Ontbossing
In bossen schijnen 'moederbomen' - de oudste en grootste exemplaren uit een groep - door chemische signalen (identiek aan menselijke neurotransmitters) via ondergrondse schimmelnetwerken en wortelstelsels te communiceren met andere bomen. Ze geven waarschuwingen af zoals in een 'Wood Wide Web', Ook voorzien de oude moederbomen hun jongere verwanten van water en voeding. Zoals moeders doen.
We moeten dus niet (industrieel) hele bossen kappen maar moeten oude bomen laten staan en selectief kappen. Ook planten we vaak snelgroeiende bomen die weer kwetsbaar zijn en die niet zorgen voor een biodivers bos. Als bossen dichtgroeien holt de biodiversiteit achteruit. Verwijder om de tien jaar de struiken (voor brandhout) en kap zo nu en dan grote bomen voor bouwhout en laat moederbomen staan.
Nieuwe wet
Een nieuwe wet in Europa schrijft voor dat bedrijven die goederen verkopen in de Europese Unie een due diligence-verklaring en 'verifieerbare' informatie moeten overleggen waaruit blijkt dat hun goederen niet zijn geteeld op land dat na 2020 is ontbost. Dit geldt voor diverse producten die worden geassocieerd met ontbossing, denk aan cacao, koffie, soja, palmolie, hout en rubber. Bedrijven moeten straks kunnen bewijzen dat hun producten niet bijdragen aan het aantasten van bosgebied.
Praten met de natuur
2024 Je zou een AI voor bijvoorbeeld de Amazone kunnen voeden met wetenschappelijke artikelen, rapporten, boeken en satellietbeelden over dit gebied. Vervolgens kunnen mensen, organisaties, bedrijven en overheden vragen stellen aan deze programma’s en met ze communiceren. De ecosystemen worden gevisualiseerd als avatar. Op die manier kan er sprake zijn van interactie zoals mensen onder elkaar ook gewend zijn.
Hoeveel verdwijnt?
Dagelijks verdwijnen er grofweg 95 duizend voetbalvelden aan bomen, oftewel één voetbalveld per seconde. In 2020 is er in totaal 25,8 miljoen hectare aan bos gekapt, blijkt uit cijfers van Global Forest Watch, evenveel als de gehele oppervlakte van het Verenigd Koninkrijk, het gastland van de klimaattop.
In 2023 hebben financiële instellingen voor 307 miljard dollar (280 miljard euro) aan ontbossingsgerelateerde praktijken gefinancierd. Braziliaanse banken hadden daar, met 127 miljard dollar (ongeveer 114 miljard euro) het grootste aandeel in. Ook Chinese en Indonesische banken en banken uit de Verenigde Staten droegen met hun investeringen veel bij aan ontbossing (elk rond de 25 miljard dollar, ongeveer 23 miljard euro). Maar ook de ING en Rabobank. Zie hier
De hoeveelheid CO2 in de lucht neemt toe. Dat wordt voor 20-25% toegeschreven aan ontbossing. Daarnaast maken regenwouden wolken. De huidmondjes geven waterdamp af waardoor wolken ontstaan. Het heten niet voor niets regenwouden.
Bossen produceren letterlijk regen. Het Amazonewoud ademt zo'n 20 miljard ton waterdamp naar de dampkring als een enorme rivier die onzichtbaar de lucht instroomt. Veel daarvan regent weer terug in het bos maar een groot deel komt ook in Zuid Amerika of zelf Canada. Bossen zijn als gigantische harten die levendgevend water rond de wereld pompen.
De wolken weerkaatsen zonlicht waardoor de aarde niet zo wordt opgewarmd. Als men gekapt regenwoud herplant of herstelt komt het unieke niet terug. Er verschijnen meestal heel algemene soorten. Per jaar gaat 9 - 13 miljoen hectare verloren. Per minuut gaan 20 voetbalvelden plat. De snelheid is beangstigend en als we zo doorgaan zullen de meeste regenwouden voor het eind van deze eenuw zijn veranderd in savanne.
Oorzaken
Ontbossing komt door sectoren die te maken hebben met rundvlees, palmolie, papier, rubber, soja en timmerhout.Daarin investeren honderden instellingen als Bank of America, Blackrock, Bradesco en de Nederlandse banken ING en Rabobank. In totaal voor 300 miljard. Een ander probleem is landroof en mensenrechtenschendingen.
