Gas
Ons verbruik
In 2023 werd er 30 miljard kubieke meter aardgas verbrand. Dat is 5 procent minder dan in 2022. Vooral huishoudens doen zuinig aan en verbruikten vorig jaar 11 procent minder aardgas dan in 2022. Terwijl de winters vergelijkbaar waren. Ook de industrie bespaarde vorig jaar 4 procent. Winkels, horeca en ziekenhuizen slaagden erin 7 procent te besparen. Ook werd er minder elektriciteit opgewekt met aardgas. Alleen de land- en tuinbouw verbruikte meer aardgas dan in 2022.
Kwam in 2021 nog 24 procent van het ingevoerde aardgas uit Rusland, in 2023 was dat minder dan 9 procent. Nederland haalde vooral meer lng uit de Verenigde Staten. Van al het aardgas kwam in 2023 een derde uit de Verenigde Staten. De VS is daarmee de grootste aardgasleverancier geworden. Noorwegen levert ook ongeveer 30 procent.
Aardgas uit Rusland moet naar Nederland worden gepompt. Dat kost energie en produceert voor elke 10 miljard kuub aardgas 5,3 megaton meer CO2 dan dat het uit Groningen zou komen. Dus als de 60 miljard kuub die we minder winnen volledig zou worden opgevangen door Russisch gas, dan betekent dat 31,8 megaton CO2-equivalent méér uitstoot per jaar. Ter vergelijking: dat is ongeveer de uitstoot van al het verkeer en vervoer in Nederland.
Maar nu nog maar 9 % uit Rusland komt is men naast gas uit Noorwegen (30%) vloeibaar gas uit de V.S. gaan inkopen. Hiervoor moet je het gas afkoelen tot - 162 graden. Dat kost al 10 % van het gas. In 2022 was circa 51% van het in Nederland geïmporteerde LNG, Amerikaans schaliegas. In 2022 voeren 111 tankers Amerikaanse LNG Nederland binnen, met een totale lading van omgerekend 10,7 miljard kubieke meter gas. Daarvan was dus 1 miljard kuub nodig voor het afkoelen wat 1780 megaton CO2 geproduceerd heeft.
Het meeste LNG in Nederland komt van de Sabine Pass exportterminal in Louisiana met een vervuilende LNG-industrie rondom het stadje Cameron.
Ook het fracken van gas levert milieuproblemen alsmede het feit dat op de frack plaatsen veel methaan ontsnapt. Methaan zorgde voor 30 % voor het broeikaseffect.
LNG tankers zijn heel lukeratief omdat ze op zee nog kunnen gaan naar de hoogste bieder. Daar wordt heel veel geld mee verdiend. Een gaspijpleiding gaan van A naar B. Dan ligt de prijs vast.
Het transport kost 10 gCO2/tkm LNG weegt 0,7 kg = 7gCO2/tkm Eén boot vervoert 67000 ton gas 6000 km afstand = 2814 ton CO2 x 111 tankers = 312 megaton CO2. Dus het transport van LNG naar Nederland kostte 1780 + 312 = 2112 megaton CO2 als ik goed heb gerekend = 66x al het vervoer in Nederland.
Dus nu levert de verbranding van 1 kuub gas 1,78 kg CO2. Als het LNG uit de VS is moet je rekenen met 2,01 kg CO2.
In 2022 hadden we door de oorlog in de Oekraine het laagste gasverbruik sinds 1972. Ongeveer 25 % lager dan in 2021 door de warme winter e.a. maatregelen.
Elektriciteitscentrales noteerden een daling van 12 procent.
Wat hebben we verdiend aan ons gas?
In 2023 bleek dat Nederland 428 miljard heeft verdiend met de verkoop van gas en dat die belangen gingen boven die van de burgers in Groningen. De staat hield er 363 miljard aan overgehouden. We hebben 44 vrachtwagens (van 30 m3) per seconde uit het veld gahaald.
