The Whole School Approach
De visie (Waarom)
Inleiding
Heb zorg voor elkaar, de wereld en de biodiversiteit.
Leer wat er aan de hand is met ons klimaat, de natuur en de vervuiling.
Hoe kunnen we bijdragen aan de energietransitie, de circulaire economie en de verbetering van de biodiversiteit.
Hoe komen we via de handen en het hoofd bij het hart.
De schoolleiding
zou samen met de teams visie missie doelstellingen op moeten stellen in een traject waarin je continu probeert te verbeteren.
zou het integrale moeten bewaken en ervoor moeten zorgen dat het geheel meer is dan de som der delen.
zou goede voorbeeld kunnen geven en inspirerend kunnen zijn.
zou docenten de ruimte kunnen geven om te experimenteren, met meer dingen buiten doen, met de buurt samenwerken
zou zich niet alleen moeten richten op toetsing en examinering (aldus professor Arjen Wals)
Meer vrije tijd om je te ontwikkelen naar planetair burgerschap.
SDG 4 gaat over kwaliteits educatie en doel 4.7 is dat alle lerenden kennis en vaardigheden hebben om duurzame ontwikkeling te bevorderen.
De afdeling
Beschrijf het belang en de urgentie van duurzaamheid in je vakgebied, de keuzedelen én het loopbaan-en burgerschapsprogramma.
De visie
Voorbeelden
De SDG's zijn ons compas. Er bestaat maar één wereld en die is duurzaam. (KWIC)
Vanuit ons DNA voelen we ons verantwoordelijk om bij te dragen aan een meer duurzame en verdraagzame samenleving. Een samenleving waarin we evenwichtiger omgaan met onze aarde en meer omzien naar elkaar. In de wijk, in het werk en in de wereld. We willen het verschil maken. (ROC MN)
Op aarde bereiken we de grenzen van wat de planeet kan leveren. Om niet over de grenzen te gaan is onderwijs in duurzame ontwikkeling nodig. Daarnaast is het van belang dat we leven met respect voor elkaar, in vrijheid en met zorg voor elkaar in een gezonde economie. Ook daar speelt onderwijs een rol.
Niet meer alleen denken wat ik wil maar ook bedenken wat de aarde van je verlangt (Gert Bista)
In goed onderwijs speelt duurzaamheid een rol.
We willen als kwaliteitsinstituut bijdragen aan een duurzame wereld. (Yuverta) en échte impact maken en verandering realiseren.
Omdat duurzaamheid niet meer weg te denken is in onze maatschappij integreren we het in ons onderwijs en onze bedrijfsvoering.
Missie
We gaan voor een betere wereld. De SDG's zijn ons kompas. Er bestaat maar één wereld en die is duurzaam.
We gaan voor een gezonde economie waarin we zorg hebben voor elkaar, de biodiversiteit en blijven binnen de grenzen van de aarde.
We gaan voor een aarde waarop iedereen gelukkig kan worden en blijven.
Iedereen die bij ons studeert, werkt of met ons in aanraking komt zal dit ervaren als onze grote opdracht.
Onze missie is
- dat medewerkers en studenten hun ecologische voetafdruk verminderen en dat we duurzamere keuzes maken in de bedrijfsvoering.
- dat studenten en medewerkers een inclusieve school ervaren
- dat studenten kennismaken met mensen met verschillende culturele achtergronden. In het klaslokaal, in de wijk, of over landsgrenzen heen:
dat studenten ervaren dat ze onderdeel zijn van een groter geheel. We integreren deze ervaringen in het onderwijs. (MBO Utrecht)
Onze missie is gezet in ons koersplan op het gebied van onderwijs, personeel, bedrijfsvoering en governance. Werkgroepen zijn ermee aan de slag gegaan. In de werkgroepen zitten docenten, ondersteunend personeel, de studentenraad en de ondernemersraad. Communicatie zorgt voor de verspreiding van wat uit de werkgroepen komt zowel in- als extern. (ROC Rivor).
Ambities
formuleer ambities (die SMART (specifiek, meetbaar, acceptabel, reeel tijdsgebonden) of HUBO zijn (Haalbaar, UItvoerbaar, Betaalbaar en te organiseren zijn)
Doelstellingen
zie de 17 goals voor het onderwijs.
Onderwijs |
1. dat een langetermijnvisie of -beleid voor het verduurzamen van het onderwijs wordt opgesteld |
2. dat duurzaamheid een vanzelfsprekend onderdeel van de opleidingen is |
3. dat binnen de opleidingen de koppeling wordt gemaakt met de SDG’s |
Met de samenleving |
4. dat docenten actuele duurzaamheidsvraagstukken vanuit de arbeidsmarkt & maatschappij binnenhalen om in de opleidingen aan te bieden. |
5. dat studenten actief ondersteund en/of gestimuleerd worden bij het vinden en uitvoeren van een BPV of stage op het gebied van duurzaamheid |
6. dat studenten tijdens de stage/BVP opdrachten krijgen op het gebied van duurzaamheid |
7. dat netwerkvorming en samenwerking van docenten met bedrijven en maatschappelijke organisaties om actuele duurzaamheidsvraagstukken op te halen wordt ondersteund |
Communicatie |
8. dat over duurzaamheid wordt gecommuniceerd aan studenten, docenten, directie |
9. dat over duurzaamheid wordt gecommuniceerd naar buiten toe (naar ouders, bedrijven, de samenleving) |
Opleiding en training |
10. dat wordt voorzien in opleiding en training van docenten met het doel om kennis over duurzaamheid te vergroten en duurzaamheid te integreren in het curriculum? |
Bedrijfsvoering |
11. dat er een holistische langetermijnvisie of -beleid voor het verduurzamen van de bedrijfsvoering over ten minste de komende tien jaar wordt opgesteld. |
12. dat in 2030 49 % CO2 is bespaard t.o.v. 2015 |
13. dat er beleid is om de hoeveelheid afval te reduceren, beter te scheiden en meer ervan te hergebruiken of verwerken? |
14. dat er maatregelen genomen worden om het woon-/werkverkeer en het zaken- of dienstenverkeer te verduurzamen ? |
15. dat er naar wordt gestreefd de catering en de kantine verder te verduurzamen? |
16. dat er in principe voor 100 % duurzaam wordt ingekocht (volgens de adviezen van Pianoo) |
Integraal |
17. dat minimaal twee best practices worden uitgevoerd waarin duurzaamheid in onderwijs, praktijk en bedrijfsvoering zijn geïntegreerd. |
Een handreiking is hier te downlaoden.
Een zelfevaluatie voor onderwijsteams is hier te zien.
Maak met de teams een roadmap maar ook met HR en FB. Doe dat in verschillende sessies. Betrek studenten en de studentenraad.
Waar kun je het meeste positieve waarde creëren?
Waar is je negatieve footprint het grootst?
En je handafdruk het kleinst?
Waar heb je de meeste invloed?
Waar kun je onderscheidend zijn?
Creeer Duurzame Doeners: leerlingen, studenten en medewerkers die op een betrokken, innovatieve en ondernemende manier bijdragen aan een duurzame samenleving. Daarbij zij drie onderdelen essentieel:
kennen (kennis hebben over het grotere probleem),
snappen (de vertaling kunnen maken naar de eigen situatie) en
kunnen (actief bijdragen aan oplossingen).
Zet een netwerk op van duurzame ambassadeurs en green offices.
Inspireer door Green Talks. (Yuverta)
Bepaal een structureel budget voor duurzaamheidsprojecten.
Voor de school zelf is van belang de CO2-uitstoot, circulariteit, een duurzame werk- en leefomgeving, en vitaliteit en inzetbaarheid.
Organiseer er workshops over, is er een gedegen inkoopbeleid, voeren ze klimaatgesprekken en is er de wens om duurzaamheid een aandachtspunt te maken in de onboarding van nieuwe medewerkers. Zet een team duurzaamheid op, welke integraal zorgt voor het aanjagen, verbinden, ondersteunen en ontwikkelen.
Maak de impact meetbaar. (Is een uitdaging) en communiceer het.
Learning to know
Learning to do
Learning to care
Learning to be
Learning to transform
In een teamsessie zou je de onderstaande vragen kunnen gebruiken.
1. Hoe ziet een duurzame toekomst er voor MIJ uit? Wat vind ik daarin belangrijk?
2. Wat vinden we met elkaar belangrijk, in relatie tot het beroep waar we voor opleiden?
3. Welke trends en ontwikkelingen spelen een belangrijke rol in de beroepen waar we voor opleiden?
4. Wat doen we nu al? Eventueel: hoe kunnen we dit versterken?
5. Wat willen we nog méér doen?
6. Wat is daar in onze opleidingen voor nodig (aan duurzaamheidscompetenties, didactiek en ontwikkeling van onderwijsmedewerkers)?
7. Wat betekent dit aan concrete doelen? Op welke termijn willen we die realiseren?
8. Welke inhouden en/of vaardigheden vinden wij van belang voor onze beroepscontext?
9. Welke duurzaamheidsinhouden en/of -vaardigheden vinden wij van belang voor onze beroepscontext?
10. Hoe zouden we les willen geven over duurzaamheid? Welke uitgangspunten vinden wij hierbij belangrijk?
11. Wat zijn de Sustainable Development Goals van de Verenigde Naties? Hoe zie ik dat nú terug in de opleiding?
Zie ook https://wholeschoolapproach.lerenvoormorgen.org/
In 2023 hebben 15 instellingen meegedaan aan de ranking en 36 unieke instellingen nemen deel aan het leernetwerk van SustainaBul MBO. De deelnemende scholen aan het leernetwerk vertegenwoorden circa 75 % van de studentenpopulatie in het mbo (372.598 van de 494.890 studenten) [1]. Sinds 2019 hebben 26 unieke mbo instellingen een of meerdere keren deelgenomen aan het invullen van de vragenlijst en de coöperatieve ranking. De deelnemende scholen aan de vragenlijst en ranking bedienen in totaal circa 42% van de studenten in het mbo onderwijs (207.881 van de 494.890 studenten).
Ter inspiratie kan je dit document bekijken van de inzendingen uit 2022.
De vijf ministeries willen PO,VO en MBO beter gaan helpen. Daarvoor hebben ze in 2024 50 personen gesproken en hebben ze een sessie gehouden.
Aanbevelingen
1. Zet de SustainaBul neer als dé duurzaamheidsmonitor voor alle onderwijssectoren, met de nadruk op het bieden van benchmarkinzichten en ter inspiratie voor bestuurders om intercollegiaal te leren
2. Versterk de organisatie rond de SustainaBul voor bredere bekendmaking
3. Ontwikkel de po variant zodat dit instrument voor alle sectoren beschikbaar is
4. Organiseer leerbijeenkomsten voor bestuurders en directeuren
5. Stel middelen om DuCo’s aan te stellen (idealiter als functie)
6. Maak hier een stevige en meerjarige subsidieregeling voor– vooral voor scholen die nog aarzelen de stap te zetten
7. Maak het afhankelijk van een visie op instellings- en schoolniveau en koppel het aan borging op individuele scholen
8. Biedt koplopers die al een DuCo hebben, evt. de mogelijkheid om de positie daarvan te verstevigen (bijv professionalisering en projecten)
9. Investeer in de verdere professionalisering van de NDE-centra d.m.v. de WSA training;
10. Versterk de regionale samenwerking van de NDE-centra door bijvoorbeeld 12 regionale
expertisecentra voor duurzaamheid in het funderend onderwijs in te richten. Ondersteun van
daaruit kennisontwikkeling, bijeenkomsten en begeleiding;
11. Richt een expert/aanspreekpunt in bij het landelijk bureau Techkwadraat, laadt duurzaamheid als thema binnen het kennisprogramma;
12. Het Informatie- en adviespunt (zie hierna) geeft ook inzicht in de ontwikkeling van deze lokale/regionale makelaar. In deze leer-infrastructuur moet de regio terug te vinden zijn, en per onderwijssector de primaire aanspreekpunten gevonden kunnen worden.
