bosbranden zijn iedere zomer herhaaldelijk in het nieuws. De langdurige droogte en hittegolven dragen daaraan bij. Meldingen van branden kwamen vaak uit Frankrijk, Spanje, Portugal, Kroatië Italië Griekenland en Rusland. Er vallen talrijke slachtoffers, onder andere onder de toeristen die in de brandende streken op vakantie zijn. Augustus 2019 stond de Amazone in de fik en in 2020 nog erger. In 2020 Australië. 2021 werd het jaar van de meeste bosbranden.
Volgens het World Resources Institute werd in 2022 wereldwijd elke minuut een bos ter grootte van elf voetbalvelden gekapt of platgebrand.
In juli 2022 schreef de Volkskrant:
Nu al zijn er dit jaar in de EU ruim 1.700 grote branden geregistreerd, waarbij ruim 340 duizend hectare bos is verwoest. Normaal gesproken zijn er een stuk minder bosbranden, zo'n 400 in deze tijd van het jaar. Het record uit 2017 van 1.864 grote branden komt dichtbij en het bosbrandseizoen is nog lang niet afgelopen. Vooral in Zuid-Europa zet de bevolking zich schrap tegen ongekende hitte, het kan in Portugal en Spanje dit weekend zelfs 45 graden worden. Maar zelfs in het Verenigd Koninkrijk wordt dit weekend mogelijk de 40 graden bereikt. Voor Zuid-Europa is dit al de tweede hittegolf dit jaar..
2023 Dit jaar is in heel Spanje al 64 duizend hectare natuur verwoest door brand. Dat is het op twee na hoogste aantal in de geschiedenis.
Op La Palma woeden enorme branden. Canada heeft dit jaar een recordaantal natuurbranden geregistreerd: meer dan 5.700 branden die samen 13,7 miljoen hectare verwoestten. Ook in Canada was het dit jaar extreem warm en droog. Op Rhodos enorme problemen en op Hawaï met vele doden.Het was de dodelijkste natuurbrand in de VS sinds 1918. Tot nu toe zijn 115 doden geteld en worden nog honderden mensen vermist. Bijna drieduizend gebouwen zijn verwoest. De schade wordt tot nu toe geschat op 3,2 miljard euro. In Griekenland ging een gebied zo groot de provincie Utrecht in vlammen op. 150.000 ha.
Hoeveel brandt af?
Het oppervlak dat jaarlijks afbrandt is van 5,2 miljoen km2 in 1998 gegaan naar 4,1 miljoen in 2015. In Nederland brandt jaarlijks 35 ha (60 voetbalvelden) af. Bij de grootste brand in Nederland op de Veluwe brandde in 2014 5,3 km2 af. In Afrika brandt jaarlijks 2,7 miljoen km2 af, in Noord Amerika 0,104 miljoen km2 in Australië o,41 en in Eurazië 0,40 miljoen km2. De meest dodelijk brand vond plaats in 1871 in de USA toen 1500 doden vielen. Meestal is de oorzaak de mens (in 95 % van de gevallen).
Overal ter wereld woeden sinds april 2020 bosbranden al 13 procent meer dan in dezelfde periode in 2019. Van Siberië tot Californië is het raak. Bovendien zijn de branden heviger. Satellieten van het Braziliaanse onderzoeksinstituut INPE registreerden in juli en een deel van augustus 2020 met ruim tienduizend branden al ongeveer eenvijfde meer branden in de Amazone dan vorig jaar rond deze tijd.
In ruim twintig jaar kijkend naar de Amazone is er veel veranderd. Jaarlijks komen er duizenden kilometers verharde weg bij, elektriciteitskabels, stuwmeren. Voor houthandel, veebedrijven en sojaplantages worden grote stukken savanne en regenwoud leeg gekapt, aangestoken en platgebrand.
Science Daily meldt dat er een achtvoudige toename is van het aantal heftige bosbranden in het Westen van de Verenigde Staten tussen 1985 en 2017.