Glastuinbouwers bespaarden 30 procent op hun gasverbruik. Zij kozen ervoor hun kassen op een andere manier te verwarmen of dit vanwege de kosten helemaal niet te doen.
Gas uit de Noordzee
In 2021 zijn de ogen nu gericht op gas in de Noordzee (nu de winning in Groningen geen optie meer is).
In 2020 leverden kleine velden 9 miljard kuub. Tot 2050 kunnen we nog 160 miljard kuub naar boven halen. 1 miljard kuub is net zoveel als vier grote windmolenparken. In de lege velden kan CO2 worden opgeslagen.
Gas is twee keer schoner dan kolen.
Er zijn 129 gasvelden op de Noordzee
en 87 op land.
Gas blijft nodig als transitiebrandstof
ofwel totdat we over kunnen op
andere bronnen.
Elke kuub die je zelf wint is winst voor het
milieu, de schatkist en werkgelegenheid.
We kunnen er miljarden aan verdienen.
Laat Groningen dicht gaan en ga
gas uit de kleine velden winnen.
Je hoeft dan ook minder uit Rusland te
importeren.
35 % van het gas komt uit Rusland.
70 % van de exportinkomsten van Rusland
komt uit gas. Het is de portemonnee van
Poetin. Hij is aan de macht bij Gazprom
en heeft er zijn familie en vertrouwelingen
op posities gezet. Er zijn gasleidingen naar
China, Europa en Turkije aangelegd.
50 % van onze energievoorziening komt
uit gas. Van de 1300 petajoule gas die we
verbuiken gaat in 2021 857 petajoules (59%)
naar energiecentrales om er stroom van te
maken. In 2015 was dat 42 %.
674 petajoules gaat naar de industrie,
de huishoudens (38%) en de glastuinbouw.
Toen werd 33 % van de stroom opgewekt
door kolen. In 2021 was dat nog maar 6 %.
Thuis gaat het meeste gas naar de verwarming
en het warm water.
Maar 2-3 % naar het fornuis op gas (als je die hebt).
Op de Zuidas gaat heel veel Russisch geld om van Gazprom om belasting te kunnen ontduiken.
Nederland is een van de wereldkampioenen belastingontduiken samen met Luxemburg, Singaposre, Zwitserland en Ierland. De Zuidas is als een piratennest. We enteren een ander land en stelen daar uit de schatkist. We stelen van onze Europese buren, we stelen van de armste landen van de wereld. Luxemburg en Nedeland trekken meer investeringen aan dan de V.S. of China. Dit moet veranderen. (2021)
De Noordzee wordt niet volgebouwd. Hoogstens 5 - 12 %. Tot 2050 worden 4800 molens geplaatst.
Van de fossiele brandstoffen is gas verreweg het schoonst. Het zorgt bij verbranding voor 30 procent minder CO2 dan olie en zelfs 60 procent minder dan steenkool. Terwijl het juist méér energie oplevert. Bovendien komt bij verbranding van aardgas geen zwavel of fijnstof vrij, zoals bij de steenkool, die nog massaal wordt gestookt in Nederlandse energiecentrales. Nergens in Europa hebben zoveel huizen een gasaansluiting: 98 procent van de Nederlanders is aangesloten op het gasnet. Het gas waarmee we koken, ons douchewater en onze huizen verwarmen, zorgt voor bijna een tiende van onze totale CO2-uitstoot.
In de zestiger jaren waren we dan ook dolblij met de gasbel van Slochteren zodat we die vervloekte kolenkachels konden wegdoen. De regering had toen de moed om heel het land op de schop te nemen om gasleidingen aan te leggen. Binnen tien jaar was dat klusje geklaard en was driekwart van de bevolking aan het gas.
Met de kennis van nu over de omvang van alle andere gasvelden die later werden gevonden, had ons land toen ruim 4500 miljard m3 tot onze beschikking waar nu nog 800 miljard van over is. Met gemiddeld zo’n 60 miljard m3 per jaar gaswinning verzorgden we tussen 40 en 50 % van ons totale energiegebruik. Bovendien werd een deel geëxporteerd.
