Hoe duurzaamheid te introduceren?

Stappenplan Albeda college Duurzaamste school 2023
Stappenplan voor de schoolorganisatie
Stappenplan voor afdelingen
Stappenplan voor in de lessen
Stappenplan The Natural Step

Stappenplan Albeda

In 2023 werd het Albeda college uitgeroepen als meest duurzame Mbo-instelling van Nederland.
Zij hebben gewerkt volgens het onderstaande stappenplan.

De Sustainable Development Goals

Licht toe hoe de instelling werkt aan alle SDG’s en verzamel voorbeelden op de website en/of intranet. Beschrijf de SDG’s in de context van jouw instelling. Hierbij is het belangrijk dat je, ook in de strategie, niet steeds een paar SDG’s kiest waar je aan werkt, dit kan juist enorm vertragen door keuzes die je dan eerst gaat maken. Wat wel kan helpen is het clusteren van de SDG’s naar People, Planet en Prosperity. Door de SDG’s te gebruiken creëren we een wereldvocabulaire op het gebied van duurzaamheid, waardoor we kennis en inspiratie kunnen uitwisselen. Je kunt de SDG’s ook koppelen aan de vragen in de SustainaBul MBO.

Een team van 5 mensen

Je hebt 5 mensen nodig die met duurzaamheid bezig zijn, vanuit onderwijs en bedrijfsvoering, en waar je altijd van op aankunt. Het hoeven geen 5 fte te zijn, zolang dit team intrinsiek gemotiveerd is. Er zit een risico in het te groot maken van het kernteam, bijvoorbeeld door vertegenwoordiging van alle opleidingsteams te zoeken. Het is dan moeilijk om overleggen te coördineren en commitment op te bouwen. Met het kernteam van 5 mensen focussen we op het creëren van een positieve flow, door alle mensen te zoeken en stimuleren die dezelfde kant op willen gaan en niet verstrikt te raken in discussies.

Duurzaamheid is opgenomen in de strategie

Het versnelt natuurlijk enorm als duurzaamheid is opgenomen in de strategie. Daarmee leg je samen vast dat je eraan gaat werken. Albeda had hierin zowel hard control (SMART doelstellingen en KPI’s) en soft controls (alle colleges hijsen de SDG-vlag). De punten waar Albeda op heeft ingezet zijn voornamelijk het aan bod laten komen van duurzaamheid in alle opleidingen; duurzaamheidsrapportage; inkoop, consumptie en afval; en CO2-reductie.

Aandacht voor pedagogiek

Aan de docenten van Albeda wordt meegegeven om altijd drie vragen te stellen, waarmee aandacht voor duurzame ontwikkeling wordt gestimuleerd:
1) Is datgene wat ik nastreef goed voor mij?
2) Is datgene wat ik nastreef goed voor mijn beroep? En
3) is datgene wat ik nastreef goed voor de planeet?

Een mooi voorbeeld: in de zorg wordt enorm veel materiaal verbruikt en afval geproduceerd, inclusief de CO2-gevolgen. Dit heeft een negatieve impact op de gezondheid van mensen, terwijl de sector juist mensen beter wil maken. In de zorgopleidingen wordt aandacht besteed aan deze paradox.

Aandacht voor didactiek

Ook kan er aandacht besteed worden aan de didactiek in het onderwijs om duurzame stappen te versnellen. Zo wordt bij Albeda de hackathon met regelmaat ingezet als werkvorm. Zo gingen studenten van Albeda en het Hout- en Meubileringscollege samen aan de slag met duurzame bedrijven, waarbij ze interdisciplinair samenwerkten met geavanceerde tools, zoals de mogelijkheid om ideeën en concepten in 3d te printen.

Practice what you preach in de bedrijfsvoering

Als onderwijsinstelling kun je zelf ook het goede voorbeeld geven door duurzame keuzes te maken in de bedrijfsvoering. Enkele voorbeelden hiervan bij Albeda zijn: de communicatie-afdelingen hebben een ‘refuse gadgets’ houding. Er zijn oplaadpunten en biotuinen gerealiseerd. Ook wordt er duurzame energie opgewerkt en het afval gescheiden.