Jaarlijks importeert Nederland 9 miljoen ton soja, voornamelijk veevoer. Soja wordt geteeld in gebieden waar ooit oerwoud stond in Brazilie. We betalen mee aan spoorlijnen, wegen en havens om de soja zo snel mogelijk te kunnen vervoeren. Natuurvernieting en klimaatschade moet meegenomen worden in de prijs en we moeten nadenken over de grootte van onze veestapel.
Indonesië, Congo en Brazilië hebben de grootste tropische regenwouden. Het Wereld Natuur Fonds voorspelt (in december 2007) dat in 2030 al wel 60% van het Amazonegebied vernietigd of beschadigd is, veroorzaakt door toenemende landbouw en andere commerciële activiteiten. Maar de ontbossing kan tot staan worden gebracht door de unieke oerwoudproducten te exploiteren zonder het woud aan te tasten.
Het gebied herbergt onder meer 40.000 plantensoorten, 1294 soorten vogels, 427 zoogdiersoorten en 378 soorten reptielen en wordt ook wel de medicijnkast van de wereld genoemd. De regenwouden zijn mooi, complex, absorberen CO2, regelen het klimaat, voorkomen erosie, houden water vast etc. Het is eigenlijk niet aan ons ze te vernietigen. Per m2 bevindt zich 40 kg materiaal.
De Amazone heeft 16.000 inheemse boomsoorten terwijl Europa er maar 200 heeft. De bomen kunnen wel 100 meter hoog worden en ook het allerhoogste blaadje heeft water nodig. Via de worteldruk, de cappilaire werking en verdamping gaat het water omhoog en verdampt daar (door de zon). Er staan 400 miljard bomen en zo komt een enorme hoeveelheid waterdamp de lucht in. Het water valt als regen in Brazilie en de buurlanden. Inmiddels is 17 % al verdwenen en met de verdere kap zal ook de regen afnemen en zal het gebied gaan verdrogen.
De EU-Ontbossingswet verbiedt vanaf 2024 de invoer in Europa van koffie, rundvlees en soja, tenzij bedrijven kunnen bewijzen dat hun producten niet zijn geteeld in illegaal ontbost land. De nieuwe president van Brazilie wil satellietbeelden en financiële intelligentie-databases inzetten om illegale ontbossingsactiviteiten te documenteren én te bestraffen. Daarnaast komt er een certificeringssysteem voor hout- en landbouwproducten, waarbij wordt gegarandeerd dat ze afkomstig zijn van duurzame bronnen in plaats van kwetsbare ecosystemen.
Van 1990 tot 2010 is op de Comoren 75 % verdwenen, in Togo 58 % Nigeria 47 % en Mauritanie 42 %. Suriname is 95 % bos en daarvan is 0,12 % verdwenen. In Nederland is in die tijd 250 km2 bos bij gekomen = 6 %
Op dit moment zijn er op aarde nog maar de helft van het aantal bomen van vroeger. Ieder jaar valt 12 miljoen hectare landoppervlak ten prooi aan verwoestijning. Het land sterft voor onze ogen.
Een nieuwe satellietstudie toont aan dat sinds 2000 meer dan 104 miljoen hectare bossen, een gebied dat drie keer zo groot is als Duitsland, werd vernield.
“Elke vier seconden gaat een gebied ter grootte van een voetbalveld verloren”, zegt Christoph Thies van Greenpeace International.
De omvang daarvan is duidelijk zichtbaar op de satellietbeelden. “Absoluut verschrikkelijk”, luidt het commentaar van Thies. De snelheid waarmee er vandaag ontbost wordt, doet meer CO2 in de atmosfeer vrijkomen dan al de vrachtwagens, auto’s, schepen en vliegtuigen samen, zegt hij.
De meest recente studie toonde aan dat de helft van het verlies zich situeert in drie landen: Canada, Rusland en Brazilië. Deze landen zijn samen goed voor 65 procent van de overgebleven oerbossen ter wereld.
