Duurzame bejaardenzorg 

De Sterrenwijzer kan gezien worden als een duurzaam huis voor ouderen. Het ligt in Olen (België). 

Het is gebouwd met duurzame materialen, men maakt haar eigen brood, kookt altijd vers en biologisch, het is betaalbaar en men streeft naar verdere innerlijke groei van de bejaarde medemens.

 Het bestaat uit twintig serviceflats, een rustoord en enkele plekken voor demente senioren. In 1999 is het gestart.

 Het onderstaande is vrij naar Charles de Jongh, de oprichter van het instituut.

 De visie

 Men ziet vaak dat ondanks alle zo goed bedoelde inzet in seniorentehuizen de bewoners toch ongelukkig zijn. Het ontbreekt vaak aan een visie.

Godfied Boomans stelde: vroeger was oud worden belangrijk. Je was iemand die er bijna was. Nu ben je onbelangrijk want je bent iemand die er bijna geweest is. Na ons 35e gaan we stap voor stap fysiek achteruit. De kunst is die stappen om te buigen in innerlijke groei. 2 % lukt het..zij worden een zonnetje. Waarom zijn het er maar zo weinig.

In deze cultuur wordt men niet vanzelfsprekend wijs naarmate men ouder wordt.

De cultuur geeft duidelijk aan dat je er niet meer bij hoort. Alle affiches etc zie je de cultus van het jonge lichaam. Als je dat drieduizend keer meemaakt, gaat dat niet in je koude kleren zitten.

Als ouder wordende moet je zelf in beweging komen anders gaat de ontwikkeling niet verder. Wat maakt die 2 % zonnetjes. Ze gaan ervoor innerlijk te blijven groeien. Ze zijn altijd innerlijk onderweg.

Het ideaal is dat de mensen in het tehuis zonnetjes worden. Dat zij hun uiterlijke achteruitgang weten om te buigen in innerlijke groei. Als de mens zich identificeert met de aftakelende corpus ga je twee keer dood. Als je leeft in een omgeving die duidelijk maakt dat de oude mens de moeite is om moeite voor te doen dan wordt het anders. In zon omgeving dienen veel verrijkingsmogelijkheden te zijn. Je moet er van alles kunnen leren. je moet er verder in ontwikkeling kunnen komen en dat kunnen continueren.

Seniorenzorg is meer dan eten, drinken, wassen, slapen, voor de televisie zitten en voor de rest niet te moeilijk doen. Vaak desnoods een verdovingspilletje.

Seniorenzorg is de hele mens verzorgen en is dus ook zorg voor de ziel en geest van de mens. Pas dan heeft de mens het gevoel gezien, erkend en herkend te worden. We trachten te helpen dat ze een stukje verder mens worden, en een zonnetje worden voor zichzelf en hun omgeving.   

De praktijkomslag vindt plaats op zeven zorggebieden.

Als we die tegelijkertijd realiseren kan een mens gelukkig zijn. Het betreft

1. Ontwikkeling
2. Religie en filosofische overtuiging
3. Medische zorg
4. De organisatie
5. Binnen buiten jong en oud
6. Materiele ondersteuning, materiaal, kleur, voeding, architectuur
7. Het moet betaalbaar zijn voor iedereen

1. Ontwikkeling

Alle zonetjes hebben gemeenschappelijk dat ze in ontwikkeling zijn gebleven en steeds op weg zijn. We trachten dit te realiseren door je in te stellen op drie type  mensen. Mensen die cognitief zijn ingesteld of kunstzinnig zijn of wilsgericht / praktijkgericht zijn. (combinaties zijn ook mogelijk). Vandaar dat er wetenschaps-, kunst- en ambachtsateliers zijn.

In de wetenschapsateliers bestaan leesgroepen, studiegroepen, biografiestudie e.d.

In de kunstateliers kun je leren tekenen, boetseren, schilderen, zingen of doen aan  woordkunst.

In de ambachtelijke ateliers kun je werken met textiel of manden maken , papier scheppen, kaarsen trekken, pottenbakken, werken met hout of in de tuin.  