13. De regionale makelaars vervullen een actieve bij het bijhouden en actualiseren van relevant aanbod en partijen in het landelijke informatie- en adviespunt
15. Gebruik 2025 om te onderzoeken en een concreet ontwerp op te leveren voor wat het informatieen adviespunt concreet in gaat houden en hoe dit organisatorisch ingericht kan worden.
16. Houdt qua organisatie rekening met een ‘community manager’ per sector, dus één voor po, één voor vo en één voor mbo.
Deze persoon heeft meerdere taken:
1. Het beantwoorden van vragen
2. Het bijhouden van relevante ontwikkelingen rondom duurzaamheidseductaie
3. Zorgen dat de regionale partijen per regio in het informatie- en adviespunt zijn aangehaakt en vindbaar zijn
4. Het op kwaliteit beoordelen van regionaal aanbod, samen met de regionale makelaar
17 Leer van de goede en zwakke punten van GroenGelinkt
18. Investeer in een deugdelijk en bruikbaar overzicht van aanknopingspunten voor duurzaamheid in de huidige en komende kerndoelen;
19. Onderzoek de toepasbaarheid van ‘de groene draad’ voor andere onderwijssectoren en kijk of deze elementen ook input kunnen zijn voor de SustainaBul;
20. Zorg dat de resultaten in 2025 beschikbaar worden gemaakt voor het onderwijs, en ook voor belanghebbenden rondom het onderwijs, dus bijvoorbeeld aanbieders van NDE en uitgevers
De uitkomst is hier en hier te zien.
Een overzicht hieronder.
Wat nodig is kun je hieronder zien.
1. STRATEGISCH NIVEAU (SCHOOLBESTUREN)
VERSTERKEN VISIEVORMING-STIMULEREN DUURZAAMHEID ONDERWIJSSTRATEGIE EN SCHOOLPLANNEN, CO-FINANCIERING
1a. Monitoren voortgang, benchmark en intervisie middels SustainaBul, voorsorteren op CSRD
1b. Leren van goede voorbeelden leerbijeenkomsten
2. OPERATIONEEL
Scholen helpen bij duurzaamheid in de dagelijkse schoolpraktijk
2. Mede financiering Duurzaamheidscoördinator, taak-uren op scholen, eco-teams en green offices,
3. ONDERSTEUNEND (LANDELIJK/ REGIONAAL/ SECTORAAL) MIDDELEN VOOR HET (DOOR) ONTWIKKELEN VAN DE ONDERSTEUNINGSSTRUCTUUR:
3a. Online: opzetten informatie- en adviespunt met lesmaterialen, best practices, opleidingen, kennisbijeenkomsten. Kwaliteitstoets?
3b. Organisatorisch: inrichten tweedelijns ondersteuning voor DuCo's en regionale aanspreekpunten (zie kennis- en adviespunt duurzaamheid)
3c. Expliciete aanknopingspunten voor duurzaamheid aangeven. binnen het huidige curriculum en toekomstige kerndoelen
4. KENNISNETWERK EN AANSPREEKPUNT RONDOM DE SCHOLEN ONDERSTEUNEN AANSPREEKPUNT/ MAKELAAR IN DE GEMEENTE/REGIO
SECTORAAL EN LOKAAL/REGIONAAL AANBOD
Met support van relevante stakeholders
LANDELIJK INFORMATIE- EN ADVIESPUNT DUURZAAMHEID
Continue ontwilkkeling aansluitend op vraag uit regio en netwerken