, gemeenten
       - zuiniger banden, elektrische auto's, biobrandstoffen, uitbannen vervuilend transport 7 megaton CO₂ reductie in 2030

De verkoop van elektrische auto's stijgt sneller dan verwacht. Volgens het kabinet dreigt zelfs 'oversubsidiëring'. Een deel van het geld kan beter worden benut om tweedehands (semi)-elektrische auto's in Nederland te behouden, is de gedachte. Vooral e-auto's die gesubsidieerd uit de lease komen, gaan nu nog te vaak de grens over, zodat de vergroening van het Nederlandse wagenpark slechts tijdelijk is. Met name het CDA was dit een doorn in het oog. Tegelijkertijd krijgt de VVD haar zin doordat de voorgenomen innovatietoeslag van twee euro per maand op het bezit van een 'fossiel' aangedreven auto niet doorgaat.

- elektriciteit (vz Kees Vendrik)
      -  sluiting alle kolencentrales in 2030
      -  wind op zee, zuiniger verlichting, opslag CO₂ uit verbrandingsinstallaties  20 megaton CO₂ reductie in 2030  
- overkoepelend (vz Ed Nijpels)
     -  houdt in de gaten of men binnen de financiële grenzen blijft en of het voldoende werkgelegenheid genereert.

Klik op de onderstaande afbeelding voor vergroting.

In 2019 investeert het kabinet € 300 mln investeert in innovaties die bijdragen aan het terugdringen van de CO₂-uitstoot. De technologische sector kampt met een tekort aan gekwalificeerd personeel. En dit personeel is volgens FME juist nodig om te kunnen innoveren met het oog op de energietransitie, het oplossen van problemen in de zorgsector en het duurzamer produceren van voedsel.

70 % van de huishoudens koopt groene stroom. Bij het bedrijfsleven 45 %. In 2018 werd 16,3 % duurzaam opgewekt.  

Meer zie hier

TU Eindhoven (David Smeulders) stelt

Als je nou eens de helft van de 11 miljard subsidie voor biomassa zou uittrekken voor het isoleren van alle huizen in Nederland. Van isoleren krijg je nooit spijt. Die oplossing is veel goedkoper en aantoonbaar duurzaam; na isolatie hoeven we veel minder gas te stoken. Daarna kun je denken aan warmtepompen. Bij voorkeur pompen die warmte uit oppervlaktewater halen, bijvoorbeeld uit grachten. Die maken geen lawaai en zijn veel efficiënter dan pompen die warmte halen uit de buitenlucht. Laat de gaskraan zitten in de meterkast: dan kunnen we die in de toekomst opendraaien als we genoeg groene waterstof hebben.

Waterstof kan worden gemaakt van zonne- en windenergie en worden omgezet in groen gas. Dat kunnen we het opslaan en transporteren in ons bestaande gasnet. Met waterstof is dat lastiger: dat is een piepklein molecuul dat overal doorheen glipt.
Als we een overschot hebben aan zon of wind, zetten we dat om in gas. Als gasnatie hoeven we hier bijna geen investeringen voor te doen; al onze elektriciteitscentrales zijn al aangesloten op het elektriciteits- én het gasnet. We hoeven naast de centrales alleen een zwembad aan brandstofcellen te bouwen en een vat CO2 dat meeademt. 

Ze ontwikkelen een warmtebatterij voor huishoudens. Samen met TNO onderzoeken we materialen zoals een simpel zout, waarin je heel efficiënt warmte kunt opslaan. Vergelijk het met een heatpack, dat door sporters wordt gebruikt om lichaamsdelen op te warmen. In zo'n batterij slaan huishoudens in de toekomst overtollige warmte van bijvoorbeeld hun zonnecollectoren in op. Ze neemt veel minder plaats in dan een boiler: in een warmtebatterij formaat wasmachine kan een gezin genoeg warmte opslaan om een maand mee te douchen en te verwarmen.''

In Nederland staan moderne kolencentrales, die pas tien jaar oud zijn. Daar kunnen we de CO2-uitstoot zo van afvangen, die techniek is beschikbaar. Ik ben daar een groot voorstander van. Hier is het helaas taboe, maar in Noorwegen gebeurt dat gewoon. Of je kunt de kolencentrales laten overschakelen op gas. Is ook zo gepiept, en je hebt directe milieuwinst.''

Begin beginnen met onze gasvelden in de Noordzee. Daar kunnen we nog dertig, veertig jaar mee vooruit. En we zouden de EEG weer moeten invoeren: een Europese Energie Gemeenschap. De overgang naar duurzame energie is bij uitstek iets wat we Europees moeten regelen. De miljardensubsidies die Nederland nu uitgeeft aan biomassa, kunnen veel beter worden gebruikt om oude kolencentrales in Polen te sluiten. Die zijn véél vervuilender dan de onze.

Tips:

Mobiliteit: 

We betalen nu jaarlijks miljarden aan accijnzen, bijtelling en BPM (red. belasting van personenauto's en motorrijtuigen). Als je dat systeem anders inricht en fossiel rijden of rijden op drukke momenten zwaarder belast, dan kun je investeren in duurzame mobiliteit en beloon je het ‘goede’. Het hele fiscale stelsel zit demotiverend in elkaar. Waarom krijg je bij veel werkgevers 19 cent per kilometer reiskostenvergoeding voor de auto, maar krijg je vaak niets als je fietst? Waarom mag je onbeperkt diesel rijden met je leaseauto, maar wordt reizen met de NS-businesscard gezien als extra loon? Dat is raar. Volgens mij moet de overheid daarin een betere rol spelen. 

Windmolens:

Laat bewoners mee profiteren van de windmolens. De financiële modellen hiervoor zijn er al. Met de opbrengsten van windmolens, kunnen we een deel van de winst laten terugvloeien naar de lokale bevolking voor bijvoorbeeld de lokale sportclub. Zo dragen deze windmolens op een andere manier bij aan de leefbaarheid.

Regeltjes:

Als je wilt vernieuwen moet je ruimte geven aan nieuwe ideeën en dat vergt een andere houding. Niet een alleen een toetsende houding, maar eentje waarin je als overheid coacht en stimuleert. 

Andere tip: verander de grondwet en zet er in dat je recht hebt op een schoon milieu (naast het recht op inclusiviteit, schoonheid en kunst, een gelijke verdeling van welvaart en welzijn en het recht te mogen luisteren, lezen, onderzoeken en creeeren via opvoeding en onderwijs. Pieter van der Kruijs).  

Kosten

Voor de energietransitie is ieder jaar 4 miljard nodig. Of de overheid dat er voor over heeft is de vraag. In totaal is 250 miljard nodig, maar men moet weten dat hernieuwbare energie binnen enkele jaren ook in Nederland goedkoper wordt dan fossiele energie en dus verdienpotentieel heeft. De transitie zal juist 350 miljard euro aan besparingen opleveren in de periode 2025-2050, ruim meer dan de 250 miljard euro aan kosten. Een groot deel van deze opbrengsten zullen bewoners gaan merken aan verlaging van de woonlasten als gevolg van de woningverbetering.

De termijnprijs voor fossiele energieproductie in Nederland is nu circa 6 eurocent per kWh. Daarin zijn inbegrepen de kosten voor emissierechten. De prijzen voor CO2-emissies zijn snel stijgende. In 2025 zal de kostprijs voor het opwekken van stroom op Nederlandse woningen dalen. Het is duidelijk dat hernieuwbare energie uit zon en wind niet steeds beschikbaar is. In 2025 zullen de kosten voor batterijopslag echter zijn gedaald. De totale prijs voor opwekking en opslag van hernieuwbare energie zal daardoor in 2025 zijn gedaald tot 4,5 eurocent/kWh. Dat is ruim beneden de prijs voor fossiele energie. Batterijopslag zal ook een grote bijdrage leveren aan beperking van de netbeheerkosten. Het is daarom van groot belang dat bestaande barrières voor grootschalige aanschaf van batterijen sneller moeten worden geslecht. Bijvoorbeeld de dubbele energiebelasting die bij tussentijdse opslag wordt gerekend, staat een snelle groei in de weg.

Waterstof

Duurzame CO₂-neutrale brandstoffen zijn noodzakelijk voor seizoensopslag van energie. In de periode 2025-2030 zal de prijs van elektriciteitsproductie uit duurzame waterstof rond 6 eurocent/kWh uitkomen en daarmee concurrerend zijn met een gascentrale. Uit studies blijkt dat ons aardgasnet 100 procent geschikt is te maken voor transport van duurzame waterstof, voor minder dan 1 miljard euro investering door de netbeheerders. Het verdient aanbeveling voor de overheid om versneld te onderzoeken wat de overige aanpassingen (bij gebruikers) zouden kosten bij inzet van innovatieve technieken. Het zou wel eens erg onverstandig kunnen zijn om alle wijken gasvrij te maken als we met waterstof rendabel van aardgas af kunnen.

