Open menu

2.1. Werk met duurzame energie

kringloop2                       

De natuur bestaat al 100.000 keer langer dan de mensheid. Beiden draaiden lang op zonne-energie. De natuur doet dat nog steeds. Wij in wezen ook nog ware het niet dat we nu zonne-energie verbruiken die fossiel is vastgelegd. We verstoken wat de natuur vroeger heeft gemaakt uit zonne-energie en wat onder aardlagen terecht is gekomen als aardgas, aardolie en steenkool. Dat doen we momenteel op grote schaal. We verstoken ieder jaar dat wat de natuur in één miljoen jaar tijd heeft vastgelegd. Elke seconde gaan er 1000 vaten olie doorheen en per dag meer dan 86 miljoen (vaten van 186 liter).

zonne energie 2

Door de bevolkingstoename en door de toename in de welvaart op aarde zal dit snel meer worden. Maar dat alles is natuurlijk wel eindig en we teren dus in op ons kapitaal. De fossiele brandstof is eigenlijk de rente van de aarde. Daar wordt op dit moment gigantisch veel geld verdiend. Sommige mensen zijn schat en schat rijk geworden. Oliesjeiks, olie- en gasmagnaten, multinationals als Shell, Exxon etc. Zij verdienen gigantisch aan wat planten door de zon hebben vastgelegd gedurende vele eeuwen. Iets wat eigenlijk van ons allemaal is in plaats van voor enkelen die claimen dat het van hen is. Maar we maken de rente van de aarde op en wat dan..

Olie en gas hebben het leven van miljarden verrijkt. We rijden nu massaal auto’s, we kunnen ons verwarmen en hebben genoeg elektriciteit. We kunnen van alles maken en bouwen dankzij fossiele brandstoffen. Maar de kosten worden als maar hoger en de risico’s worden groter. De vraag neemt toe en de belangen die er mee gemoeid zijn ook. Iedere dag geeft de V.S. 2 miljard uit aan olie en 4 miljard om een militair apparaat op de been te houden onder meer om de belangen in oliestaten veilig te stellen. Ook Nederland verdient aan fossiele brandstoffen en vooral aan gas. Per jaar komt 20 miljard in de schatkist. Daar doen we veel leuke dingen mee. Maar het begint op te raken en binnenkort verdienen we er geen 20 miljard meer mee maar moeten we voor 20 miljard gaan importeren (als we zo door blijven gaan).

Vroeger stopten we één eenheid energie in een aardgasveld en kregen we er veertig voor terug. Nu denkt men aan fracken waarbij de verhouding één op vier komt te liggen. In Saoudi Arabië was de EROEI (energy return on energy invested) 100:1 en nu nog maar 5:1. In 1990 kostte een barrel olie $ 10 en nu $ 100. We proberen het laatste er nog uit te krijgen en gegarandeerd dat de prijzen omhoog zullen gaan gezien de moeite die het kost. Hoewel in de USA het tegendeel lijkt, het gefrackte gas komt daar goedkoop op de markt, voorspellen anderen dat het in feite veel duurder is en dat er veel op gespeculeerd wordt.

De oliewinning wordt steeds duurder. De bekende voorraden blijken minder groot dan verwacht. Als men grote olievondsten doet, vertelt men er meestal niet bij wat de kwaliteit van de olie is. Vaak is de hoeveelheid maar genoeg voor 1-3 jaar de wereldbehoefte. Nee, olie wordt steeds moeilijker bereikbaar en beschikbaar. Er moeten grotere risico’s genomen worden en de prijs zal ontegenzeggelijk stijgen. Daarnaast kan de afhankelijkheid van olie en gas producerende landen kwetsbaar zijn.

Inmiddels woont meer dan de helft van de wereldbevolking in in het hier onder aangegeven gebied.
helft wereldbevolking

Een gebied waar de economie enorm groeit en men ook allemaal auto wil gaan rijden. De komende tijd zullen met name daar 3 miljard mensen extra gaan behoren bij de middenklasse met het energieverbruik wat daar bij hoort.
Het is nog maar de vraag of we nog de olie kunnen bemachtigen in plaats van de opkomende naties als China en India.
Maar het allergrootste probleem van fossiel is natuurlijk de CO2 uitstoot die er mee gepaard gaat. Dat is ook logisch als je één miljoen jaar ieder jaar verbrandt. Vroeger namen bomen en planten die CO2 weer op en produceerden in ruil daarvoor zuurstof. Nu verdwijnen bossen en is de productie aan CO2 zo groot dat de zaak uit balans is. De CO2 zorgt voor het broeikaseffect waardoor de aarde opwarmt. Tijdens de top in Kyoto in 1997 hoopten we die uitstoot terug te kunnen dringen. In 2002 kwam men wederom bijeen in Johannesburg maar aan de onderstaande grafiek te zien stijgen de concentraties nog even snel als vroegen. Helaas hebben we de 400 ppm al bereikt en gaat de stijging door in de richting van 600. In 2020 werd al 417 ppm gemeten. 
CO2

Dan verwacht men een aanzienlijke temperatuurstijging van 4-6 graden met als gevolg dat de krachten op aarde toe gaan nemen. Als het regent, regent het harder, als er orkanen worden gevormd zijn ze krachtiger, de zeespiegel zal stijgen, de polen zullen smelten en gebieden met droogte zullen enorm uitbreiden alsmede (het gevaar) voor bosbranden.    

Terwijl aan de ene kant oliebaronnen, sjeiks, oliemaatschappijen enorm verdienen aan de verkoop worden de externiteiten, de gevolgen ,op ons afgewenteld. Wij kunnen daarvoor opdraaien en betalen dat dijken moeten worden verhoogd, schades moeten worden betaald en steeds meer airco’s moeten gaan inzetten. Vandaar dat we, waar we kunnen, duurzame energiebronnen moeten gaan inzetten. Eigenlijk zouden we net als de Duitsers op de wereld overal moeten beginnen met “die Energiewende”. In dat land wordt inmiddels op een zonnige en windige dag 50 % van het totale energieverbruik duurzaam opgewekt. Overal liggen zonnepanelen en staan er windmolens. Kernenergie is afgezworen en de ontwikkelingen gaan als maar door. In Duitsland heeft men een systeem met federaties dat misschien wel taai en stroperig lijkt maar door alle ingebouwde checks zorgt voor politieke stabiliteit. Extremisten en radicale populisten krijgen geen kans. