CO_2-opslag en reductie

CO₂ opslag in de bodem en onder zee. Carbon Capture Storage CCS

Porthos staat voor ‘Port of Rotterdam CO2 Transport Hub and Offshore Storage’. Het idee is om de CO2-uitstoot van bedrijven in de Rotterdamse haven af te vangen en via een onderzeese pijpleiding te transporteren naar een oud gasveld, twintig kilometer uit de kust. Daar wordt het op een diepte van drie tot vier kilometer opgeslagen. Het gaat om CO2 afkomstig van waterstofproducenten als Air Liquide en Air Products, maar ook van oliebedrijven als Shell en ExxonMobil en andere grote uitstoters. De Nederlandse overheid heeft 2 miljard euro vrijgemaakt om het project te ondersteunen.(2023)

Lang niet iedereen vindt dit een goed idee. Geld dat in CCS wordt gestoken, kan immers niet naar groene energiebronnen.
'Ik ken die discussie. En die vind ik bevreemdend. Het gaat om het oplossen van het klimaatprobleem. De doelstelling is niet per se verduurzamen. Dat je idealerwijze oplossingen hebt die ook over duizend jaar nog werken, zoals groene waterstof, daar ben ik het mee eens. Daar investeren we ook volop in. Maar we moeten ons in Nederland niet laten afremmen door de vraag of een oplossing wel duurzaam genoeg is. We moeten zien dat we de was gedaan krijgen. Dat is moeilijk genoeg. Laten we samen eerst bij nul uitstoot komen.'

Hoe lang blijft CCS nodig? Doen we het in 2060 nog?
'Het punt is dat aardgas in combinatie met CO2-opslag veel goedkoper is dan waterstof verbranden in gascentrales (die kunnen met enige aanpassing ook klimaatneutraal draaien op waterstof die is gemaakt uit groene stroom, red.). Gas in combinatie met CCS vreet bovendien mijn mooie groene waterstof niet op. Die kun je eerst voor andere zaken gebruiken.

Als RWE's beide kolencentrales straks volledig op biomassa gestookt worden en de CO2 onder de zeebodem wordt opgeborgen, wordt volgens Miesen jaarlijks voor 10 megaton aan negatieve emissies gecreeerd. Omdat biomassa formeel al als klimaatneutrale brandstof geldt, leidt CO2-opslag tot het onttrekken van kooldioxide aan de atmosfeer. Die ruimte kan volgens RWE in eerste instantie worden gebruikt om gascentrales open te houden. De uitstoot daarvan kan dan formeel worden weggestreept tegen de besparing door CO2-opslag.

Voor CCS moet nog veel infrastructuur worden gebouwd. 2030 is morgen. 

Als CO₂ in olie- en gasvelden wordt ingelaten kan het als drijfgas dienen om extra olie en gas te winnen. Men noemt dat Enhanced Oil Recovery.

Shell, Exxon Mobil en twee waterstoffabrieken van Air Liquide en Air Products gaan vanaf 2024 een deel van hun CO2 uitstoot afvangen en invoeren op een verzamelleiding die door het Rotterdamse havengebied loopt. Via een onderzeese pijpleiding zal het gas vervolgens getransporteerd worden naar een platform in de Noordzee waar het in een leeg gasveld wordt gepompt. De bedoeling is om vanaf 2024 jaarlijks ongeveer 2,5 miljoen ton CO2 uit de lucht te halen, ongeveer 1 procent van de jaarlijkse CO2-uitstoot van Nederland. Kosten 2 miljard. (2021)

Men wilde CO₂ gaan opslaan in een veld bij Barendrecht. Wetenschappers zeggen dat de deklaag van anhydriet geen CO₂ zal doorlaten en zeker niet zal breken door drukveranderingen op 3 4 km. diepte. Bewoners zijn er natuurlijke niet blij mee.

Opslag van CO₂ is tijdelijke oplossing.

In 2017 gaan Shell e.a. CO₂ opslaan dat wordt afgevangen bij industriële faciliteiten in het oosten van Noorwegen. De CO₂ wordt vervolgens per schip naar een nabij gelegen faciliteit verscheept, van waar die, via een pijpensysteem, naar de opslagfaciliteit wordt getransporteerd.