Er heersen nog teveel dogma's rond de transitie. Zo zouden woningrenovaties moeten leiden tot Nul op de Meter-woningen, op jaarbasis 'energieneutraal'.  De normen blijken ver verwijderd van zowel fysica als praktijk aldus. Gerard de Leede is professor of Practice Smart Cities (Tilburg University). Ze gaan b.v. voorbij aan verschillen in gebruikersgedrag en -situatie (bijvoorbeeld het grote aantal eengezinswoningen). Bovendien valt overmatige woningisolatie zowel in geld als in CO₂ nauwelijks terug te verdienen (CO₂ die ontstaat bij de productie van de isolatie) ?.

De overheid moet meer durven inspelen op wereldwijde trends en het juridisch kader voor een markt scheppen, waarin consumenten ook energie gaan produceren. Alleen dan is de goede marktwerking gegarandeerd en daarmee versnelling van de transitie tegen de laagst mogelijke kosten.

Het bouwen kost 10 jaar en de hoofdauteur van het Planbureau-rapport zegt dat voor de periode na 2030 is kernenergie in Nederland niet noodzakelijk. Met zon, wind, biomassa, waterstof en CCS zijn er voldoende opties om de uitstoot verder te verlagen. Alle energie die Nederland nodig heeft is met 10 kerncentrales op te wekken. 

Kernenergie ?? 

Zon en wind zijn geen constante energiebronnen. Bij te weinig of geen wind of te weinig zon gaat na verloop van tijd de energietoevoer haperen. Bij kernenergie bestaan die problemen niet maar een kerncentrale bouwen kost miljarden. Bovendien hebben de bouwprojecten ook nog eens de neiging meer te kosten dan begroot. Het ontmantelen van de reactor wanneer die na tachtig jaar op is  kost ook nog eens honderden miljoenen. De investering is zo groot dat je als eigenaar wilt dat de centrales zo veel mogelijk draaien, terwijl ze in Nederland vooral geschikt zouden zijn als achtervang voor zon- en windenergie.

Moderne reactoren zijn veel veiliger dan die in Fukushima.  De kans op zo'n soort ramp is tegenwoordig nihil. Moderne kerncentrales hebben drie zogeheten omhullingen, twee van beton en eentje van staal, muren die radioactief spul als het misgaat veilig moeten 'binnensluiten'. 

Het gaat lukken als de duurzame energieproductie de samenleving ten goede komt en niet enkele energiebedrijven of olie en gasverkopers.

Dit betekent vervanging van de markt- en investeerdersgerichte benadering van energieproductie door een die energie als publiek goed behandelt, terwijl ondertussen een verschuiving richting sociaal eigendom en beheer van energievoorraden wordt vormgegeven.

Geworteld in energiesoevereiniteit en zelfbeschikking zou deze aanpak een snellere decarbonisering aandrijven mede door de macht van gevestigde belangen om verandering te weerstaan te verzwakken. Het zou ook de herstructurering van energiesystemen om aan sociale en ecologische behoeften te voldoen faciliteren.

Buijink stelt dat de financiële sector (de Vereniging van Banken) vanaf 2020 gaat rapporteren over de klimaatimpact van financieringen en beleggingen. En uiterlijk in 2022 moeten alle instellingen actieplannen hebben opgesteld om deze negatieve impact te beperken.

De wetenschappelijke onderbouwing

Je verbaast je over het gebrek aan wetenschappelijke onderbouwing in de hele energiediscussie. Sinds kort mogen nieuw te bouwen woonwijken niet meer op het gasnet worden aangesloten. Maar er is op dit moment nog helemaal geen noodzaak om over te stappen op elektriciteit; sterker nog dat is zelfs onwenselijk zegt Prof Schmeulders. van de TUe . Zonne- en windenergie zijn uiteraard schonere bronnen, maar slechts een klein percentage van onze elektriciteit wordt opgebracht door zonne-panelen en windmolens. De rest komt nog steeds van kolen- en gascentrales. Als we nu van het gas afgaan wordt de CO2-uitstoot dus alleen maar groter. Als je namelijk het klimaatakkoord naleest, zie je dat Nederland op dit moment 9 Gigawatt aan gascentrales heeft staan maar dat dit wordt uitgebreid naar 25 Gigawatt in 2050. We gaan dus meer gas gebruiken in de toekomst. Alleen gaat dat gas dan niet naar woonhuizen maar naar centrales. Daar hoor je de overheid verder niet over. Net als over de energieslurpende industrieën rederijen en vliegtuigmaatschappijen. Kerosine voor vliegtuigen en stookolie voor schepen worden zelfs helemaal niet meegerekend in de CO2-uitstoot. Dat is volkomen onrealistisch. 

Warmtepom­pen maken veel herrie en gebruiken ook te veel energie. Gas is de schoonste energie­bron die we hebben. en we moeten eerst zorgen dat we voldoende duurzame energie kunnen opwekken en opslaan en dan pas het gas loslaten. En we moeten zeker niet onze infrastructuur voor gas afbreken. Want in de toekomst willen we die misschien weer gebruiken om duurzame brandstoffen in te transporteren, zoals ‘solar fuels’ of waterstof waar nu aan wordt gewerkt.

PVT-panelen installeren, die zowel stroom als warmte opwekken, warmtenetten aansluiten en kolencentrales in samenspraak met andere landen gefaseerd sluiten. Die van Nederland zijn de beste van de wereld. Het is onzinnig om die eerst te sluiten terwijl die in andere landen veel vervuilender zijn. Denk Europees, handel lokaal. En het gasnet niet uitfaseren, ook niet bij de huishoudens. Straks hebben we misschien zonne-gas: daar wordt nu zowel aan de TU/e als bij het Eindhovense onderzoeksinstituut Differ aan gewerkt.

Duitsland

In 2038 moet Duitsland van kolen af zijn. Gas wordt dan de voorkeursbrandstof van Duitsland. Ondertussen heeft Duitsland als doel het aandeel van hernieuwbare energiebronnen in de elektriciteitsvoorziening te vergroten  van 38% nu tot 65% in 2030.

Een van de meest controversiële kwesties zijn de kosten van het compenseren van energiebedrijven voor het sluiten van kolencentrales voor het einde van hun leven. Daarvoor is ongeveer 40 miljard euro uitgetrokken volgens de plannen van de commissie; de industrie had gehoopt op € 60 miljard.

In 2022 verraste Duitsland binnen- en buitenland met het inmiddels beroemde 9-euro-treinticket. Met het kaartje kon iedereen een maand lang onbeperkt met het Duitse openbaar vervoer reizen. De introductie van het ticket was bedoeld om Duitsers te compenseren voor oplopende prijzen. In plaats van subsidie op fossiele brandstoffen en aan fossiele bedrijven, zoals Nederland doet, kozen onze buren ervoor het alternatief op gewaagde wijze te stimuleren.

Italië
De les uit Italië gaat letterlijk over lesgeven. Italiaanse kinderen krijgen namelijk sinds 2019 klimaatles. De toenmalige minister van onderwijs, Lorenzo Fioramonti, voerde de verplichte klimaatles in om ervoor te zorgen dat Italië het eerste land is waar duurzaamheid ‘het hart vormt van alles wat op school wordt geleerd.’ Kleine kinderen leren erover door middel van sprookjes en verhalen en oudere kinderen blokken op de duurzame ontwikkelingsdoelen (SDG’s) van de Verenigde Naties.

Schotland:
Schotland zet in op windenergie, waterkracht, getijdenenergie. In 2020 wekte Schotland op die manier 12 gigawatt hernieuwbare energie op. Daarmee werd 97,4 procent van de totale elektriciteitsvraag dat jaar gedekt. Natuurlijk heeft Schotland het geluk dat ze dit kunnen: de unieke ligging van het land speelt een cruciale rol. Toch is het niet vanzelfsprekend dat een land zijn superkracht inzet. Denk aan Nederland die zijn voorsprong op windenergie weggaf aan Denemarken. Maar het is nooit te laat om te veranderen, zoals Finland laat zien.

Finland
Finland wil CO2-neutraal zijn in 2035, maar aan het begin van deze eeuw stond het nog in de top vijf van landen met de hoogste broeikasgassenuitstoot. In 1970 kwam 90 procent van de Finse warmtevoorziening uit hout en olie. Nu roemt het World Energy Council Finland om de stappen die het land zet.

Spanje
Niemand vindt het leuk om onaardig gevonden te worden. Daarvan was Wopke Hoekstra deze zomer het levende bewijs met zijn interview in het AD. Daarin zegt hij tóch wat te willen schuiven in de stikstof deadlines. Dat zou de Spaanse regering waarschijnlijk niet snel overkomen. Het land komt met de ene verplichting na de andere: airco's mogen maximaal op 27 graden en supermarkten riskeren een boete als ze eten weggooien. Daar is niet iedereen even blij mee, blijkt uit de reactie van een winkelier. Maar Spanje doet het toch.

Frankrijk
Frankrijk scoort een 9 op ambitie en een 5 op de uitvoering. Het land stelde een burgerraad in voor het klimaat. Deze burgerraad kreeg het mandaat om maatregelen te benoemen die het mogelijk moesten maken het voor 2030 vastgestelde klimaatdoel van 40 procent emissiereductie te halen en rekening te houden met sociale rechtvaardigheid.