De wils poot wordt ingevuld door zelt te koken, brood te bakken (alle brood is zelf gebakken) te oberen of de ateliers bij te houden.

Sommigen doen van alles wat. Ze leren b.v. iets i.p.v. stilletjes op de kamer weg te kwijnen. Toch kiezen sommigen daarvoor hun eigen biografie te maken overdenken.

in privacy. Er bestaat verrijkingsmogelijkheden als culturele manifestaties, concerten, toneelstukken, voordrachten etc.

2. Religie en filosofische overtuiging

Natuurlijk is die vrij. De verschillende overtuigingen moeten elkaar eigenlijk versterken. Er zij katholieken, protestanten en boeddhisten.

Waar ligt het religieuze in het nu. Dat is de ontmoeting, het gesprek. B.v. met een echte vriend. Het gebeurt elke dag hier. In echte gesprekken is men werkelijk betrokken en wordt de eigen wereld even opzij gezet. Zulke ontmoetingen zijn van groot belang zeker aan het einde van de levensfase.

De plek waar de kans op ontmoeting het grootst is, is daar waar binnen, buiten, links rechts, boven onder, elkaar kruisen; bij de ingang dus. Op die plek ligt de grondsteen  waarna direct daarachter de salon begint. Daar zijn verschillende plekken ingericht. waar men kan gaan zitten zodat een gesprek ook verder kan worden voortgezet. Als je op een plek in de weg staat is een gesprek snel afgelopen en komt dan niet tot bloei. Vandaar dus zitjes op de plek waar de kans tot ontmoeten het grootst is.

We gaan voor de ontmoeting als cultuur.

Indien personeel bij iemand binnen stapt denken ze voordat ze de deurknop omdraaien even wanneer heb ik die persoon het laatst gezien en waar ging het toen over. Daarna gaat men binnen en wordt e.e.a. een echte ontmoeting.

Daarnaast zijn er geen godsdienstoorlogen ontstaan. In tegendeel, men is bij elkaar op bezoek gegaan en heeft alleen maar meer respect voor elkaar gekregen. Wat niet wil zeggen dat er soms zeer kleingeestig gedacht en gehandeld wordt.

 3. Medische zorg.

 Men heeft vrijheid van keuze van arts. We hebben 27 verschillende huisartsen die hier langs komen. Er heerst vrijheid van geneeskunst..regulier, homeopatisch of anthroposofisch..het maakt niet uit. Alle verpleegsters volgen een cursus in Nederland m.b.t. tot de laatste twee richtingen. De verpleging kan er dan verder mee door gaan.

 De medewerkersvergadering is ook een bijzonder medicijn. Om de veertien dagen komt iedereen bijeen als  de arts, de kok, verpleegkundigen, de tuinman, de poetsvrouwen, de klusjesman, de medewerkers van de administratie etc..iedereen is er bij betrokken.

Men buigt zich dan over die mensen waar we men zich het meest zorgen over maakt. Dit wordt enkele weken voordien op de agenda geplaatst en voorbereid.

Zon gesprek gaat dan in vijf fases.

1. de biografie wordt verteld (vaak snapt men dan past waarom iemand zo reageert.)

2. die mensen die haar/hem op de agenda geplaatst hebben beschrijven waarom ze dat gedaan hebben.

3. elke medewerker in de kring geeft dan zijn/haar beeld bij de bejaarde of een sprekende anecdote. Iedereen ziet de mens op een ander moment van de dag en heeft er een ander beeld bij. Zo krijg je een bont palet van visies. Je wordt dan bevrijd dan vooroordelen. Alle beelden samen geven een volledig beeld van iemand.  Er is een harde afspraak bij gemaakt dat  je nooit commentaar geeft op de bijdrage van een ander.

4. Als de beelden klaar zijn wordt de vraag gesteld wat komt boven drijven..wat is de rode draad en dat wordt vertaald in

5. De praktijkomslag. Wat gaan we er mee doen.

Twee weken nadien wordt gealueerd en eventueel bijgestuurd.