Het duurzaam abc’tje

Soms dan zijn duurzame vraagstukken of begrippen heel groot of abstract. Met een duurzaam abc’tje probeer je deze vraagstukken klein en behapbaar te maken. Een voorbeeld hiervan is bijvoorbeeld (a) de energietransitie. Daar kan aan bijgedragen worden door (b) meer circulaire bedrijfsvoering. Om die bedrijfsvoering te realiseren kan gebruik gemaakt worden van (c) de R-ladder als hulpmiddel. De R-ladder bestaat uit 10 strategieën om de bedrijfsvoering meer circulair te maken.

Environmental, Social, Governance reporting als norm
Ook voor organisaties die met publiek geld zijn gefinancierd, dus ook vanuit OCW, zullen er rapportagevoorschriften komen waarbij je aandacht moet besteden aan Environment, Social en Governance (ESG). Daarbij kan er gekeken worden naar dubbele materialiteit, waarbij er zowel effect is op financiën als op de maatschappij. Albeda gebruikt o.a. de SustainaBul MBO vragenlijst in het rapporten en vult deze data verder aan. De rapportagevoorschriften kunnen enorm versnellend werken voor duurzaamheidcoördinatoren, dan zit er immers een stevige druk achter.

Stappenplan schoolorganisatie

Leg uit wat de SDG’s zijn
Laat het bestuur het SDG-charter ondertekenen
Creëer een visie
Communiceer de SDG’s en de visie op school
Betrek het managementteam
Afdelings- en teamplannen maken voor implementatie in het onderwijs
Implementeer het in de hele schoolaanpak

Stappenplan afdelingen

Introduceer de SDG’s in het team van de afdeling.
Laat ze de 10 belangrijkste voor het team kiezen.
Maak er een banner van die je kunt gebruiken in je lessen of op open dagen.
Voer een enquête uit onder leraren over hoeveel aandacht er wordt besteed aan de SDG’s
Houd een enquête onder studenten over dit onderwerp.
Evalueer, verbeter en ga door met het creëren van een gezonde planeet door middel van onderwijs.

Stappenplan voor in de lessen

1. Introduceer de SDG’s (youtube)
2. Vraag de leerlingen welke SDG’s het meest te maken hebben met mensen (de samenleving), met winst (economie) of met de planeet (de biosfeer).|
3. Vraag de leerlingen welke SDG’s hun het meest interesseren.
4. Brainstorm met je leerlingen over de relatie van jouw lessen met de SDG’s
5. Bekijk de voorbeelden onder toegepast onderwijs op deze site.
6. Kijk naar de relaties die op deze site genoemd worden onder SDG’s in gebouw I en II
7. Begin met het implementeren van de SDG’s in je onderwijs

Stappenplan (van The Natural Step)

• Ontwikkel visie- en strategie om de organisatie richting duurzaamheid te laten bewegen.
• Maak een duurzaamheidsanalyse: zorg voor een strategisch overzicht voor het management over de risico’s en kansen
van duurzaamheid in de vorm van een ‘voetafdruk’ en de aanwezige capaciteit in de organisatie om verandering mogelijk te maken.
• Ga naar duurzame product innovatie: stemmen de innovatieagenda af op duurzame ontwikkeling door productanalyses en de ontwikkeling van actieplannen voor
duurzame innovatie.
• Bouw een business case voor duurzaamheid en communiceer deze effectief aan de stakeholders, intern en extern.
• Organieer training programma’s om een netwerk van individuen te bouwen met het mandaat en de vaardigheden om duurzame verandering in uw organisatie te
leiden.
• Start met pilot projecten: Kijk op een praktische manier wat mogelijk is op de werkvloer en analyseer de resultaten. Maak daaruit verbeteringsprogramma’s.
• Coach en ondersteun duurzaamheidsteams en -activiteiten in de organisatie
• Ontwikkel instrumenten waarbij duurzaamheid in managementsystemen, beleid en in kritische prestatie indicatoren wordt geincorporeerd.
• Ga samenwerken in de keten: faciliteer sector brede duurzaamheidsinitiatieven met klanten en leveranciers.
• Sluit je aan bij netwerken die je kunnen helpen