Het leidde tot allerlei voorstellen waarvan uiteindelijk 46 (soms in afgezwakte vorm) in wetsteksten zijn verwerkt. Frankrijk is namelijk koning afzwakking. Zo stelde de burgerraad een verbod voor op alle vluchten naar bestemmingen die binnen vier uur met de trein te bereiken zijn. De vliegtuigbranche zwakte dit af naar 2,5 uur waardoor bijna geen enkele vlucht geraakt wordt door de plannen. En eerder draaide de overheid haar CO2-beprijzingsplan terug na protesten. De burgerraad helpt om burgers te betrekken bij klimaatbeleid, maar de les voor de overheid is om die raad dan ook op te volgen en niet te zwichten voor lobbyclubs daarna.

Zweden
Zo is Zweden het eerste land ter wereld dat de CO2-uitstoot van producten die in het buitenland zijn gemaakt, mee gaat rekenen in de binnenlandse klimaatdoelen. De details moeten nog uitgewerkt worden, maar het begin is er. Het land was ook één van de eerste met een zogenoemde Climate Act die het land verplicht om klimaatbeleid na te streven dat gebaseerd is op doelstellingen die een onafhankelijke commissie opstelde. “Vanaf nu is het illegaal om klimaatbeleid geen prioriteit te geven”, zei Isabella Lövin, minister for International Development Cooperation.

De EU

De Europese Commissie wil maar liefst 1000 miljard euro voor de komende tien jaar bij elkaar krijgen voor de zogenoemde Green Deal die ertoe moeten leiden dat Europa als eerste continent in 2050 helemaal klimaatneutraal is. 

In 2021 kwam de EU met een plan. Binnen twee jaar wordt dit goedgekeurd of aangepast.

Geen benzine of diesel meer in 2035
De grootste schok voor menig ‘petrolhead’: over minder dan 15 jaar mogen auto’s en kleine busjes geen CO2 meer uitstoten. Dat betekent het einde van de fossiele brandstofmotor op diesel en benzine. Dus moeten alle nieuwe wagens snel helemaal elektrisch worden. De meeste autobouwers hebben inmiddels elektrische modellen, en merken als Volkswagen hebben toegezegd zo snel mogelijk volledig over te stappen op elektrische voertuigen.
Toch moet er in korte tijd nog veel gebeuren om het doel niet alleen te halen, maar ook soepel te laten verlopen. Zo moeten er veel meer laadpalen komen door heel Europa: vier miljoen extra. Ook zal de range én het trekvermogen van auto’s moeten toenemen, zodat mensen ook met hun geliefde caravans op pad kunnen. Op dit moment is dat nog lastig met elektrische auto’s.

Geen gratis CO-rechten voor staal en cement
De vervuilendste industrieën in Europa moeten snel minder uitstoten. Staal- en cementfabrieken kunnen nu nog voor een groot deel kosteloos CO2 uitstoten omdat deze emissie is vrijgesteld van het emissiehandelssysteem (ETS), de beurs voor broeikasgassen in Europa. Die gratis uitstootrechten vervallen in versneld tempo, om te zorgen dat ook deze sectoren straks minder uitstoten. Ook de luchtvaart zal zich meer aan het handelssysteem moeten houden. De plannen vallen samen met een algemene aanscherping van het ETS, die sinds 2018 is ingezet. Lange tijd was de CO2-prijs veel te laag in dit systeem, maar dat is nu anders. Op weg naar 2030 en 2050 zal CO2 veel duurder worden.

Steunfonds voor de achterblijvers
Een hogere CO2-prijs leidt tot hogere prijzen voor consumenten en bedrijven. Dat kan een oneerlijk speelveld veroorzaken - vooral voor landen die nog relatief veel CO2 uitstoten, bijvoorbeeld omdat de stroom uit kolencentrales komt. Om al te grote verschillen in lasten te voorkomen, komt er een fonds van 10 miljard euro per jaar. De verwachting is dat dit geld vooral naar landen in het voormalig Oostblok zal gaan. Dat is ook meteen een punt van zorg voor verschillende partijen in het Europees Parlement. Zij zijn bang dat dit fonds vooral ten goede komt aan die landen, terwijl ook andere partijen het geld goed kunnen gebruiken.

CO2-heffing bij de grens
Misschien wel het meest controversiële nieuwe voorstel in de lijst: een CO2-heffing bij de grens van de EU. Op deze manier moet ook de CO2-uitstoot die in het buitenland ontstaat voor in Europa gebruikte goederen belast worden. Het betekent bijvoorbeeld dat Chinees staal duurder wordt, net als Amerikaanse soja. De maatregel werkt op twee manieren: het kan bedrijven buiten de EU dwingen om duurzamer te worden, of het kan de duurzamere bedrijven in Europa aantrekkelijker maken. Op die manier kan dan het Zweedse SSAB, dat werkt aan fossielvrij staal, concurreren met het goedkopere staal uit China.

We moeten af van de vervuiling, ons voedsel moet zo milieuvriendelijk mogelijk worden geproduceerd, we moeten zo min mogelijk afval genereren, de uitstoot van de transportsector moet in 2050 met 90 procent zijn teruggebracht, er moeten twee miljard bomen worden gepland enzovoort.

Dat geld moet met nadruk niet alleen maar van de belastingbetaler komen, maar ook uit het bedrijfsleven. De strijd voor het klimaat moet namelijk ook mogelijkheden gaan bieden. Of zoals Commissievoorzitter Ursula von der Leyen gisteren in Straatsburg zei: ,,De noodzaak tot investeren veranderen we in een káns om te investeren." Het is met name de Europese Investeringsbank die privaat geld moet zien los te krijgen, 'meer dan ooit' zelfs.

Elke Europese regio heeft geld nodig maar er zijn regio's die méér geld nodig hebben. Dat zijn bijvoorbeeld de gebieden, zoals in Polen en Slowakije, die zwaar leunen op de vervuilende kolenindustrie. Voor hen is er een Rechtvaardig Overgangsfonds in het leven geroepen. Daar komt 7,5 miljard euro meer in dan wat de Commissie al in haar begrotingsvoorstel voor de komende jaren had opgenomen.

Voor elke euro die ze krijgen moeten ze zelf een euro bijleggen uit subsidies die ze al krijgen voor regionale ontwikkeling (de Cohesiefondsen). Hiermee komt er tussen de 30 en 50 miljard euro los, zo verwacht de Commissie, wat vervolgens óók weer geld aantrekt. Ook hier gaat de EU op zoek naar private investeerders.

Verder is het de bedoeling dat de Europese Investeringsbank geld gaat lenen aan partijen in de publieke sector, bijvoorbeeld voor het renoveren van woningen.

Europees Parlement is in 2023 gekomen met de Wet Schone Scheepvaart. In 2050 80 % minder CO2 uitstoot..
In Europa gaan zeeschepen vanaf 2026 ook betalen voor CO2-uitstoot.

Nieuwste rapport van de club van Rome (2018) zegt:

Als we de temperatuurstijging willen beperken tot onder de 1,5 °C opwarming, dan moet de CO2-uitstoot uiterlijk in 2020 op zijn hoogst zijn. Dat betekent dat wij minder dan 800 dagen hebben om dat te bereiken. Vervolgens moet de CO2-uitstoot tegen 2030 gehalveerd zijn en in 2050 tot nul zijn teruggebracht. In 2020 moet de uitbreiding van fossiele brandstoffen gestopt zijn en alle subsidies er op. De capaciteit van deze hernieuwbare energiebronnen moet elke vier jaar verdubbelen. Ook moeten er realistische  r realistische prijzen en belastingen komen waarin de ‘echte prijs’ van het gebruik van fossiele brandstoffen wordt meegewogen.

Mondiaal

In 2023 werd op de top van Dubai afgesproken
- na 2050 geen fossiel meer
- in 2030 3x meer duurzame elektriciteitsopwek
- versneld terugdringen van de uitstoot door kolencentrales,
- versnellen van technieken waarbij geen of weinig CO2 vrijkomt (b.v. kernenergie en het afvangen en opslaan van CO2.
- drastisch terugdringen van andere broeikasgassen dan CO2,
- terugdringen van uitstoot van wegtransport
- het geheel afbouwen van fossiele subsidies (tenzij die nodig zijn om kwetsbare huishoudens te beschermen)
- een groot klimaatfonds om landen te helpen die gebukt gaan onder de klimaatverandering..

In 2020 sprak men van een CO₂-heffing op alle producten die uit de VS komen toen Trump zich teruggetrok uit het Klimaatakkoord van Parijs. De VS isoleert zich van de rest van de planeet. Greenpeace projecteerde zelfs als protest een beeld van de twitterpresident op de ambassade in Berlijn.

Zowel premier Charles Michel als minister van Buitenlandse Zaken Didier Reynders pleitten voor maatregelen die moeten voorkomen dat Amerikaanse bedrijven een oneerlijk voordeel halen uit de uitstap uit het Klimaatakkoord van Parijs. Reynders had het in dit verband over ‘klimaatdumping’. Michel wilde niet expliciet pleiten voor importheffingen op Amerikaanse producten, maar noemde ze wel een ‘punt op de agenda van de discussies tussen de Europese landen’.