Er zit meer energie in de lucht, waardoor de kans op bliksem groter is geworden. De kans op harde wind is ook toegenomen. De hoge temperaturen maken het geheel meer ontvlambaar dan vroeger. Daar komt ook nog eens bij dat de bovenlaag van de grond, die in Siberië vooral veen is, uitdroogt. Dus je hebt droge bossen met droog veen, zeg naar turf eronder, dan krijg je grote branden. In afgelegen gebieden van Canada zie je hetzelfde gebeuren.
In slechts 10 tot 15 procent van de branden gaat het om kwaadwillenden. Een paar procent wordt veroorzaakt door bliksem, en de rest komt door ongelukken of nalatigheid. Dat zijn ook menselijke oorzaken, maar er is geen opzet in het spel. Er is na de branden in Portugal gewezen op projectontwikkelaars, brandweerlieden, op bedrijven die blusvliegtuigen verhuren, op de houtindustrie. Zij hebben allemaal belangen die een rol kunnen spelen. Maar bijna niets is bewezen. Er zijn wel enkele brandstichters veroordeeld, maar dat zijn kleine vissen b.v. een boswachter die het vuur had aangestoken in de hoop dat zijn tijdelijke contract zou worden verlengd. In 2006 werden Spaanse brandweerlieden gearresteerd die het vuur hadden aangestoken, omdat ze per blusklus worden betaald.
Hoe zit het met de grondspeculanten?
De meeste landen in Zuid-Europa hebben wettelijk vastgelegd dat bospercelen niet mogen worden gebruikt voor andere doeleinden ook niet als ze verbrand zijn. In Frankrijk en Portugal kost het tien jaar om de bestemming te veranderen. De meeste criminele brandstichters hebben niet zo'n lange adem, zegt Borrego. In Griekenland lijkt de hand van projectontwikkelaars wel zichtbaar. Op de troosteloze berghellingen ten oosten van Athene, waar in 2005 grote branden woedden, lopen nu stoffige weggetjes naar de betonnen geraamtes van villas in aanbouw. Maar waar ernstigste branden hebben gewoed, speelden projectontwikkelaars geen enkele rol. Die bossen lagen in het binnenland, ver van de kust en ver van welke stad dan ook. Voor deze grote branden liggen de oorzaken niet zo simpel. Wie waren dan schuldig aan de grote branden? De eerste vlam kan eigenlijk overal vandaan komen. Dat een vlam een vuur wordt en een vuur een brand, heeft verschillende oorzaken.
Wat zijn de gevolgen voor de natuur en ons?
M.b.t. de natuur vallen niet alleen door het vuur zelf, maar meer nog door de gevolgen ervan. Door de rook stikken dieren, er kan voedseltekort ontstaan. En op de vlucht door kaal, verbrand gebied lopen zwakkere en kleinere dieren eerder de kans in de klauwen van roofzuchtige carnivoren te eindigen. Op iets langere termijn kan door de vele slachtoffers een tekort aan soortgenoten ontstaan, waardoor voortplanten moeilijker wordt. Ook kunnen migratieroutes van trekdieren verstoord worden door brand, wat hun kans op overleven ook weer verkleint. Er is zware concurrentie om leefgebied wat nog over is en er ontstaat strijd om de vrouwtjes. Soorten die sterk territoriaal zijn, of die zich enkel nestelen in holtes van zeer oude bomen, hebben het extra moeilijk..
Bossen houden water goed vast, produceren voedsel, zorgen voor verkoeling, hebben een positieve invloed op biodiversiteit én bieden gezonde recreatiemogelijkheden voor omwonenden.