Aan de winning van 3700 miljard m3 heeft de staat intussen € 260 miljard verdiend. Dat betekent dus over de gehele periode gemiddeld minder dan €0,07 per m3. De marktwaarde varieerde tussen 5 en 15 eurocent per m3. Zodat we voor ongeveer €150 per jaar het huis konen verwarmen. Dat was zo goedkoop dat we behalve de woonkamer ook de rest van het huis gingen verwarmen en bij wijze van spreken met de kachel aan de ramen open konden houden. Aan isolatie dacht niemand. Dat er per m3 ongeveer 1,77 kg CO2 de lucht in vloog kon helemaal niemand ene zier schelen. We zijn al die jaren verschrikkelijk verwend en hebben verzuimd vooruit te kijken.
Sinds 1959 hebben we gas uit grote Nederlandse bronnen als Slochteren. 97 % van de mensen in Nederland is er op aangesloten. Slochteren is goed voor 2700 miljard m3 waar we 50 miljard m3 per jaar uit halen. 70 % is voor de staat. = 5 % van het BNP. In 1985 was dat 11 miljard euro, in 2007 10 miljard. In 2007 was al 2/3e gewonnen. Over 20 - 25 jaar is het op en moeten we gaan importeren. Nederland heeft 21 miljard geïnvesteerd in de gas(rotonde) Levert 21 miljard op en 13000 banen. Nederland heeft al 175 miljard aan gas verdiend.
Ooit zullen de gasvelden leeg raken, maar de wereld kan er nog decennialang mee vooruit. Buitenlands gas wordt volop verhandeld via de Nederlandse 'gasrotonde'. Het arriveert hier via ondergrondse pijpen of vloeibaar in schepen. Om ons huis, het douchewater en de koekenpan te verwarmen, is dat gas echter niet geschikt. Dat zou betekenen dat we alle cv-ketels moeten vervangen of ombouwen, een megaoperatie. Een andere optie: fabrieken bouwen waar stikstof wordt toegevoegd aan het hoogcalorische importgas, zodat het op ons laagcalorische Groningse gas gaat lijken. Dat gebeurt al in Ommen, Pernis, Wieringermeer en Zuidbroek, sinds de productie van Gronings gas is teruggeschroefd. Beide opties zouden miljarden kosten.
Uit Qatar, Maleisië Algerije en Nigeria beginnen we met de import van liquid gas. - 162 oC waardoor je het volume 600 maal kleiner maakt. In Rotterdam staat nu een terminal die 12 miljard m3 kan verwerken. Dat gaat naar 16 miljard, In 2010 verbruikte Nederland 52 miljard. Toen ging 83 miljard kuub door Nederland waarvan we 56 miljard uitvoerden en 24 miljard invoerden.
Sinds kort (2013) is schaliegas in. Het is veel moeilijker te winnen maar de voorraden zijn groot.
In de V.S. heeft het de gasprijs 3 maal zo laag gemaakt als in Europa. Maar in de V.S. produceert men onder de kostprijs die 2 a 3 keer hoger ligt. Het is daar een groot piramidespel. Waarom..het is goed te zeggen dat je veel hebt wat de waarde van je bedrijf verhoogt. Je moet de bronnen zien te bemachtigen. In Europa is de staat eigenaar van de ondergrond in de V.S.. de bezitter. Europa is veel dichter bevolkt en heeft een strengere milieuwetgeving.
Bij schaliegas moet men op veel plaatsen naar gas boren. In de V.S. heb je gebieden met schaliegas waar weinig mensen wonen en waar de milieuvoorschriften anders zijn dan in Europa. Terwijl je vroeger op één eenheid energie er veertig uit kreeg is dat nu nog maar vijf (bij schaliegas). De V.S. heeft al 200.000 gaten. Kosten ongeveer 8 miljoen per gat en 6 ton voor milieumaatregelen.