2019 De staat New York gaat miljoenen dollars investeren in duurzame energie. In 2040 wil de staat volledig draaien op duurzame energie.

2020 BP is één van de grootste olie- en gasbedrijven ter wereld. Hun ambitie is nu om in 2050 klimaatneutraal te zijn.  Daarmee gaat het bedrijf veel verder dan Shell, dat - ook onder druk van aandeelhouders - besloot tot 30 procent minder CO2 in 2050.

2020 Biden wil onderzoek en technologie met de ‘allergrootste investering in duurzame energie en innovatie ooit’; zo’n 400 miljard dollar verspreidt over tien jaar en in 2050 klimaatneutraal te beginnen met

1. Drastische vermindering van de methaanuitstoot door olie- en gasbedrijven.
2. Government Procurement (openbare inkoop) aansporen om het jaarlijks budget van 500 miljard dollar te besteden aan uitstootvrije voertuigen.
3. Het verduurzamen van alle overheidsgebouwen.
4. Het terugdringen van broeikasgassen door de transportsector, door onder andere in te zetten op elektrificatie.
5. Investeren in duurzame biobrandstoffen en het creëren van banen in deze sector.
6. Het besparen van consumentengeld door energiezuinige apparaten en gebouwen.
7. Ervoor zorgen dat elke federale infrastructuurinvestering de klimaatvervuiling moet verminderen.
8. Overheidsbedrijven verplichten om klimaatrisico's en de uitstoot van broeikasgassen in hun activiteiten en toeleveringsketens openbaar te maken.
9. Bescherming van de biodiversiteit, het vertragen van uitstervingspercentages en landschapsbehoud van Amerikaanse natuurgebieden.
10. Het permanent beschermen van het Arctisch gebied en gebieden die ‘zijn beschadigd door het beleid van president Trump’. Het verbannen van nieuwe olie- en gasprojecten in beschermde gebieden, het opzetten van herbebossingsprojecten en het ontwikkelen van duurzame energiebronnen op federaal gebied, met als doel om offshore windenergie te verdubbelen in 2030.

Theorie

Duurzaamheid is voorzien in de behoeften van de huidige generatie's zonder het voor toekomstige generaties onmogelijk te maken in hun behoeften te voorzien,.

In het geval van een duurzame ontwikkeling, probeer je te voorkomen dat er op een onevenwichtige manier gebruik wordt gemaakt van de hulpbronnen in onze samenleving. Je krijgt een samenleving zonder ongewenste overschotten en tekorten, waar mensen geen misbruik maken van macht, waarin kennis niet verloren gaat en waar de natuurlijke omgeving haar kwaliteit behoudt. Er is dan geen sprake van uitputting, vervuiling, armoede of onrechtvaardige ongelijkheid. Kortom: de samenleving is in balans.

Het financieel tekort mag in Europa niet boven de 3 % uit komen maar het ecologisch tekort is 35 %

Omdat de kosten van onze welvaart dalen, door onder meer het gratis toegankelijk worden van informatie en het ontwikkelen van goedkoper producten en diensten, krijg je verschuivingen in hoe we naar de economie kijken en wat we aan inkomen werkelijk nodig hebben om alles te bekostigen en toch een fijn leven te hebben. Daarvoor is een nieuwe bril nodig en cijfers mogen we anders gaan interpreteren waarmee geld, macht en controle steeds meer en meer kunnen worden losgelaten. Het gaat namelijk alleen slecht met de economie als je cijfers beoordeelt op de wijze zoals we dat deden en nog vaak doen. Waardoor we onszelf door angst laten beheersen en niet in onze kracht blijven!. 

We hangen aan alles wat denkbaar is een prijskaartje, maar doen dat vreemd genoeg niet bij onze meest waardevolle grondstoffen, namelijk schone lucht, schoon water en een schone bodem. Sterker nog: we doen het tegenovergestelde. Vliegtickets zijn niet belast met btw, op kerosine zit geen accijns, ons grondwater is bijna gratis op te pompen en onze bodem mag worden platgespoten met bestrijdingsmiddelen. Kortom: bedrijven en particulieren mogen onze lucht, water en bodem vervuilen om er zelf winst mee te maken, terwijl de rekening bij de samenleving wordt neergelegd in de vorm van milieuvervuiling en klimaatverandering. Dat moet echt anders.

Maar laten we vooral u en mij niet vergeten. Wat kunnen wij zelf bijdragen aan het klimaatvraagstuk zonder verlamd te raken? Laten we ook dat tot behapbare proporties proberen terug te brengen door scherp te zijn op de klimaatkeuzes die wij als consument maken. Zit u al bij een groene energieleverancier of heeft u weleens nagedacht over zonnepanelen? Zit u bij een bank die zorgvuldig omspringt met het klimaat? Laat u als het even kan de auto staan of overweegt u een elektrische auto? Eet u al minder vlees en let u in de supermarkt op de klimaatimpact van de producten die u koopt? En laat u de vliegvakantie deze keer aan u voorbijgaan? Met relatief eenvoudige keuzes kunnen we met z'n allen een substantiële bijdrage leveren. Daar kunnen we morgen mee beginnen, want het is nog niet te laat.

Archief

Nederland  

In het regeerakkoord 2017 staat dat de CO2-uitstoot in Nederland in 2030 met 49 procent moet zijn teruggedrongen ten opzichte van 1990. Dit wordt verankerd in een klimaatwet. Daarnaast moeten uiterlijk in 2030 alle resterende kolencentrales gesloten zijn. Dat is ambitieus.

De elf ‘topkeurmerken’ in de voedselsector, waaronder Beter Leven, Max Havelaar en Marine Stewardship Council roepen de politiek op om de btw-verhoging van 6 procent naar 9 procent aan te grijpen om de btw op duurzame voedingsproducten af te schaffen. Een mooi idee.

Nederland wilde in 2020 2% per jaar energie besparen, 20% duurzame energie en 30% CO₂ reductie (mits andere EU-landen meedoen) De overheid koopt 100 % duurzaam in en in 2015 de semi-overheden en het HBO /MBO ook.

Het door het kabinet Rutte-III voorgestelde emissiedoel van 49% reductie in 2030 wordt maar voor de helft gehaald. Om de beoogde reductie van 49% in 2030 te halen, zullen in een nieuw klimaat- en energieakkoord aanvullende maatregelen uitgewerkt moeten worden. Volgens het PBL (Planbureau voor de Leefomgeving).  Ondertussen stijgen de CO₂ emissies door het dak, tot in onze beschaving nog nooit geziene hoogtes, zo rapporteert het Wereld Meteorologisch Bureau van de VN. Zij hebben een toename van de CO₂ concentratie gemeten van 3,3 ppm in 2016 en dat is aanzienlijk hoger dan zowel de 2,3 ppm stijging van de voorafgaande 12 maanden als de gemiddelde jaarlijkse toename van 2,08 ppm over het afgelopen decennium .

Er worden allerhande convenanten gesloten. In 2013 is er een akkoord gesloten om in 2020- 14% en in 2023- 16% van onze totale energievoorziening duurzaam op te wekken. maar in 2016 kwam men er achter dat hernieuwbare energie in 2020 blijft steken op 12,5 of 12,7 procent. Het doel van 16% hernieuwbaar in 2023 komt echter wel in zicht, onder meer door de bouw van windmolenparken op zee.

In 2016 is dit slechts 6% en daarmee bungelt ons land onderaan de Europese lijst. Minister Henk Kamp (Economische Zaken) zou dus haast moeten hebben. Maar met zijn in januari gepresenteerde Energierapport 2016 roept hij niet op tot actie maar komt hij met een: een energiedialoog. En bij gebrek aan plannen van zijn kant legt hij het initiatief bij de markt en de samenleving.

Nederland heeft een daadkrachtiger aanpak nodig. Laten we energiebelasting heffen op basis van de uitstoot van CO₂ volgens het principe van ‘de vervuiler betaalt’. Gas en stroom van verschillende bronnen krijgen dan elk een ander belastingtarief. Het nieuwe systeem lijkt hiermee op het systeem van btw, waarbij in plaats van toegevoegde waarde de CO₂-uitstoot wordt belast.

Men wil voor ca. 4500 MW aan windenergie op zee en voor ca. 6000 MW windenergie op land (samen energie voor ca. 2 mln huishoudens) bouwen met een verdrievoudiging van het potentieel bio-energie en vervijfvoudiging van het potentieel duurzame warmte/koude (zoals bodemenergie, warmtepompen en zonnewarmte) in de komende 10 jaar. structurele doorbraak voor zonnestroom voor meer dan 1 miljoen huishoudens via o.a. coöperaties die duurzame energie op kunnen wekken voor eigen gebruik impuls voor innovatieve technieken zoals energie uit water Daarnaast gaan we 1,5 % per jaar te besparen. Hiervoor gaan we (huur)woningen isoleren voor 400 miljoen en dat geeft 15.000 banen in de bouw. De vijf meest vervuilende kolencentrales worden in 2030 gesloten. Afvang en opslag van CO₂ blijft nodig.