Het hele mediterrane gebied kent een brandcultuur. Die bossen zijn beter aangepast dan elders.Al duizenden jaren branden boeren af en toe een stukje bos af, bijvoorbeeld om meer gras voor hun vee te krijgen. Je moet je realiseren dat er in Portugal geen bosgebied is waar niet ooit brand heeft gewoed. En dat was in de jaren vijftig ook al zo. De inheemse bossen, met meerdere soorten eiken, waren aangepast aan deze gedoseerde manier van branden. Maar de frequentie, intensiteit en schaal zijn enorm toegenomen. Door de veranderde samenstelling van de bossen ontstaan veel hetere vlammenzee, die diep in de bodem wortels, zaden en organisch materiaal vernietigen. Regenwater wordt niet meer opgenomen, stroomt weg en neemt de bovengrond mee.
Wat betekent dat voor de biodiversiteit? Over een paar jaar is de zwartgeblakerde grond in Griekenland overdekt met struikgewas, over pakweg twintig jaar staat er weer bos. Maar is dat een bos met dezelfde planten en dieren? Dat is nauwelijks onderzocht, zeggen deskundigen. Vermoedelijk omdat brand altijd een normaal onderdeel vormde van de mediterrane ecologie. Alleen zijn de oppervlakten bos die verdwijnen veel groter dan vroeger. Afgebrande terreinen werden voorheen vanuit de omgeving bevolkt met bijvoorbeeld insecten, slakken, hagedissen en slangen. Of dat nog lukt, is de vraag. En hoe gaat het dan met de vogels die weer van deze dieren afhankelijk zijn? Een bekend fenomeen zijn de roofvogels die zich te goed doen aan dieren die voor de brand wegvluchten. Maar dat is een eenmalig buitenkansje. Daarna is het de dood in de pot.
Is het allemaal kommer en kwel?
Het kan bijvoorbeeld leiden tot verjonging van de vegetatie in een gebied. Dat is gunstig voor soorten die een open landschap nodig hebben, zoals grazers, sommige insectensoorten en weidevogels. Als as de zee op waait, kan het water voedselrijker maken voor kleine waterinsecten, en daarmee voor vissen.
De gedachte dat brand soms tot een impuls voor de natuur leidt, met veel nieuwe plantensoorten, is helaas vooral gebaseerd op ervaringen in een meer gematigd klimaat. Een lichtpuntje is er wel. De afgebrande vlakten in Griekenland kunnen in een moeite door klimaatproof worden gemaakt. Het is de gelegenheid om bij nieuwe aanplant te kiezen voor soorten die de komende klimaatverandering kunnen doorstaan.
Bosbranden verschillen sterk in hun impact op het klimaat. Bij een savannebrand komt per vierkante meter ongeveer 200 gram koolstof vrij. Bij bossen rond de Middellandse Zee is dat al een kilo en in Canada en Siberië kan dat oplopen tot 5 kilo per vierkante meter.
De grootste branden woedden in 2021 in Siberië, waar al circa 170.000 vierkante kilometer taigawoud in vlammen is opgegaan - een oppervlak van meer dan vier keer Nederland. De omgerekende CO2-uitstoot loopt in de miljarden tonnen, tot ongeveer een vijfde van onze jaarlijkse uitstoot als gevolg van de verbranding van olie, kolen en gas.
2023
Dit jaar is in heel Spanje al 64 duizend hectare natuur verwoest door brand. Dat is het op twee na hoogste aantal in de geschiedenis.
Op La Palma woeden enorme branden. Canada heeft dit jaar een recordaantal natuurbranden geregistreerd: meer dan 5.700 branden die samen 13,7 miljoen hectare verwoestten. Ook in Canada was het dit jaar extreem warm en droog. Op Rhodos enorme problemen en op Hawaï.
2021 Hevigste bosbrandjaar
Bosbranden hebben zich in juli en augustus in recordtempo uitgebreid over Noord-Amerika, Europa en Azië. Daarmee is 2021 op weg om mondiaal het hevigste bosbrandjaar te worden sinds het begin van satellietwaarnemingen, en in zoveel regio's.