Minister Cramer van Milieu is bijzonder enthousiast over het injecteren van het broeikasgas CO₂ in lege gasvelden. Deze week gebruikte zij de voordelen van CO₂-opslag als belangrijkste argument om te betogen dat vier nieuwe kolencentrales geen bedreiging vormen voor het klimaat.

Dat is opmerkelijk omdat kolencentrales van oudsher veel CO₂ uitstoten, het broeikasgas dat verantwoordelijk wordt gehouden voor de opwarming van de aarde. Met de opslag is de uitstoot van broeikasgassen van nieuwe kolencentrales sterk te reduceren, zei Cramer deze week aan het parlement. Ze schat de kans dat energiebedrijven op die manier hun CO₂ gaan opslaan op 90 procent. En dat terwijl slechts een van de vier centrales daadwerkelijk plannen heeft voor opslag. Is het optimisme van de minister gerechtvaardigd?

De milieuorganisatie Greenpeace zet grote vraagtekens bij 'dumping' van broeikasgas onder de grond. Het zou gevaarlijk en milieubelastend voor de zee kunnen zijn. De voor- en nadelen van opslag van CO₂ op een rij:
Voordelen

Opslag reduceert uitstoot
Als CO₂ onder de grond wordt gestopt, komt er minder broeikasgas in de lucht. In theorie kan bijna alle CO₂ uit energiecentrales uit de lucht worden gehouden, waarmee Nederland ineens aan de klimaatdoelen van Kyoto voldoet.

Kolen worden weer aantrekkelijk
Opslag van CO₂ is een handige manier om steenkolen weer aantrekkelijk te maken. Het verstoken van kolen levert veel meer CO₂ op dan het verbranden van gas. Steenkool was daarom lang uit de gratie. Maar kolen zijn verhoudingsgewijs goedkoop. Doordat met opslag het klimaatprobleem valt op te lossen, kunnen energiebedrijven kolen gebruiken. De stroomprijs zal daardoor voor consumenten lager uitvallen.

Minder angst voor Poetin
Kolen hebben een groot voordeel boven gas: ze zijn overal ter wereld verkrijgbaar. Aangezien de gasvoorraden in Nederland opraken, krijgen politiek instabiele gas- en olielanden als Rusland, Algerije en Libimeer macht. Kolen zitten overal in de grond, ook bij betrouwbare partners als Australi Brazili en Canada. Met een beetje goede wil is zelfs in Limburg nog steenkool uit de grond te halen. Ons helemaal afzonderen van Poetin is overigens onmogelijk, want voor de verwarming van gebouwen wordt gas gebruikt.

Goed voor de economie
Nederland zit vol lege gasvelden. Instituten als TNO en bedrijven als Shell beschikken bovendien over veel technische kennis van de opslag van CO₂ onder de grond. Dit voordeel kan Nederland uitbuiten. Door de lege gasvelden aan bijvoorbeeld Duitsland te verhuren en de kennis te exporteren, valt met de opslag van CO₂ geld te verdienen.

Opslag helpt de overgang naar bio-energie
Op de lange termijn moet energie uit zon, wind, biomassa en water Nederland van de verslaving aan olie, gas en kolen afbrengen. Maar het duurt nog wel vijftig jaar voordat duurzame energiebronnen volwassen genoeg zijn om voldoende energie te leveren tegen een redelijke prijs. Kolen zijn het ideale middel om de komende vijftig jaar te overbruggen, zeggen de energiebedrijven. Opslag is een tijdelijke oplossing en helpt bij de overgang naar bio-energie.
Nadelen