4. De organisatie

Hoe tracht men te voorkomen dat de drie grote angsten van een tehuis worden wegnomen als het verlies van privacy, zelfbeschikkingsrecht en vrijheid.
Daarvoor heeft men een totaalaanpak ontwikkeld. Elke vorm van ouderdom moet in de Sterrenwijzer kunnen leven. Van de jong senioren, oud senioren en de demente senioren. Normaal moet je als je gaat sukkelen naar een ander huis. In de sterrenwijzer niet. Je kunt gewoon aanwezig blijven.

Je hebt recht op dag en nacht bezoek. Er bestaan dus vrije bezoekuren.

Elke bewoner die niet dement is heeft een eigen sleutel die tevens alle deuren kunnen die nodig zijn je vrij te voelen.

Er is een aansprakelijkheidsverzekering afgesloten is alle bewoners gezamenlijk zodat alle bezoek zonder risico langs kan komen.

Iedereen heeft tevens privacy. Elke flat heeft een voordeurbel. Elke rustoordkamer heeft een voordeurbel. De deuren zijn dicht en je hebt te kloppen of aan te bellen.

Indien men privacy wil (b.v. op het toilet of was men gewassen wordt) wordt een wand voor de deur geschoven. Hierdoor kan men nooit op ongewenste momenten binnen lopen.

 Het huisregelement moet ontstaan uit het leven en men maakt e.e.a. dus zelf. Hierdoor past het altijd.

 5. Binnen buiten jong en oud.

 Heel wat rusthuizen zijn huizen waar mensen opgeborgen worden. Hier is alles open voor iedereen. De erediensten, de kunst- ambachts- en wetenschapsateliers, de toneelstukken, de concerten, het winkeltje,de kinderopvang, het restaurant..

De 30 betaalde medewerkers werken samen met 129 vrijwilligers. Om de 6 weken organiseert men een nieuwe tentoonstelling en er zijn lezingen,  concerten en leuke gebeurtenissen waar jong en oud aan mee doen. Daarbij heeft men overeenkomsten met 8 opleidingen als die voor verpleging, verzorging, animatie en ergotherapie. Hierdoor loopt jong en oud door elkaar.

Oude mensen die een zonnetje worden, zijn ook in staat om jonge mensen een impuls te geven. Er komen ook schoolkinderen binnen.

6. De materiele ondersteuning

Hier gaat het over architectuur, kleur, inrichting, voeding. Er is gekozen voor organische architectuur omdat die als enige uitgaat van de functie die plaatsvindt in een ruimte. Die functie bepaalt vervolgens de vorm. Zo zijn de ontmoetingsruimten rond gemaakt in plaats van langgerekt.

M.b.t de kleur is bekend dat oranje doet eten. In het verlengde hiervan heeft men de ruimten voor denkwerk blauw gemaakt (hoofd koel houden), waar gegeten wordt  zacht oranje en waar ontmoetingen plaatsvinden lichtgeel.

Er is gewerkt met veel licht. Kunstlicht is van gloeilampen en er is gekozen voor mooi bestek, echte bloemen gemaakt door de bloemschikkers uit de Sterrenwijzer, fijn porselein en fijn glas. Als de omgeving aantoont: je bent de moeite om moeite voor te doen krijgen de mensen hun zelfrespect terug.

Alle voeding is biologisch en dagvers en er wordt niets uit blik of diepvries gemaakt of met gebruik van de magnetron ..

7 Financieel

Het uitgangspunt is dat het betaalbaar moet zijn voor iedereen en niet duurder dan  andere tehuizen. Dat is gelukt en iedereen krijgt dezelfde verzorging of men nu arm of rijk is.

Er bestaan initiatieven op het terrein te beginnen met een school, een groot houtatelier, een kinderopvang, een studiecentrum voor managers, een house of colours (voor vluchtelingen) een herberg, een plaats waar terminale zieken hun zinvolle, vol- en menswaardige manier kunnen beleven en een verblijf voor vrijwilligers, stagiaires etc.

Verder is het project gelieerd aan het werfhuis te Culemborg, een mogelijk Huize de Sterrenwijzer te s-Hertogenbosch en Maastricht aan House of Colours te Kenia,  Sekem te Eypte, de Zonnewijzer in Noord-noord Holland, het Keerhof te Gent, huize Sophia te Maastricht . .