Een vijfde wildernis verloren
De ontbossing van het Amazonewoud en de bossen in Indonesië, kregen veel aandacht in de media. Nochtans blijkt vooral Canada hard getroffen door ontbossing. Sinds 2000 ging daar 21 procent van de wereldwijde wildernis verloren, tegenover 4 procent in Indonesië, waar het thema vaker het nieuws haalt.
“De enorme toename van teerzanden en ontwikkelingen van schaliegaswinning, die naar verwachting nog minstens zal verdubbelen de komende tien jaar, en ook houtkap en de aanleg van wegen leidden tot de massale ontbossing in Canada”, zegt Peter Lee van Global Forest Watch Canada, een onafhankelijke ngo.
Ook bosbranden leidden tot verliezen. De klimaatverandering zorgde voor een snelle opwarming van het noorden van Canada, de uitdroging van boreaal woud (koud en vochtig naaldbosgebied) en moerassen, waardoor deze zones meer kwetsbaar werden voor vuur.
In de wilde bossen waar geen mens ooit activiteiten verrichtte, leven nog dieren zoals de Siberische tijger, de orang-oetang en de boskaribou. Zij kunnen enkel overleven in grote, uitgestrekte wouden. “Het verliezen van deze topsoorten leidt tot een daling van het gehele bos-ecosysteem”, zegt Nigel Sizer van het Forest Programme van het World Resources Institute.
“Bomen, planten en dieren die onderdeel zijn van een gezond bos-ecosysteem voorzien de mensheid van zuiver water, schone lucht, zuurstof en de opslag van CO2. Deze diensten zijn onvervangbaar en veel meer waard dan de prijs van hout of de opbrengsten van graasland”, zegt Sizer.
Zonder dringende actie zal er tegen het einde van deze eeuw geen enkel uitgestrekt oerwoud meer overblijven, concludeert Sizer.
Borneo
Sinds 1950 wordt er zeer zwaar gekapt. Foto's van het WNF laten zien dat het eiland in 1950 praktisch volledig bebost was, in 1985 nog voor zo'n 3/4; in 2005 nog maar de helft en het WNF vreest dat de tropische regenwouden er voor 2020 geheel zullen zijn verdwenen. Zie hier voor de ellendige details van de ontbossingspraktijken ten behoeve van onder andere de papierfabrieken en palmolieplantages
zie http://www.hugovandermolen.nl/bosbouwbeleggingen.nl/ontbossing.php
Stephen Leahy
Groen = de bossen die nog over zijn en beige die er ooit stonden.
Het duidelijkst is de directe, zichtbare aantasting door kap van tropisch bos en open dagwinning van oppervlaktedelfstoffen (zoals de meeste metaalertsen, mergel, klei en andere mineralen). Door deze winning wordt het landschap aangetast en verdwijnen ter plekke biotopen. Secundaire effecten van kap en mijnbouw, zoals erosie, verdroging en verwoestijning, hebben eveneens aantasting van ecosystemen tot gevolg.
Een andere vorm van aantasting gaat veel geleidelijker. Die heeft te maken met de wijziging van leefomstandigheden: klimaatverandering, stralingseffecten of de verspreiding van vervuiling. Bepalende factor is in dat geval de aanpassings- of verplaatsingsmogelijkheid van planten en dieren. Er bestaan enerzijds dieren die zich vrij gemakkelijk aanpassen aan het verstedelijkte landschap en die daarin een plek veroveren. Anderzijds zijn er planten die zich in 10 jaar over niet meer dan 100 meter kunnen verplaatsen. Voor die planten is een snelle klimaatverandering fataal.
Overigens moeten we niet vergeten dat de mens, en dan met name in de stedebouw, biotopen en dus ecosystemen kan creëren.
Door de ontbossing -> landbouwgronden waaien weg en krijg je verdroging etc. 44 % van de wereld kampt met verdroging. Met het graven van geulen hoopt men weer water vast te kunnen houden. In de geulen ontstaa dan stroken met groene grassen -> bomen en dan trekt de grond er naast zich eraan op en de verdroging wordt dan tegengegaan. Just dig it !.
Ontbossing in het Braziliaanse Cerrado-gebied tegen sojateelt tegengaan.