Voor schaliegas zijn veel putten nodig. In Boxtel b.v. moet op 100 plaatsen geboord worden op 10 locaties (twee voetbalvelden vol). Men gaat telkens weer verder. Men perst water met chemicalien (tegen bactierien en om de stroming te verbeteren) het boorgat in en dat water komt weer naar boven met alle ondergrondse verontreinigingen en olieachtige stoffen van dien. Het gaat om 10 - 25 miljoen liter per gat. Voor hte boren zelf is tot 2,5 miljoen liter nodig. Een deel van de fracvloeistof komt terug (95.000 liter) Dat moet weer opgeslagen worden en in tankwagens getransporteerd worden voor verwerking. Er komen kankerverwekkende stoffen in voor. Het kost veel water en er moeten wegen aangelegd worden om de boorlocaties te maken. Helaas is het geen renaissance maar meer een pensioeneringsfeestje wordt er van gezegd. Als de boorputten ondeugdelijk worden gemaakt kan je drinkwatervervuiling krijgen (anders niet). Het water is verontreinigd met barium, strontuim, magnesium. Dat moet er uit (via omgekeerde osmose) en dan kan het water weer hergebruikt worden.
Men kan frakken met veel water en een frictie verlagend middel (= slick water fraccin) of met veel kleinere watervolumes maar met een veel complexere frakvloeistof. Waarschijnlijk gaat men drinkwater gebruiken voor de frakvloeistof. Wat weer uit de put komt heeft een zeer hoog zoutgehalte en is licht radioactief.
De techniek is ontwikkeld door G. Mitchell (zoon van een Griekse schaapsherder) die in 2002 zijn bedrijf verkocht voor 3,5 miljard.
Men is bezig met methoden zonder water. Vaporfrac werkt met 95 % N2 en 5 % water. De methaan moet ook worden afgevangen want het is een broeikasgas dat 25 x erger is dan CO2
In 2000 kwam 52 % van de stroom in de V.S. uit kolencentrales
In 2012 32 % hetgeen 50 % minder CO2 uitstoot heeft opgeleverd. In de eerste drie maanden van 2012 produceerde de V.S. evenveel CO2 als in 1992. 
In 2006 verhandelde de Gasunie 93,3 miljard kuub gas waarvan 42,3 uit Groningen. De druk was 200 bar maar is nu veel lager. De druk in het gasleidingnet is 42-67 bar.
De Gasunie is gesplitst in Gas Transport services (geheel in handen van de staat) voor het gasnet en Gas Terra 25 % Shell, 25 % Exxon, 40 % EBN (staatsparticipant) en 10 % staat.
Momenteel zijn we met z'n allen alles op gas aan het gooien maar Rusland investeert gewoon niet genoeg om aan de vraag te kunnen voldoen. Men hoopt dat de oplossing zit in bruikbare (waterstof)brandstofcellen, biobrandstoffen, kernfusie, snelle schone schepen en vliegtuigen, veilige kerncentrales, en virtualisering van de mobiliteit. Maar dit moet nog wel allemaal uitgevonden worden. Daarbij is tegenwoordig in te kijken naar schaliegas. Daarvan zijn nog ongekende hoeveelheden in moeilijk doordringbare aardlagen te vinden.