In totaal stond eind 2016 voor ruim 4 duizend megawatt vermogen aan windmolens opgesteld in ons land, ruim 800 megawatt meer dan in 2015. (dat moet 6000 worden in 2020). Op het land groeide het vermogen met 7 procent naar 3,2 duizend megawatt, op zee verdubbelde de capaciteit van windmolens ruimschoots tot bijna 1000 megawatt. Dat moet 4500 worden in 2020.

De inzet van het akkoord om per 2020 100 PJ extra aan energie te besparen wordt ook niet gehaald: De berekende besparing bedraagt 68 PJ in 2020.
Het doel van 90.000 extra arbeidsjaren (gerekend tussen 2014 en 2020) uit het Energieakkoord wordt wel gerealiseerd.

M.b.t. de geraamde uitstoot van broeikasgassen. In de huidige ramingen voor 2020 daalt deze met 23 procent ten opzichte van 1990, waar eerder een langzamere daling werd voorzien. Maar dat komt omdat we veel meer stroom inkopen uit de kolencentrales van Duitsland. De CO₂ uitstoot komt dan op het conto van Duitsland en Nederland is dan zogenaamd schoon bezig.

Ter vergelijking: In Denemarken krijgt men 42 % van de elektrische stroom uit windmolenparken en over 5 jaar 60 %. Er werken 31.000 mensen in de bedrijfstak. Ze hebben in 2016 4242 molens op land en 516 in zee.  

Jaarlijks energie gebruik van Nederland = 3300 Peta Joule. 429 Peta Joule hiervan is in de vorm van elektriciteit. Daarvoor heb je met 100% zonnecellen  6500 km2 = 16% van Nederland nodig. Je hebt 400 km² dakoppervlak, 200 km² geluidsschermen, 200 km² parkeergarage = 12 % van wat je nodig hebt.
Als we 30 % uit zon willen halen kunnen we zonneparken inzetten 1300 km2 = iets minder dan de provincie Utrecht = iets meer dan het Ijselmeer. Je kan ook op auto’s treinen e.d. zonnepanelen plaatsen of façades (muren en ramen) of kleding of tenten of op allerhande apparaten.  

McKinsey rekende uit dat als Nederland vanaf 2016 ieder jaar 10 miljard uitgeeft (20 jaar lang) dan halen we 80 % CO2 reductie. Bij 15 miljard per jaar 95%..Er moeten 63 miljoen zonnepanelen bij met een opp van 120 km2 = 1/3e van onze daken. 47 off shore windmolenparken (met 11.000 windmolens) en per jaar moeten 400.000 vervuilende auto's naar elektrisch. Alle vrachtwagens op waterstof en alle huizen op geothermie of biogas met superisolatie. Dit geeft tienduizenden banen plus de kans wereldleider te worden op diverse hoogtechnologische terreinen. Een betere handelsbalans en economische groei.

Maar de ambities zijn teruggeschroefd tot 14 % duurzame energie in 2020. Nu in 2015 staan we op 5,6 %. In 2016 stopte men met het bijstoken van biomassa en zitten we er nu zelfs ver onder.

In 2016 zagen energiefabricanten zich gedwongen om te vergroenen. De kernramp in het Japanse Fukushima (maart 2011) leidde in Duitsland tot een enorme discussie over kernenergie, en uiteindelijk tot het besluit om er afscheid van te nemen. Als onderdeel van de Energiewende werden miljarden aan overheidsgeld geïnvesteerd in windparken en zonnepanelen.

Iedere kilowattuur stroom die windmolens en zonnepanelen opwekken, hoeven traditionele centrales niet meer te produceren. Die werden daardoor steeds minder rendabel, ook omdat de stroomprijs tegelijkertijd een duikvlucht nam.
De energiereuzen moesten gigantisch afschrijven op hun centrales. Persbureau Bloomberg berekende dat de grote Europese energiebedrijven sinds 2014 liefst 28 miljard euro hebben afgeschreven. Het leidde tot een permanente depressie op de werkvloer. Want het geld moest ergens vandaan komen. Het personeel kreeg de ene na de andere reorganisatie voor de kiezen. Ook in Nederland, bij Essent en Nuon, raakten veel mensen hun baan kwijt.

Om aan die jarenlange lijdensweg een einde te maken hakken de bedrijven zich nu in tweeën. De werkwijze doet denken aan een methode uit de financiële sector: de creatie van bad banks. Daarin worden de rotte onderdelen van een bank apart gezet, zodat ze de rest van het bedrijf niet langer tot last zijn. Het is een vrij pijnlijke operatie - het verlies moet in een keer worden genomen - maar het voordeel is wel dat het bedrijf waarin de goede onderdelen bewaard blijven daarna weer verder kan.

Ze kunnen echt werk gaan maken van slimme oplossingen voor hun klanten. De meeste van die oplossingen zullen leiden tot minder energieverbruik, maar daar hebben ze nu geen last meer van. Eon en RWE moesten gigantisch afschrijven op hun kolen- en gascentrales

Op www.urgenda.nl staat wat we allemaal (nog meer) zouden moeten doen voor een betere wereld. Hier staat wat we allemaal economisch zouden moeten doen om te komen tot een duurzame wereld.
Subsidies zijn hier te vinden.

Gasrotonde

Jan Terlouw raadt aan nu over te gaan op gas dat je kan aanvullen met biogas. De centrales kunnen het makkelijst inspelen op veel wind of zonne-energie. Vervolgens kan je de tijd die je er mee wint gebruiken (voor de transitie) om over te gaan op renewables. Dit noemt men de gasrotonde. Nederland kan qua energie niet selfsupporting zijn. Het probleem is voornamelijk politiek en heeft met belangen te maken. De politiek moet de regels maken, het eerst doen met convenanten en als dat niet werkt verplicht. In 2050 moet CO2 met 80 % omlaag. We moeten slim zijn anders krijgen we na 2050 (met 9 miljard mensen) de grootste problemen. De politiek moet zorgen dat het lukt. Iedereen moet dan meedoen.  
In 25 jaar wil men in de bebouwde omgeving 50 % energiereductie tot stand brengen evenals in de industrie.
Nieuwbouw moet in 2025 energieneutraal zijn.

Subsidie aan fossiel

In 2010 gaf men 1,4 miljard subsidie aan duurzame energie maar men gaf aan fossiele energie 7,5 miljard. Vanwege geen of te weinig belasting op steenkool, kerosine en energie voor grootverbruikers. Behalve directe subsidies spelen tal van belastingvrijstellingen, investeringen met goedkoop kapitaal door staatsbedrijven, soepele vergunningen en dergelijke ook een rol. In Europa belopen deze 10 miljard € voor steenkool en 5 miljard € voor gas, plus nog eens € 27 miljard/j belastingvermindering voor grootverbruikers van fossiele energie. Deze interventies zijn overigens zeer sterk verschillend voor de verschillende lidstaten, maar omdat de energiemarkt internationaal is, werken de enorme steunmaatregelen in VK, Duitsland en Italië voor het gebruik van fossiele energie ook door in de marktprijzen die Nederlandse centrales moeten betalen. Maar ook in Nederland zelf wordt voor een slordige 2 miljard belastingvrijstelling verleend aan de grootgebruikers van fossiele energie.

Het kabinet heeft in 2011 al helemaal weinig oog voor duurzaamheid. De snelheid op autowegen moet zelfs naar 130 km/uur.
We zijn hekkensluiter van Europa geworden. Ons land staat op plaats 27- de laagste positie - voor bodemkwaliteit, die in ons land gebukt gaat onder stikstof en fosfaat afkomstig van de grote veestapel. Ook voor waterkwaliteit staat Nederland onderaan de ladder, vanwege het risico - in vrijwel alle wateren - dat de normen van de Europese Kaderrichtlijn Water niet gehaald worden. Ons land bekleedt plaats 25 voor luchtkwaliteit; met België en Luxemburg behoren we tot de landen met de hoogste gemiddelde uitstoot van stikstofdioxiden per km2. Ook qua bescherming van natuur en klimaat en het opwekken van hernieuwbare energie plaatst Natuur en Milieu Nederland in de achterhoede (achter de top twintig). Onze uitstoot van broeikasgassen ligt boven het gemiddelde en blijft stijgen. Nederland weet Kyoto alleen te halen door aankoop van buitenlandse emissierechten.

Vandaar dat de koningin kwam met een memorabele kersttoespraak (in 2011) die hier te lezen is.  

75 % van de belasting gaat naar het in stand houden van bestaande zaken op energiegebied. Het energie neutraal maken van een huis kost 13.000 euro. Eigenlijk is er een masterplan energie nodig vergelijkbaar met de deltawerken. Subsidies zouden rechtstreeks betaald moeten worden (b.v. via de groene stroom die geleverd wordt zonder dat een agentschap er tussen zit. 