Het Centraal Bureau Levensmiddelenhandel (CBL), belangenbehartiger van de supermarkt- en foodservicebranche, en zijn leden ondersteunen het Cerrado Manifesto. Dit initiatief heeft als doel heeft om ontbossing in het Braziliaanse Cerrado-gebied, veroorzaakt door sojateelt, tegen te gaan.
In dit gebied wordt naast waardevolle bossen en savannes soja geteeld. Volgens het CBL is in 60 tot 70 procent van alle producten in een supermarkt soja verwerkt. Van de hele sojaboon worden producten als tahoe, tempeh of sojamelk gemaakt. Het grootste deel van de sojaoogst wordt echter uitgeperst, wat sojameel en sojaolie oplevert. Deze ingrediënten worden veelal voor de productie van veevoer gebruikt.
Door de groeiende wereldbevolking en toenemende welvaart is de teelt van soja de afgelopen tien jaar sterk gegroeid, weet het CBL. Zo eten volgens het bureau steeds meer mensen meer zuivel en vlees, waardoor de vraag naar soja, voor veevoer, stijgt.
De groeiende vraag leidt tot meer inkomsten voor boeren, onder meer in ontwikkelingslanden. Maar een stijgende vraag kan ook leiden tot verlies van waardevolle natuur en biodiversiteit, conflicten over landrechten en slechte arbeidsomstandigheden, aldus het CBL.
Alle supermarktorganisaties in Nederland kopen sinds 2015 voor de productie van hun huismerkproducten uitsluitend verantwoorde soja in, die voldoet aan de criteria van de Round Table Sustainable Soy (RTRS) of een gelijkwaardige standaard.
Het CBL zegt daarnaast, als onderdeel van de Alliantie Verduurzaming Voedsel, continu in gesprek te zijn met ketenpartners en maatschappelijke organisaties over een duurzame productie en gebruik van soja.
Greenchoise heeft in Peru inmiddels een gebied van 98.932 hectare beschermd tegen ontbossing. In 2018 werden bijvoorbeeld 42.500 bomen aangeplant in Indonesië.
Landgrabbing
Rijke investeerders kopen grond in Afrika en of pakken het op grove manier af. De grond is vaak nooit gekocht maar men maakt er al eeuwen gebruik van. Dan wordt het opeens gekocht en worden de mensen verwijderd.
Nu regels
- dat de inheemse bevolking toegang moet hebben
- er transparatie bestaat over de aankopen
- overlegd wordt met de locale bevolking
- mensenrechten gerespecteerd worden
Brazilië
Brazilie zegt momenteel het beste systeem ter wereld te hebben om toezicht te houden op oerwoudbeheer. In 2005 en 2006 werden voor 1,2 miljard aan boetes uitgedeeld en verdwenen 500 mensen achter de tralies wegens illegale kap. In 2004 werd nog 27.249 km2 regenwoud verwoest. In 2006 was dat nog "maar" 14.039 km2, ca. 25% minder dan in 2005 en ca. de helft van in 2004. Ter vergelijking: Nederland heeft een oppervlakte van ruim 41.526 km2, Brazilië 8.511.965 km2, dus ruim 200 keer zo groot. In 2012 ging 6000 km2 verloren door illegale houtkap, mijnbouw en grote sojaplantages.
Een insectenliefhebber emigreerde na de eerste wereldoorlog naar Brazilie en legde 17000 verschillende soorten insecten en vlinders vast. In 2000 was 80 % er van verdwenen ! Het regenwoud van 6 miljoen km2 herbergt 1/3e van de biodiversiteit op aarde en 2/3e is Braziliaans. Sinds 10970 is 20 % verdwenen.
Indonesië heeft al meer dan 75% van haar bossen verloren. Door ontbossing is Indonesië de derde grootste uitstoter van broeikasgassen ter wereld. Indonesië kapt jaarlijks 1,87 miljoen hectare, een gebied bijna zo groot als de helft van Nederland.
Gedurende 1 voetbalwedstrijd gaan 4500 voetbalvelden regenwoud voor de bijl. Vervolgens worden er snelwegen en plantages voor soja en oliepalmen aangelegd.