Sinds 2012 zijn de gasprijzen al weer verdubbeld. David Hughes, (geoscientistCanada) berekende dat men in de V.S. ieder jaar 7200 bronnen moet boren Dat kost $42 miljard perjaar hetgeen simpelweg nodig is om te blijven produceren wat men nu doet. Maar het afgelopen jaar genereerde de V.S. maar $33 miljard met het schaliegas. In het eerste jaar daalt de productie van een bron soms wel met de helft. In drie jaar met 95 %
Toch zegt men over fossiele brandstoffen:
Kostte het in 1990 nog een eenheid energie om er veertig te winnen, nu halen we met moeite 1 op 17 en koersen we hard op de kritische grens af van 1 op 15. (Voor schaliegas is dat 1 op 5). Die grens is zo kritisch omdat voorbij dit punt de kosten voor het winnen van elke extra eenheid energie exponentieel toenemen. Dat moment bereiken we ergens in de komende tien jaar. En het einde van goedkope energie is het einde van de economie zoals we die kennen. En er komt een tijd dat we meer energie moeten stoppen in de winning dan dat er uit komt. Fossiele energie wordt duurder als gevolg van schaarste, resterende voorraden zijn moeilijker winbaar en / of hebben een lagere calorische waarden, zodat er meer nodig is om de zelfde hoeveelheid energie te produceren en er is steeds meer input van energie nodig om bruikbare energie te produceren. Om de economie blijvend te laten groeien zijn dus zowel een eindeloze voorraad energie als een oneindige voorraad geld nodig. De magische factor bij schaliegas is ook de ‘energy returns on energy invested’ (EROEI). De EROEI voor schaliegas ligt nu bij het begin van de winning al rond 1 op 5.
Tot ongeveer 1750 bestonden alle economische goederen uit het resultaat van menselijke arbeid: voedsel, huisraad, wapens, werktuigen en huizen. Met uitvindingen die energie omzetten in arbeid, zoals de stoommachine, werd het maken van goederen steeds meer afhankelijk van energie en steeds minder van menselijke arbeid. Zo konden er veel meer goederen geproduceerd worden dan mensen ooit op eigen kracht zouden kunnen maken. Die verhouding explodeerde volledig met de ontdekking van olie.
Om het allemaal nog wat erger te maken, ontstond op dat moment ook een, naar nu lijkt dodelijke, afhankelijkheidsrelatie tussen geld en olie: voor 1800 waren vrijwel alle producten die met geld te koop waren, product van menselijke arbeid. Nu, in 2013, bestaan de kosten van producten voor 99,5% uit vergoeding van energie en voor 0,5% uit vergoeding voor arbeid.(ik geloof dit niet). Als de energieprijzen stijgen, stijgt de kostprijs van de producten.
Duurzame energie
En duurzame, hernieuwbare energie dan, of schaliegas? De magische factor is ook hier ‘energy returns on energy invested’ (EROEI). En de EROEI voor schaliegas ligt nu bij het begin van de winning al rond 1 op 5. De EROEI van windenergie is momenteel vergelijkbaar met die van fossiel, maar kan ook snel toenemen als gevolg van stijgende onderhoudskosten van windparken, die momenteel volgens de onderzoekersmnogal worden onderschat.
De enige echte uitweg is of een plotselinge, onverwachte uitvinding van een schone en schier oneindige goedkope energiebron, of grootschalig overstappen op CSP, concentrated solar power. De zonne-energie variant waarbij spiegels worden gebruikt om met zonnewarmte stoom te produceren waarmee elektriciteit wordt opgewekt. Maar ook dat halen we vrijwel zeker niet op tijd. Goed voorbereiden op een leven na de groei lijkt dan ook de enige realistische optie zegt één van de grootste moneybrookmakers van de wereld.
Ook voor alles wat we eten worden fossiele brandstoffen gebruikt. Voor landbouwmachines, kunstmest, de productie van pesticiden en de bwerking, verpakking en distributie.
In wezen leven we op olie.
En overstappen op groen gas?
In theorie kan dat. Mest, groenafval en reststromen uit de voedingsindustrie kunnen worden vergist tot biogas, dat na bewerking geschikt zou zijn voor huizen. Maar ook die techniek is duur, terwijl er nog maar heel weinig biogas beschikbaar is. Het schaarse groene gas kan volgens deskundigen beter worden benut voor sectoren waar CO2-neutraal opgewekte elektriciteit voorlopig geen alternatief is, zoals de luchtvaart, scheepvaart en het zware vrachtverkeer Waterstof zou mogelijk ook een optie zijn. Dat gas kan schoon worden geproduceerd, maar dat is niet zo efficiënt. En ook aardgas vervangen door waterstofgas vereist aanpassingen van het gasnet.