Nederland staat 47e op de lijst van 163 landen op het gebied van duurzame energie.  De groei is 13 - 17 % In 2020 verwacht men voor 10 - 16 miljard omzet en 50.000 - 85.000 banen (ipv 12.000 in 2008).
Nederland is 6e op het gebied van onderzoek in duurzame energie (na DK, FN, Z-Korea, Japan en Zweden). Toch zegt de EU dat Nederland iha onder het innovatief gemiddelde zit en dat men te weinig investeert in CO2 reductie en ontwikkelingen in duurzame energietechnieken. In 2010 is de CO2 uitstoot in Nedeland niet afgenomen maar met 4,2 % toegenomen tot 84,4 miljoen ton. 

De aandachtsgebieden zijn - duurzame elektriciteit,- energie in de bebouwde omgeving, - ketenefficiency - de duurzame kas - nieuw gas - groene grondstoffen en duurzame mobiliteit.

Lucas Reijders (professor Milieuwetenschappen) zegt in 2011: Duurzame energie is een ramp in Nederland. Regulerende energiebelasting zorgde niet voor meer wind- en zonneenergie maar belandde in de zakken van aandeelhouders en managers van energiebedrijven. Het gaat om 1 2 miljard. Daarnaast strijkt de grote Nederlandse industrie honderden miljoenen euro's op uit het Europese emessiehandselsysteem zonder dat er n gram minder CO2 de pijp uit ging. Nederland doet het slechter op milieugebied dan Roemenië. Windenergie op land concurreert al met kernenergie.

Shell:

Een vat olie vertegenwoordigt 1.700 kWh thermische energie. De jaarlijkse productie van Shell-olie heeft een energie-inhoud van ongeveer 1.800 terawattuur. Shell investeert 29 miljard USD om aan olie te komen. Als het dat in zonnepanelen zou stoppen komt er net iets meer energie uit. Ofwel waarom stopt Shell niet met investeren in olie en gaat het over op investeren in zonnepanelen. Hoe komt men hier aan ?  Zonnepanelen hebben een rendement van 22% (veel hoger dan in het Verenigd Koninkrijk, maar onder het gemiddelde in de VS), installatiekosten van 1 USD per watt en zonnepanelen die 35 jaar meegaan, levert de 29 miljard USD net iets meer energie op dan de olie zou doen die Shell jaarlijks produceert.

Trends

De economie kent geen afval meer maar moet circulair worden.
 
Veranderingen die gaande zijn in
- denken -> van lineair naar cyclisch denken
- organiseren -> van verticaal naar horizontaal
- sturen -> van ‘top-down’ naar ‘bottom-up’

De samenleving kantelt
oude, verticale instituties lopen op hun einde als vakbonden, omroepen, kerken, milieuorganisaties, politieke partijen
nieuwe, horizontale verbanden ontstaan als gemeenschappen, coöperaties, sociale & fysieke netwerken
Jan Rotmans

Wat is wel bereikt: 50 % van de koffie is al UTZ-certificeerd in 2015 al het varkensvlees 1 ster, met uitsterven bedreigde vis is uit de supermarkten.

Hoe doet Nederland het ? 

In 2017 stond Nederland vierde op ranglijst World Economic Forum en behoort dus tot de meest concurrerende economieën ter wereld. Wereldwijd zijn alleen Zwitserland (eerste positie), de Verenigde Staten (tweede positie) en Singapore (derde) meer concurrerend.

De infrastructuur is van wereldklasse (derde positie op de ranglijst), een goed functionerende overheid en instituties (vier posities gestegen), een goed macro-economisch beleid met gezonde overheidsfinanciën (een stijging naar de veertiende plaats) en een hoogwaardige gezondheidszorg (vierde positie).''

De marktwerking is verbeterd (vijfde positie) en het is gemakkelijker om nieuwe bedrijven op te richten. Daarnaast is Nederland een van de voorlopers als het gaat om de toepassing van nieuwe technologieën die de basis vormen van de vierde industriële revolutie, zoals kunstmatige intelligentie, robotisering, Internet of Things, cloud computing en 3D-printing.

Bedrijven investeren voor het eerst meer in R&D (achtste positie) en werken veelvuldig samenwerken met kennisinstellingen (vijfde positie) waardoor hun innovatievermogen aanzienlijk is verhoogd (zesde positie). Ze zijn in staat zijn nieuwe digitale verdienmodellen te ontwikkelen. De snelle adoptie van nieuwe technologieën in de Nederlandse samenleving en toepassing binnen bedrijven leidt tot een innovatie-ecosysteem dat Nederland in een uitstekende positie plaatst om maximaal te profiteren van de vierde industriële revolutie.

In contrast met de aanzienlijke verbeteringen op het gebied van innovatie staat de daling van Nederland op het gebied van kwaliteit van hoger onderwijs. Nederland is een plaats gezakt in hoger onderwijs en moet naast koplopers Singapore en Finland nu ook de VS voorlaten. Nederland heeft nog steeds excellent hoger onderwijs, maar de instroom is afgenomen. Gezien de uitdagingen en de snelle uitholling van bepaalde kennis, vaardigheden en functies door robotisering en kunstmatige intelligentie zijn meer investeringen in het Nederlandse hoger onderwijs noodzakelijk. Niet alleen voor de jongere generatie, maar ook voor academische bij- en omscholing van de oudere generaties.

België

(2011) stimuleert PV dusdanig dat het in rap tempo de kant op gaat van Duitsland. De BTW is 6 % als het een huis betreft ouder dan 5 jaar. Je krijgt 0,27 euro per kWh groene stroom certificaat en je bespaart 0,18 euro per kWh (die je niet hoeft te kopen). Daarnaast krijg je 40 % terug op de factuur (en soms zijn er nog meer stimuleringsfondsen)
Als je 3500 kWh per jaar verbruikt heb je 4200 Wp nodig = 18 panelen van 240 Wp = 11.700 euro geïnstalleerd en wel. = 12402 euro met 6 % BTW. je krijgt 40 % terug => kosten 7441,20 euro. 3500 kWh * 0,18 ct = 630 euro 3500 kWh * 0,27 = 945 euro = samen 1575 euro op 7441 euro kosten = 4,7 jaar terugverdientijd. In 10 jaar opbrengst 15750 euro - aanschaf = 8000 euro winst !! 

Kopenhagen (2009)

De rijke landen moesten afspreken een reductie van 25 tot 40% in 2020. Minister Cramer zegt 30 % CO₂ reductie, 20 % duurzame energie en ieder jaar 2 % energiebesparing. De VN schatte dat er wereldwijd vanaf 2020 250 miljard dollar per jaar nodig is om arme landen te helpen tegen de klimaatproblemen. Nu is afgesproken totaal 30 miljard dollar in 2010-2012 en 100 miljard dollar per jaar vanaf 2020. Verder zorgt men er voor dat de temperatuur niet meer dan twee graden stijgt maar hoe is onduidelijk en nergens juridisch vastgelegd. 

De belofte die Obama in Kopenhagen deed dat de VS in 2020 hun uitstoot met 17 procent  zullen hebben verminderd t.o.v. 2005, is in de Amerikaanse Senaat nog verre van een gelopen race. De EU-landen hebben al aangegeven hun emissiereductie te beperken tot 20 procent en niet op te schalen naar 30 procent.

Europa

2020 In 2030 55 % reductie CO₂

2018 In 2050 moet de EU geen CO₂ meer uitstoten (netto gezien). Dit moet de economie 2 % vergroten. Vandaag betaalt de EU 266 miljard aan energie-import per jaar. Als we die import met 70 % laten dalen bespaart dat 2-3 biljoen. Daarvan kan de modernisering van de economie betaald worden. De EU stoot 10 % van de broeikasgassen uit. Ook moet de EU stoppen met subsidies op de vleesindustrie en het bouwen van luchthavens.   

The European Union had agreed on EU-wide 2030 targets and policy objectives, based on a 40% emissions reduction, 27% use of renewables, and greater reliance on energy efficiency with at least 27% energy savings compared with the business-as-usual scenario.

In de Strategie voor werkgelegenheid en groei (Europe2020 ) staat dat de uitstoot van broeikasgassen in 2020, 20% lager moet zijn dan in 1990, dat 20% van de energie hernieuwbaar is en er 20% efficiënter wordt omgegaan met energie.

1. A Resource Efficient Europe ofwel een Europa dat efficit met haar (natuurlijke) hulpbronnen omgaat
2. De Innovation Union  worden
3. Een agenda for new skills and jobs  Het aanpakken van de skills gap;

Naar verwachting zullen er drie miljoen green collar workers in 2020 zijn. Het milieu heeft een zodanig belangrijke rol ingenomen in onze maatschappij, dat we hier vroegtijdig op moeten anticiperen. Voor groene banen zijn geen specifieke groene vaardigheden nodig, maar vaardigheden die meegaan met de greening economy. Het onderwijs moet aandacht vestigen op milieuzaken voordat mensen de arbeidsmarkt betreden. Hier moet een basis worden gelegd en bewustzijn worden gecreëerd dat milieubewustzijn een must is. Daarnaast is het noodzakelijk de arbeidsmarkt  te upskillen en te reskillen ook al houdt dit niet in specifieke groene vaardigheden bij te brengen.