Opslag is duur
Het is heel duur om CO₂ uit de rook van energiecentrales te filteren, te vervoeren en op te slaan. Vooral het afvangen van CO₂ bij de schoorsteen is een kostbare zaak. Daarnaast moeten nieuwe leidingen worden aangelegd om CO2 te vervoeren. Nadat het in een leeg gasveld is gejecteerd, moeten controleurs het veld voor eeuwig in de gaten houden. Opslag kost mimimaal 40 euro per ton CO₂, terwijl op het recht om een ton CO₂ uit te stoten in de lucht nog geen 20 euro kost. Opslag zonder overheidssubsidie is commercieel niet haalbaar. Niet voor niets maakte Shell deze week bekend dat een prestigieus project met de opslag van CO₂ in een Noors gasveld niet doorgaat. Maar ook met subsidie staan bedrijven niet te springen. De belangstelling voor het subsidiepotje van Economische Zaken om CO₂ op te slaan, is beperkt. Van de vier grote oliebedrijven heeft alleen Shell een aanvraag ingediend. Om de CO2 te verwijderen heb je een kolencentrale extra nodig op 4 centrales. Het kost 2-4 ct per kWh

De techniek staat in de kinderschoenen
Met het afvangen en opslaan van CO₂ is nauwelijks ervaring opgedaan. Het is onduidelijk welke techniek de handigste is. Met de huidige kennis kan zo'n 80 procent van het CO₂ worden opgevangen. Nog meer afvangen kost veel energie en geld. Ook de techniek van opslaan is nog in ontwikkeling. Nederland mikt op het gebruik van lege gasvelden. Opslaan kan ook diep in de grond onder een waterlaag. En er is een techniek om broeikasgas om te zetten in kristallen. Het duurt nog zeker een jaar of tien voordat de techniek genoeg is ontwikkeld om op grote schaal toe te passen. Het is de vraag of de opslag van CO₂ al voor 2020, zoals het kabinet wil, op grote schaal de uitstoot van broeikasgassen kan reduceren.

Energiebedrijf geeft geen garanties
Nuon wil bij zijn kolencentrale in de Groningse Eemshaven CO₂ gaan afvangen en opslaan. Als de experimenten met opslag moeizaam verlopen of duur blijken te zijn, moet worden afgewacht of en hoe het afvangen gebeurt. Bij de drie andere kolencentrales waarvoor minister Cramer toestemming heeft verleend, bestaan geen plannen om de CO₂ op te slaan. Zij zullen pas broeikasgas gaan opslaan als de Europese Unie strenge afspraken maakt over de uitstoot van CO₂.

Opslaan is gevaarlijk
In een horrorscenario kan opgeslagen CO₂ ontsnappen. Niet alleen verdwijnt de CO₂ dan alsnog in de lucht, een te hoge CO2-concentratie (> 7 %) in de lucht is dodelijk. Deskundigen achten het risico op zo'n ongeluk zeer klein. Iets reer is het gevaar waar Greenpeace op wijst: als CO₂ in minieme hoeveelheden ontsnapt uit gasvelden op zee, kan de zeebodem verzuren.

Straks zijn alle velden vol
De wereld bevat genoeg steenkool voor driehonderd jaar. Maar het aantal gasvelden om CO₂ in op te slaan, is beperkt. Er is ruimte voor vijftig jaar. Daarmee is opslaan van broeikas hoogstens een tijdelijke oplossing van het klimaatprobleem.

IJsland heeft nu een centrale die CO2 direct uit de lucht haalt om die vervolgens op te slaan in basalt. Dit bij een van de grootste geothermische krachtcentrales ter wereld, genaamd Hellisheidi, in het zuidwesten van IJsland. De CO2 die deze module uit de lucht haalt, wordt verwerkt in water dat vervolgens 700 meter onder de grond wordt opgeslagen. Door het basalt in de IJslandse grond wordt de CO2 omgevormd tot solide mineralen. De CO2 wordt daarmee permanent opgeslagen.

Een proeflocatie in Japan voor de afvang en opslag van CO₂ laat betere resultaten zien dan andere projecten. Volgens de ontwikkelaar van het project zijn de kosten lager en efficiency van afvang hoger. Dat energiekosten liggen tot twee derde lager dan bij andere CCS-projecten. Ook is de efficiency om CO2 af te vangen verhoogd.