De Amazone staat in brand. Augustus 2019
De Amazone is het grootste regenwoud op Aarde. Het heeft een oppervlakte van 5.5 miljoen km² en is verspreid over negen landen, waarbij het grootste gedeelte – zo’n zestig procent – in Brazilië ligt. Een enorme vuurzee strekte zich eind augustus 2019 uit over het grootste regenwoud op aarde. En dat heeft consequenties voor de hele wereld. Brazilië heeft te maken gekregen met 72.000 branden; bijna 85 procent meer dan vorig jaar. Zie afbeelding hiernaast. Deze branden zijn niet alleen desastreus voor alle inwoners van het regenwoud, maar hebben ook behoorlijk wat consequenties voor de rest van ons.
In 2020 was het nog erger. In augustus alleen al ging een gebied van bijna 25.000 vierkante kilometer in vlammen opging.
In het Amazonegebied zijn branden – voor het grootste gedeelte van het jaar – vrij zeldzaam. Dat komt omdat het regenwoud heel nat is en daarom niet zo snel vlam kan vatten. Bovendien kan een brandje om diezelfde reden ook niet zo snel om zich heen slaan. In de maanden juli en augustus, tijdens het droge seizoen, neemt de kans wat meer toe. Droogte en hogere temperaturen kunnen natuurbranden dus aanwakkeren. Maar dat is niet de enige reden. Veel mensen gebruiken vuur om hun landbouwgrond en weiden te onderhouden, of om land voor andere doeleinden vrij te maken. Het aantal branden piekt meestal in de maand september en stopt vervolgens in november.
Longen van de wereld
Het Amazonewoud wordt ook wel de longen van de wereld genoemd. Dit komt omdat het regenwoud de wereld voorziet van grote hoeveelheden zuurstof die jij en ik inademen. Bovendien neemt het woud ook grote delen van de door de mens uitgestoten CO2 weer op.
Deze branden vernietigen ecosystemen, verdringen de wilde dieren en brengen het levensonderhoud van miljoenen mensen in gevaar.” De regio’s in de Amazone waar op dit moment de branden woeden, kunnen direct worden gekoppeld aan de plaatsen waar de meeste ontbossing plaatsvindt. Het in brand steken van het bos is namelijk een veelgebruikte methode voor ontbossing.
Bij de branden komt behoorlijk wat CO2 vrij in plaats van dat het gebied CO2 uit de atmosfeer onttrekt. Daarbij tast het ook het vermogen van het regenwoud aan om CO2 weer om te zetten in zuurstof. Hierdoor neemt de opwarming van de aarde verder toe.
In eerdere decennia werd er elk jaar een gebied ter grootte van België in het Amazoneregenwoud vernietigd. Dit daalde in 2006, maar keert nu rigoureus terug. De meesten schrijven dit toe aan de recente verkiezing van president Jair Bolsonaro, die verklaarde een ‘oorlog tegen het milieu’ te zijn begonnen.” Bolsonaro erkent de landrechten van de talloze inheemse volkeren in Brazilië niet en lijkt bedrijven die zich delen van het regenwoud toe-eigenen omwille van bijvoorbeeld mijn- en landbouw geen strobreed in de weg te willen leggen.
De branden hebben een grote impact op de inheemse gemeenschappen die voor hun levensonderhoud op het regenwoud steunen. Maar die impact gaat veel verder. Zo stikken Braziliaanse steden in de rook en beïnvloedt de ontbossing de regenval in heel Zuid-Amerika. Bovendien verliest de planeet een belangrijke koolstofput en zorgen de branden er rechtstreeks voor dat er meer CO2 in de atmosfeer terecht komt.