Veel vaardigheden die nodig zijn voor groene banen kunnen in bestaande banen gevonden worden. Ze moeten alleen ge-upskilled worden. UNESCO zet daarom in op het promoten van Education for Sustainable Development (ESD), dat een paraplu biedt voor onderwijs met aandacht voor hoe om te gaan met het milieu. Mensen die zich reeds op de arbeidsmarkt bevinden, dienen dus (om)geschoold te worden om hen het belang van  milieubewustzijn bij te brengen.

Het is echter nog belangrijker om scholieren en studenten op specifieke vakgebieden zoals wiskunde of techniek te scholen want een tekort aan goed opgeleide ingenieurs kan een groot probleem zijn voor de milieusector.
Want als we niet oppassen dreigt Europa een continent van gepensioneerden te worden met investeringen die gaan naar China of Afrika. We (Nederland) zijn goed in water, landbouw en logistiek. We zouden op dat gebied Sillicon Valley moeten zijn maar wie weet ook op andere gebieden. 

Mondiaal zouden we 125 miljard moeten investeren en dan hebben we geen armoede meer, hebben we allemaal basis gezondheidszorg en ontstaat een stabiele wereldbevolking. We moeten dan wel alle milieuschade doorrekenen in de prijzen zodat de werkelijke prijs van elk product duidelijk wordt. Zie www.earth-policy.org  Plan B 3.0.
Wat er mondiaal moet gebeuren is beschreven in de milleniumdoelstellingen http://www.millenniumdoelen.nl/ 

Het hoofd van de klimaatonderhandelingen zegt: Het westen zal uiteindelijk 80 % CO₂ moeten reduceren. Dat is niet te doen  met meer efficiëntie, isolatie, windmolens en elektrische auto's. Je hebt een sterke overheid nodig (geen dwingende) die via subsidies en belastingen het gedrag van de burger de goede kant op leidt. Iedereen mag aardbeien in de winter eten maar dan betaal je er voor. Vliegen dient zwaar belast te worden ect.

In 2010 had de wereld de pijngrens nog niet bereikt. De prijs zal eerst weer een stuk hoger moeten worden of leveranciers moeten onzeker worden door politieke oorzaken.

Men denkt dat de markt groeit van 340 miljard in 2008 naar 800 - 1200 miljard in 2020

China

China gaat tot 2020 360 miljard dollar in hernieuwbare energie investeren en het schrapt plannen voor de bouw van 85 kolencentrales.

investeert 50  miljard in elektrisch rijden. In Beijing Shenzhen en Taiyuan moet vanaf 2017 elke nieuw geregistreerde taxi elektrisch zijn. Zo rijden er in de toekomst alleen nog maar elektrische taxi's en dat zijn er 70.000. Met de transitie naar duurzamer vervoer is een bedrag van $ 1,3 mrd gemoeid. 

China maakt de laatste tijd grote slagen op het gebied van duurzaamheid, zowel in de energie- als de mobiliteitssector. Zo verdubbelde China in 2016 zijn vermogen aan zonne-energie. De verkoop van elektrische auto’s steeg in hetzelfde jaar met 50 procent.

Eerder maakte de Chinese overheid bekend tot en met 2020 ruim $ 360 mrd in duurzame energie te investeren.

Men denkt dat toekomstige wetgeving kolencentrales heel duur gaan maken. China schrapt 800 van de 1000 voorgenomen kolencentrales (in 2017). Ze willen tot 2020 twee maal zoveel windenergie en drie keer zoveel zonne-energie.  

Siemens

Siemens investeert 400 miljard in Desertec. Colorado gaat voor 10 % renewable en sluit kolencentrales. 300 km buiten Los Angeles gaat Duitsland een 1000 MW zonthermische centrale bouwen voor 600.000 huishoudens.

De groene route schijnt ongeveer even rendabel te zijn als de grijze route (met CCS en nucleair). Alleen de return of investment is met groen langzamer. 

Tim Jackson, hoogleraar duurzaamheid van de Universiteit Surry zegt: Prosperity without growth.

Van een productief naar een meer sociaal leven. We doen nu het werk wat vroeger tien man deden. Het moet naar minder productiviteit per persoon zodat iedereen werk kan behouden. Meer werk in onderwijs, zorg, kunst, ambachten. Dat geeft meer voldoening en dan verbruiken we minder grondstoffen. Als er te weinig werk is zullen we nog meer werk moeten verdelen. Geeft meer tijd voor ontspanning, familie en sociale contacten. Dienstverleners zouden we meer moeten gaan betalen. Saai werk moet geautomatiseerd worden en ander werk juist niet. We moeten minder materialistisch worden en meer met elkaar omgaan in banenrijke sectoren.

Ook Spanje timmert hard aan de weg. De technologie wordt steeds beter en goedkoper en de tijd is gekomen om te stoppen met investeren in centrales op kolen, aardgas of kernenergie.

In Engeland krijg je gratis montage en plaatsing van zonnepanelen als je meer dan 10 % van je inkomen aan energie uitgeeft. ( = zonnestroom voor fuel poverty). Ze investeren 110 miljard in windmolenparken op zee.

In de V.S. wil Obama in 2025 25 % duurzaam opgewekt zien en dat levert 5 miljoen "green-collar-banen" op. Via het cap-and-trade programma (waarin emissierechten worden verhandeld) gaat men hier de komende 10 jaar 150 miljard in investeren. Als je in de energieprijs meerekent dat de VS 900 miljard uitgeeft aan oorlogsvoering en 100 miljard aan spionage wordt renewable energie goedkoper.

Kyoto (1997)

Met het verdrag zijn industrielanden overeengekomen om de uitstoot van broeikasgassen in 2008-2012 met gemiddeld 5,2% te verminderen ten opzichte van het niveau in 1990. De reductiepercentages verschillen van land tot land, naarmate economische kracht. De VS moet 7% inboeten, Japan 6% en de Europese Unie 8%. De EU heeft vervolgens de emissiereducties per lidstaat bepaald, Nederland moet 6% minder uitstoten.

Milleniumdoelen en SDG's
In 2000 hebben regeringsleiders van 189 landen internationale afspraken gemaakt: vr 2015 moeten armoede, ziekte en honger ver teruggedrongen zijn. Dit is vertaald in acht concrete doelen: de millenniumdoelen. Zie www.milleniumdoelen.nl
1.Minder armoede.......  zie ook hier  1990 16 % leed honger 2009 14 %
2.Iedereen naar school..zie ook hier   1990 100 mln niet naar school 2009 70 mln (vaak door conflicten)
3.Gelijke kansen...........zie ook hier   Vrouwen gelijke rechten gaat moeizaam
4.Kinder kindersterfte.... zie ook hier  1990 100 op 1000 doden jonger 5 jaar..2009 78 op 1000 -> 33 op 1000 in 2015
5.Minder kraamsterfte....zie ook hier  1990 480 op 100.000 -> 120 op 100.000 in 2015 (13 % door onveilige abortussen)
6.Minder HIV.................zie ook hier  Sinds 2001 25 % minder AIDS-infecties
7.Toegang tot water.......zie ook hier   Nog groot probleem
8.Samenwerking                               Wereldhandel is voor 97 % vrij

Er beginnen nieuwe beroepen te ontstaan als personal environment specialist.


De mensheid heeft 16 TerraWatt = 16 miljoen MW aan energie nodig. In 2020 20 terawatt. Er valt 120.000 terrawatt aan zonlicht op aarde. 



Wanneer zijn culturen succesvol ?

Meestal als er een politiek systeem bestaat dat niemand uitsluit, eigendom en investeringen beschermt en innovatie bevordert. Dat geeft rijdom.
Niet als je te maken hebt met uitsluiting, verrijking en machtsconcentratie.

Een gewelddadige revolutie is een wanhoopsdaad. We moeten een revolutie creëren voordat hij uitbreekt. Een stille revolutie die kanalen graaft van de burgers en hun frustraties naar de centra van de macht'
Hans van Mierlo, 1968.

Wei Wu Wei

Het duizenden jaren oude boek Dao De Jing verwijst naar het karakter ‘Wei Wu Wei’: handelen door niet te handelen. Het heeft weinig nut om onder druk maatregelen in te voeren: soms kun je beter zelf even niets doen. Daarmee ontstaat er ruimte voor een ander om tot een oplossing te komen. Oplossingen die meervoudige waarde creëren en bijdragen aan maatschappelijke uitdagingen.

In plaats van daadkracht, lijkt draadkracht het antwoord. Verbindingen leggen met partijen en mensen die vanuit een innerlijke drive willen bijdragen om de maatschappij mooier te maken. Dat doe je niet door hard te schreeuwen, maar door een stap opzij te maken en anderen te faciliteren. Door bijvoorbeeld een revolverend fonds met risicodragend kapitaal ter beschikking te stellen. Een mooi voorbeeld is de ‘Kracht van New Business in Oss’. Laat mensen zelf hun initiatieven opzetten. En ja, dat zal regelmatig mislukken. Maar dat is niet erg. In Sillicon Valley houden ze ervan om fouten te maken. Met meer dan de helft van alle economische activiteit in de VS, doet die regio het zo slecht nog niet.