De CCS-apparatuur gebruikte bij de NRG Energy in de V.S. zoveel energie dat eigenaar een volledig nieuwe gascentrale moest openen om aan de energievraag te voldoen. Nu (2021) is die gesloten. 
Kemper Project. De kosten, zo’n 7,5 miljard dollar, vielen hoger uit dan gepland en machinerie kampte met allerlei technische mankementen. Gestopt.
Tot voor kort kostte het uitstoten van een ton CO2 ongeveer 10 euro. Sinds dit jaar is dat in Europa verhoogd naar 50 euro. Maar het afvangen van CO2 kost 70 tot 100 euro per ton. Het is dus goedkoper om CO2 uit te stoten dan af te vangen. Helemaal in landen als de VS, waar nog geen CO2-prijs is.
Dus is het (nog) niet rendabel.(2021)

Er zijn in 2021 65 commerciële CCS-fabrieken in de wereld. 26 zijn operationeel, 2 projecten zijn geschrapt, 3 worden verbouwd, 13 zijn op papier in ontwikkelingen en 21 zijn in een vroeg bouwstadium.

Zie ook hier

CO₂ absorberen en geven aan planten in kassen

Je kan CO₂ absorberen aan materialen. Op basis daarvan wordt onderzocht hoe het systeem in de kas kan worden geïntegreerd. Men denkt dat het moetn kunnen voor € 40 per ton.

CO₂ binding door olivijn

Men kan olivijn (Mg₂SiO₄ + 2 CO₂ -> SiO₂ + 2 MgCO₃). gebruiken. Het is een magnesiumhoudend mineraal dat men kan verpulveren en uitstrooien op stranden of kustwater. Dan wordt extra CO₂ door het zeewater opgenomen. Het is goedkoop, kan gemakkelijk worden gewonnen in arme landen. Olivijndeeltejs ter grootte van zandkorreltjes zouden in enkele tientallen jaren alle menselijke uitstoot van CO₂ kunnen vastleggen. Nadeel is dat de reactie langzaam verloopt.

Men kan al dakbedekking kopen met olivijn zodat het dak CO2 absorbeert. Zie Dakenraad pdf en de leverancier is  Troelstra devries 

Sommigen zeggen dat het spul niet snel genoeg oplost zodat het honderden jaren duurt. Door olivijn nog fijner te verpulveren gaat e.e.a. beter maar dat geeft fijn stof problemen. 

De CO₂ uit centrales zou je onder hoge druk met olivijn kunnen laten reageren tot waterstofbicarbonaat en warmte. Die warmte kan je weer gebruiken. Olivijn bevat wel nikkel en dan mag je het eigenlijk niet op het land gooien.

In de tropen gaat de reactie veel sneller 2-600 x. Je hebt 7 km2/jaar nodig voor alle CO₂. Kost 10 euro per ton of 2-4 euroct / kWh.

In de VS heeft men een ionic solid gemaakt dt 2x zoveel CO₂ kan absorberen. Daarbij gaat het van vast naar vloeibaar waarbij warmte vrij komt. Die kan weer gebruikt worden om de CO₂ er vanaf te halen. Scheelt 25 % energie en produceert geen giftige gassen. 

Het bedrijf Carbonclean scheidt CO₂ van rookgas in een kolencentrale in India via een nieuw chemisch middel. Van wordt van CO₂ natriumcarbonaat gemaakt, een chemische stof die zijn toepassing vindt als baking soda, maar ook wordt gebruikt in de glas- en papierindustrie. Men vangt jaarlijks 60.000 ton CO2 weg.

CO2 binding door korrels

Shell heeft korrels gemaakt die CO2 aan de buitenkant binden in poreuze structuren en met stoom komt die CO2 dan weer vrij. Ze gaan het gebruiken in de kippenpoep centrale te Moerdijk. Daar wordt 1/3e van alle kippenstront in Nederland naar toe gebracht. 1300 ton per dag. (2022 VK 24-2)

CO₂-binding door bossen

CO₂ dumpen diep in de oceaan

De CO₂ zou ook in oceanen gedumpt kunnen worden b.v. op 1 km diepte waarna het als belletjes omhoog komt en oplost of op 3 km diepte waarna het automatisch zinkt.