Er komen illegale kappers, jagers, bosbranden en tevens erosie en verdroging. De globalisering en de industriële voedselproductie hebben het speelveld veranderd. Het gaat allang niet meer om hout. Vanwege de toenemende vleesproductie produceert Brazilië steeds meer soja, vooral voor opkomende naties als China. Voor de enorme sojaplantages moet het bos wijken. Of men verandert weiden in sojaplantages waarna men nieuw bos kapt voor weides. Om het vlees en veevoer te kunnen afvoeren zijn snelwegen en havens nodig. Maar als bedrijven niet kunnen voldoen aan vermindering van hun CO2 productie kunnen ze dat afkopen. Met dat geld kan regenwoud behouden blijven.
In 2005 was er nog maar 36 miljoen ha duurzaam beheerd tropisch regenwoud, in 2010 was dat gestegen naar 53 miljoen, nog geen tiende van Frankrijk (760 mln ha).
De cijfers (in 2021)
In 2030 moet ontbossing zijn gestopt. Het eerste tastbare resultaat van de klimaattop in Glasgow. Met 19 miljard dollar (16,5 miljard euro) en afspraken tussen meer dan honderd regeringsleiders moeten over een kleine tien jaar evenveel bossen zijn bijgeplant als er jaarlijks worden gekapt.
Dagelijks verdwijnen er grofweg 95 duizend voetbalvelden aan bomen, oftewel één voetbalveld per seconde. In 2020 is er in totaal 25,8 miljoen hectare aan bos gekapt, blijkt uit cijfers van Global Forest Watch, evenveel als de gehele oppervlakte van het Verenigd Koninkrijk, het gastland van de klimaattop.
Bossen zijn goed voor het klimaat. Ze slaan eenderde van de wereldwijde CO2-uitstoot op. Ondanks de hoge kapsnelheid staan er wereldwijd nog altijd veel bomen: 31 procent van het aardoppervlak bestaat uit bos. Deze ruim 4 miljard hectare bos zijn even groot als het totale oppervlak van Rusland, China en de Verenigde Staten samen. Van alle bossoorten bedekt het tropische bos, met 45 procent, het grootste gebied. Sinds 1990 is er wereldwijd 178 miljoen hectare aan bos verdwenen, oftewel 4,2 procent van al het bos.
De ontbossing wordt deels tegengegaan door het planten van nieuwe bomen. Als er evenveel bomen bijkomen als er worden gekapt (voor gebruik van bijvoorbeeld hout of papier), komt de ontbossing tot stilstand. Zover is het nog niet. De afgelopen decennia werd er meer gekapt dan bijgeplant. Sinds 1990 werden er van iedere 100 bomen 10 gekapt en kwamen er 6 terug. Het bosverlies was dus ruwweg 4 van de 100 bomen.
De laatste jaren gaat het bosverlies iets trager. Tussen 1990 en 2000 verdween er jaarlijks per zo'n 7,8 miljoen hectare aan bos (bijna tweemaal Nederland), tussen 2000 en 2010 was dit 5,2 miljoen hectare en in de laatste tien jaar 4,7 miljoen hectare.
Tussen landen bestaan er grote verschillen. Rusland heeft wereldwijd het meeste bos: voornamelijk naaldwoud dat naarmate het klimaat verandert ook minder koolstof kan opnemen. Rusland kapt jaarlijks 'maar' 76 duizend hectare bos, en plant bovendien nog meer aan, waardoor het bos per saldo groeit.
Brazilië kapt veruit het meest en is daarmee wereldwijd ook verantwoordelijk voor een groot deel van het verdwenen bos. Jaarlijks verdwijnt er 1,4 miljoen hectare regenwoud in Brazilië. Ook in Indonesië en Tanzania worden elk veel bomen gekapt. Per werelddeel bekeken vindt het grootste bosverlies momenteel plaats in Afrika.
Er zijn ook landen waar het bosareaal juist groeit. China is een actieve bosplanter en plant jaarlijks meer bomen dan er in Brazilië verdwijnen. Op kleinere schaal breiden ook India, Chili, Turkije en Vietnam hun bosgebied uit. Azië is het werelddeel waar momenteel het grootste bosoppervlak bijkomt.
De bomenkappers zijn echter nog in de meerderheid. Van alle landen laat bijna de helft onder de streep bos verdwijnen. Eenderde bezit inmiddels meer bomen. Als de wereld de ontbossing in 2030 wil stuiten, zullen meer landen het voorbeeld van China moeten volgen.