Het nieuwe business model voor de politiek: Wei Wu Wei. Iets doen door niets te doen. De huidige bemoeienis minderen om nieuwe initiatieven aan te jagen en onze samenleving meer te verbinden. Dat vraagt lef. Loslaten van oude patronen en vertrouwen geven aan anderen. Maar wees gerust. Als er één schaap over de dam is, dan volgen er meer. Bron

Opdracht

1. Hoe zie jij de toekomst van planeet aarde ?? 

2 manieren om naar de toekomst te kijken:

A  Zwartkijkers
Doemdenken; we hebben straks te weinig om met zijn allen van te leven. Kijk naar de stijgende prijzen voor brandstoffen en de problemen met klimaatverandering.

B Roze bril 

Genoeg knappe koppen om nieuwe oplossingen te bedenken, dus het probleem lost zich tegen die tijd wel weer op. We hebben een beetje druk van de problemen nodig om mensen tot actie te bewegen en dan gaat vanzelf het merendeel mee.

Groep indelen in A  en B Groep  willekeurig indelen

Elke groep heeft een week tijd om argumenten te verzamelen voor je standpunt en voorbereiden van debat

2. Bepaal je belangrijkste doelen binnen duurzame ontwikkeling

12 doelen:

1. verbetering van luchtkwaliteit in de provincie waar je woont
2. overstap op hernieuwbare grondstoffen zodat de wereldeconomie in 2060 nog draait
3. verbetering van positie van vrouwen en kinderen in Afrika en Azi/font>
4. de economische kracht van bedrijven in Nederland
5. afname van de bevolkingsgroei in de wereld
6. veiligstellen van natuurgebieden in je land voor minstens 30 jaar
7. opheffen van schulden van de armste landen
8. een leven in vrijheid voor je kinderen en kleinkinderen
9. de neushoorn behoeden voor uitsterven
10. een redelijk inkomen als je oud bent
11. de veiligheid op straat
12. aanpak van het broeikaseffect zodat de temperatuur op aarde  binnen 40 jaar stabiel wordt

Bepaal welke van de doelen voor jou het meest belangrijk is.  Deze krijgt 12 punten.

De daaropvolgende doel geef je 11 punten, enzovoort.

Vul  je scores per doel in op een excel blad op
http://www.werkenaanduurzameontwikkeling.noordhoff.nl/7242_werken_aan_duurzame_ontwikkeling/_assets/7242d26.xls 

Bekijk de resultaten op het tweede werkblad. Je vindt daar een grafiek die laat zien hoeveel belang je hecht aan people planet en prosperity.

Een tweede laat zien of je het nbelangrijker vindt dan de toekomst.

Ga na of de resultaten overeenkomen met hoe je over je opvattingen denkt: klopt dit?

Als ze naar jouw idee niet zo goed kloppen ga dan na hoe dit komt! Ken jij jezelf goed genoeg of klopt de opdracht zelf niet?

Vergelijk jouw resultaten met die van de groep. Welke prioriteiten hebben zij gegeven?  Welk doel staat bovenaan en welk is het minst belangrijkst in de groep?

Is er een gezamenlijke conclusie te trekken. 

Duurzaamheids-dilemma's

Als we over een Duurzame Toekomst nadenken, lopen we tegen een aantal dilemmas aan. Een aantal van de dilemmas schetsen we hieronder kort:

• Open ruimte versus verrommeling en dichtslibben van het landschap; bouwen we Nederland helemaal dicht met woningen, wegen en bedrijventerreinen, of vinden we natuur, open ruimte, water, polders ook van groot belang voor de rust, de ontspanning, de ruimte? En wat zijn dan de achterliggende denkwijzen om tot een uitspraak over dit dilemma te komen. Is het bijvoorbeeld ook mogelijk om economische te groeien zonder dat we het land volbouwen
• Materieel versus niet-materieel. Op dit moment zoeken we veelal ons geluk in materie zaken (groot huis, grote auto, computers, audio, enz, enz.). Steeds meer onderzoeken wijzen er echter op dat meer materie welvaart niet gelukkiger maakt in de rijkere landen. Ja, dat we wellicht zelfs meer lijden onder de huidige materie overvloed dan dat we er baat bij hebben. Zal de intelligente consument van de toekomst zich bevrijden van teveel materialisme? Zal hij weer meer het accent leggen op het niet-materie: op sociale contacten, vriendschappen, vrije tijd, familie, etc.?
• Menselijke maatschappij versus technologische maatschappij: willen we echt dat er straks niemand mee achter de kassa in de supermarkt zit en je alles via een scanner afrekent, dat we vlees eten waar bij de productie geen koe meer aan te pas komt of willen we toch de menselijke maat houden en het contact met de natuur herstellen, en waar ligt dan de grens?
• Bruto nationaal product versus bruto nationaal geluk; sturen we de samenleving op basis van economische groei via het bruto nationaal product of gaan we op zoek naar andere indicatoren zoals bijvoorbeeld een nationale happiness index waar geluk, welbevinden, leefbaarheid centraal staan?
• Globalisering of regionale structuren versterken: moet een land, gemeente meegaan in de vaart der volkeren en opgaan in de globaliseringstrend of ligt de nadruk meer op eigen identiteit en op de regio 
• Alles wordt steeds groter: scholen, ziekenhuizen, bedrijven, gemeenten, huisartspraktijken. Is dat wat we willen? Is het waar dat groter efficiënter is of zijn we al lang voorbij aan het optimum tussen groot en efficiënt en klein en overzichtelijk. 
• Hoe brengen we onze ecologische voetafdruk terug tot waar we recht op hebben of tot wat de natuur aan kan. Wetenschappers stellen bijvoorbeeld dat we in 2050 80% minder CO2 moeten uitstoten om een klimaatcrisis te vermijden. Dat is een immense opdracht, hoe gaan we dat doen?

Andere dilemma's

Economie of identiteit ?

Omarmen of uitschakelen ?

Verstikken of verademen ?

Stilstand of vooruitgang ?

Megastallen of bioboeren ?   (gemaakt door Erik Pennings BAI 's-Hertogenbosch en zie www.bvbrababntstad.nl)

Emissiehandel

Om de CO2 emissie omlaag te krijgen past men toe

- meer duurzame energie
- Internationale emissiehandel
- clean development mechanism (CDM)
- joined implementation

De lidstaten verdelen de emissierechten over energiecentrales, olieraffinaderijen, cokesovens, chemische industrie olie- en gaswinning. Bedrijven krijgen emissierechten op basis van vergunningen. Heb je rechten dan kun je die verkopen. De rechten worden langzamerhand teruggedraaid zodat bespaard wordt. Om een emissievergunning te krijgen moet er een monitoringsplan liggen  om de CO2 productie te kunnen berekenen. Ter controle is de Nederlandse Emissie Autoriteit ingesteld.

Wetgeving

De EG heeft allerhande richtlijnen ingesteld om te werken aan energiebesparing.
1992/75/EG regelt dat het energieverbruik moet worden weergegeven op etiketten.
2002/91/EG regelt het energieverbruik van woningen
2003/96/EG regelet de regulerende energiebelasting
2003/30/EG regelt de toevoeging van biobrandstof (5,75 %)

De richtlijnen worden door de lidstaten omgezet in wetten
1986: Wet energiebesparing toestellen (WET)
Besluit energieprestatie van gebouwen
Regeling energiebesparing gebouwen 2007
Bouwbesluit 2003
Woningwet (regelt energiezuinigheid en luchtdoorlaatbaarheid).
Wet milieubeheer zorgt er b.v voor dat ketels gekeurd worden

Ook bestaan er algemene maatregelen van bestuur waarin de milieuvergunningen en de normen staan als het besluit emissie-eisen stookinstallaties (BEES A voor installaties groter dan 50 MW en B voor kleinere; gas mag 70-200 mg NO_x/m³ bevatten)

Ook bestaan er Ministeriele regelingen om milieubelasting te voorkomen (want is het in water of lucht terecht gekomen is er weinig meer aan te doen.. Voorkomen en aanpak van de bron staat voorop.

Vroeger keek men alleen naar de gezondheid van de mens maar tegenwoordig ook  naar  plant en dier ter voorkoming van
- zure regen
- broeikaseffect
- fotochemische smog
- wintersmog
Indien CO₂ wordt beperkt beperk je meteen ook fijn stof en NO_x
Men doet dit via
- E-labels, EPA (energieprestatie advies), EPN (energieprestatie norm), MJA's (meerjarenafspraken en EIA's (energie-investeringsaftrek)
- schonere bronnen wind/zon/water/50 % biomassa, bodemwarmte (>30.000 warmtepompen)
- opvangen aan de bron als rookgasreiniging, waterzuivering
- verandering van processen

In het NMP4 is het Nederlandse beleid vastgesteld.

Via energiemanagement kan men ook de nodige bijdragen leveren.