Vanaf 2026 zal de Britse oliemaatschappij BP jaarlijks 17 miljoen ton CO2 gaan opslaan in de bodem van de Noordzee. In Noorwegen wordt al bijna twintig jaar veilig CO2 opgeslagen, in een waterhoudende laag onder de zeebodem. 

CO2 opname door oceanen

Hoe meer CO2 de oceanen absorberen, hoe zuurder ze worden. Die CO2 gaat chemische verbindingen aan met water. Dat wordt carbonzuur of koolzuur en dat valt uit elkaar. Het is een heel ingewikkeld proces.

De verzuring van de oceanen is een serieuze bedreiging voor het voortbestaan van het leven in de zee. En het tempo waarop oceanen verzuren is ongekend. Sinds het begin van de industrialisatie is het zeewater 25 procent zuurder geworden; het heeft nu zelfs de hoogste zuurgraad van de afgelopen 2 miljoen jaar.

De start-up Ebb Carbon wil dit probleem oplossen en tegelijkertijd het vermogen van de oceaan om CO2 op te nemen vergroten. Dat doen ze met behulp van een elektrochemisch systeem dat de moleculen in het zeewater verandert. Wat overblijft is een zuur en een zoutwater oplossing met een zeer lage zuurgraad (alkalisch). Wanneer dit alkalische water terugstroomt in de oceaan treedt er een natuurlijke chemische reactie op waarbij CO2 uit de lucht wordt gehaald en opgeslagen.

“Ze verschuiven elektrochemisch het evenwicht van de verschillende ionen die betrokken zijn bij CO2 in zeewater. Daardoor wordt het zeewater minder zuur en neemt de oceaan meer CO2 op. De basistechniek is vrij simpel maar het opsschalen is het probleem. 

CO₂ uit de lucht halen en meteen elektriciteit opwekken

1. Het Origen Power-proces levert aardgas aan een hoge-temperatuur-brandstofcel. Ongeveer de helft van de chemische energie wordt omgezet in elektriciteit en de rest in hoogwaardige warmte wordt gebruikt om kalksteen (CaCO3) thermisch te ontbinden in kalk (CaO) en koolstofdioxide.

Het systeem is zodanig geconfigureerd dat alle gegenereerde kooldioxide zuiver is, waardoor het goedkoop en gemakkelijk is om de kooldioxide te gebruiken of om het veilig diep onder de grond op te slaan. De kalk die wordt gegenereerd, kan worden gebruikt in een reeks industriële processen en, in gebruik, verwijdert het koolstofdioxide uit de lucht.

Over het algemeen is het proces koolstof-negatief - aan het einde van het proces is er minder kooldioxide in de atmosfeer dan in het begin. Normaal gesproken levert het gebruik van aardgas om elektriciteit op te wekken, een uitstoot van ongeveer 400 g CO2 per kWh op. Voor het Origen Power-proces is dat aantal minus 600 g - voor elke kWh opgewekte elektriciteit is er een nettoverwijdering van die hoeveelheid koolstofdioxide uit de lucht.

Het proces genereert vier producten - elektriciteit, kalk, zuivere kooldioxide en het vermogen om koolstofdioxide uit de atmosfeer te verwijderen. Een gedetailleerde techno-economische beoordeling van het proces gepubliceerd in het tijdschrift Applied Energy (Hanak et al) geeft aan dat als de elektriciteit en de kalk worden verkocht tegen groothandelsprijzen, de kosten worden gedekt zonder een koolstofprijs - zelfs als het koolstof verwijdert dioxide uit de lucht.

2. Direct Air Capture

Je kan de omringende lucht aanzuigen, het CO2 er met een chemisch trucje uitfilteren en de opgeschoonde lucht weer de omgeving inblazen. Er bestaan al veertien van dit soort fabrieken van Climeworks. Het CO2 wordt als geconcentreerd gas verkocht aan frisdrankbedrijven of beheerders van kassen. Een deel wordt verwerkt tot korrels, om die vervolgens onder de grond op te slaan. Op die manier verdwijnt de CO2 uit de atmosfeer. Ze maken nog geen winst. Je kan er ook koolstofnanobuisjes of grafeen van maken, bestanddelen van kunstmest of schone brandstof.