Australie staat in brand 2020 "The forever fires"
Honderden huizen en miljoenen hectaren zijn verwoest. 17 december 2019 werd in Australië de warmste dag ooit gemeten. De gemiddelde temperatuur liep toen op tot 40,9 graden Celsius. Een dag later werd dat record alweer verbroken met 41,9 graden. Het werd warmer en droger dan gemiddeld voor grote delen van het land. 480 miljoen dode zoogdieren, vogels en reptielen, waaronder 8.000 koala's, maar ook koeskoezen (possums), suikereekhoorns, de vliegende buidelmuis en voor verschillende kleine wallabysoorten is de impact enorm. Veel van deze dieren zijn momenteel ook ernstig uitgedroogd. De omvang van deze bosbranden is nog nooit gezien.26 doden en 6 miljoen hectare, een gebied zo groot als Nederland is al in vlammen opgegaan. Ze houden langer aan, zijn over een groter oppervlak verspreid en branden op hogere intensiteit. Daarmee zijn we niet alleen bezorgd om iconische soorten als koala's, maar ook om grote groepen andere planten en dieren. We betwijfelen sterk of de ecosystemen hiervan kunnen herstellen.
De hoogste plaatselijke temperatuur die in Australië ooit is gemeten, is 50,7 graden. Dat was in januari 1960 in Oodnadatta, een nederzetting in de woestijn in South Australia.
In 2010 vielen rond Moskou 51 doden en was de smog in de stad zeer dicht door 31 bosbranden en 15 veenbranden op 200.000 ha vanwege een temperatuur die tien graden hoger lag dan normaal. 4 maal zoveel koolmonoxide in de lucht. Vanwege geen geld voor patrouillevluchten en blusvliegtuigen en rivieren zonder water. In Portugal was het erg warm soms meer dan 40 graden en soms in een weekend wel 1000 bosbranden.
In 2013 op Sumatra weer ernstige bosbranden. 16.000 ha bos is in as gelegd. 300.000 mondkapjes zijn uitgedeeld en meer dan 10.000 mensen hebben luchtweginfecties opgelopen. Ernstige luchtverontreiniging in Maleisië, Singapore en Indonesië.
Soja
We zijn als Europa zwaar afhankelijk van Brazilië vanwege de soja. 90 procent gaat naar veevoer. Een groot deel daarvan is niet-duurzame soja. Het Nederlandse bedrijfsleven draagt dus indirect bij aan de ontbossing in Brazilië, want je blijft de illegale ontbossing ondersteunen. De Rotterdamse haven zou moeten besluiten niet-duurzame soja niet meer te verwerken. Die komt de haven niet meer in. We zien nu wat er gebeurt in Brazilië. Want die Amazone is van ons allemaal, we zijn allemaal afhankelijk van dat tropische regenwoud. Daarom moeten wij vanuit onze overheid en ons bedrijfsleven nu de druk opvoeren met de investeringen die naar Brazilië gaan.
Hoe bosbranden tegen te gaan of beter te blussen (2023)
1. Van heel hoog kijken met satellieten
Zo’n detectiesysteem zou je misschien ook kunnen gebruiken om bosbranden te voorspellen.
2. Bosbrand voorspellen met sensoren op bomen
Door een speciale chip met een gassensor. Deze kan in minder dan een uur een waarschuwing afgeven, zelfs als er alleen nog maar een vuurtje smeult.
Bij de huidige waarschuwingssystemen op basis van camera’s en satellieten kan het lang duren voordat brand ontdekt wordt. Dit duurt soms meerdere uren tot zelfs dagen. De sensoren van Dryad Networks kunnen door de toepassing van artificiële intelligentie (AI) bosbranden onderscheiden van andere bronnen die warmte afgeven, zoals dieselvoertuigen.
3. Opsporen met een drone
Met drones valt er naar verwachting winst te behalen op het gebied van snelheid, omvang van het te monitoren gebied en beeldvorming in de meldkamer.
4. Beter blussen
Beter ontwerp blusvliegtuigen. B.v. een combinatiehelikopter die verticaal kan opstijgen en landen. De INFERNO kan water opnemen terwijl hij laag over water scheert, kan rechtstandig boven een meer blijven hangen en zo water in zijn tanks zuigen, of gewoon op een vliegveld water innemen. Dit toestel kan dus ook bij kleine wateren water innemen, waar dat voor de huidige blusvliegtuigen onmogelijk is.
5. Het weer veranderen
Het manipuleren van wolken met zilverjodide om te proberen het te laten regenen. Maar dat is giftig.
.