Het IPCC gaat in zijn meest optimistische scenario voor het halen van de Parijs-doelstellingen uit van maximaal zo'n 700 gigaton aan negatieve emissies, zegt Van Vuuren. De rest, ruim 4.100 gigaton, moeten we dan besparen door het terugdraaien van de uitstoot, bijvoorbeeld door massaal over te schakelen op andere energiebronnen zoals zon-, wind- en kernenergie.

Zoals de houten abri’s en vangrails en de dynamische wegverlichting die ’s nachts dimt als er weinig verkeer op de weg is. Verkeersborden van bamboe. Op het fietspad zijn de rode tegels van geopolymeer als vervanger van cement.

In een ander deel van het fietspad zijn zonnepanelen geplaatst en er is een warmtecollector geïnstalleerd. De provincie omschrijft deze collector als een omgekeerde vloerverwarming. De warmtecollector wint zonnewarmte uit het weg-oppervlak en slaat die ondergronds op. Deze warmte wordt later gebruikt voor verwarming van bedrijfspanden.

CO2 omzetten naar veevoereiwit

In Engeland gaat men in 2020 een fabriek starten waain men CO₂ van een energiecentrale via duurzame waterstof en micro-organismen omzet in eiwitten die geschikt zijn als veevoer. 
In 2021 in Nederland ook. DSM stopt er 8 miljoen in. 

Maak er benzine van

In Amsterdam is men cyanobacteriën genetisch aan het manipuleren zodat ze de gewenste biobrandstoffen produceren. 

Wek er stroom mee op

Als CO2 in water oplost, splitst het gas zich in positieve waterstofionen en het negatieve bicarbonaat. Uit het ladingsverschil dat ontstaat aan verschillende zijden van de tanks kan vervolgens een stroom van elektronen – oftewel elektriciteit – worden gecreëerd. Het is nog niet commerciële haalbaar.

Produceer iPhone-hoesjes

Je kan aardolie vervangen door CO2 als grondstof voor plastic. Door de ontwikkeling van een biokatalysator wordt het proces kosteneffectief. Newlight benadrukt dat het proces zelfs goedkoper is dan plastics gemaakt uit aardolie. AirCarbon kan net als normaal plastic in elke vorm worden gegoten.

Wereldwijde oplossingen om CO₂ te besparen

Herstel landbouwgronden

Op deze wereld is er aan landbouwgrond omgerekend zo’n een miljard aan voetbalvelden verloren gegaan. Volgens het wetenschappelijke team van Hawken kunnen daarvan 424 miljoen voetbalvelden hersteld worden. Dat biedt niet alleen kansen voor boeren, ecosystemen en biodiversiteit. Geschat wordt dat deze herstelde landbouwgrond vele gigatonnen aan CO2 opnemen, want dat doet een gezonde toplaag.

+ Kosten: 72,2 miljard dollar
+ Opbrengsten: 1,35 biljoen dollar
+ CO2-reductie: 14,08 gigaton

Planten van bomen met nuttige vruchten

Dat er miljoenen bomen op onze planeet geplant moeten worden om te functioneren als CO2-vreters, dat is bekend. Maar dat het ook nutsbomen kunnen zijn, zoals fruit- en notenbomen, daar hoor je nooit over. Ook niet over plantprogramma’s van de in Afrika bekende ‘olifantsboom’ (Sclerocarya birrea), waar ook giraffes en neushoorns graag van snoepen.
Het voordeel van bomen boven planten is dat ze meer CO2 uit de atmosfeer halen dan ze uitstoten.
Sommige fruitbomen functioneren zelfs als basisvoedsel voor mensen, zoals de banaan, de avocado, en de kokosnoot. Het zou daarom voor het klimaat goed zijn om eenjarige planten op grote schaal om te wisselen voor nutsbomen. Doe dat met een oppervlakte van 153 miljoen voetbalvelden en de wereld staat er ineens een stuk beter voor.
+ Kosten: 120,1 miljard dollar
+ Opbrengsten: 627 miljard dollar
+ CO2-reductie: 20,19 gigaton

Tegengaan voedselverspilling

Het is niet mogelijk uit te rekenen wat het voorkomen van voedselverspilling kost of wat de opbrengsten ervan zullen zijn. Maar het zullen forse bedragen zijn, want een-derde van wat er aan voeding van het land komt, bereikt nooit de maag. Dat resulteert in een onnodige uitstoot van 4,4 gigaton CO2 per jaar, 8 procent van alle broeikasgassen wereldwijd. Het is dan ook niet voor niets dat ook in de SDG’s van de VN een halvering van de verspilling in de retail en bij consumenten als doel is opgenomen. Voedselverspilling is dus geen aaibare activiteit die warme gevoelens oproept, zoals de initiatiefnemers van Instock en Kromkommer in Nederland dat doen. Het staat bij Hawken op nummer 4 van de prioriteitenlijst.
+ Kosten: niet uit te rekenen
+ Opbrengsten: niet uit te rekenen
+ CO2-reductie: 70,53 gigaton

Combineren veeteelt en bosbouw

Voor het combineren van veeteelt en bosbouw bestaat zelfs een woord: silvopasture. En het ziet er prachtig uit, die grazende stiertjes in de schaduw van de bomen. De combinatie druist in tegen alle huidige denken, dat resulteert in het compleet neerhalen van tropische regenwouden in ruil voor kale landbouwvlaktes. Nog wat ouder is de praktijk van silvopasture op het Iberische schiereiland, waar het vee niet zo onder de ongenadig schijnende zon staat. Tot op de dag van vandaag hebben we hier het vlees van de zwarte Spaanse varkens aan te danken, een delicatesse.
+ Kosten: 41,6 miljard dollar
+ Opbrengsten: 699,4 miljard dollar
+ CO2-reductie: 131,19 gigaton

Bamboe aanplanten

Geen plant die zo snel groeit en zoveel CO2 uit de atmosfeer opzuigt als bamboe. Er zijn soorten van dit hoge gras die 75 tot 300 ton CO2 (per acre, ofwel voetbalveld) kunnen opnemen en opslaan. Zelfs eendenkroos en algen blijven hierbij achter. Wie in de lente een uur heel geconcentreerd naast een bamboestengel gaat zitten, kan de plant zien groeien:
I can see the grass grow. Van de jaarlijkse oogst kan van alles en nog wat gemaakt worden: vloeren, papier, meubels, houtskool, dierenvoeding. En kleding, niet te vergeten. Bamboe groeit bovendien ook op gedegradeerde bodems.
+ Kosten: 23,8 miljard dollar
+ Opbrengsten: 264,8 miljard dollar
+ CO2-reductie: 7,22 gigaton

Meisjes scholen

Ook opmerkelijk. Het goed onderwijs geven aan meisjes voorkomt een enorme CO2-uitstoot. Dat heeft met bevolkingsgroei te maken. Geschoolde meisjes krijgen minder kinderen en weten ze ook nog gezonder te houden. De overbevolking op deze planeet is zorgwekkend en een belangrijke veroorzaker van CO2-uitstoot. Uit onderzoek blijkt dat het verschil tussen een 12 jaar lang geschoold en een ongeschoold meisje zowat vier of vijf kinderen is. Zouden alle landen ter wereld goed onderwijs bieden, dan komen er in 2050 zo’n 843 miljoen mensen minder die moeten eten, wonen en leven.
+ Kosten: 39 miljard dollar per jaar
+ Opbrengsten: niet te calculeren
+ CO2-reductie: 59,6 gigaton

1 Bouw van windmolenparken op land 139.31 gigaton
2 Behoud van tropische wouden 105.60 gigaton
3 Vloeistof airco’s vervangen 96.49 gigaton
4 Voorkomen voedselverspilling 92.89 gigaton
5 Verminderde vleesconsumptie 87.86 gigaton
6 Combinatie bosbouw en veeteelt 63.81 gigaton
7 Aanleg zonneparken 60.48 gigaton
8 Scholing meisjes 59.60 gigaton
9 Familieplanning 59.60 gigaton
10 Aanplant tropische nutsbomen 46.70 gigaton

“Global warming is the transformation that transforms everything” (Karen O’Brien)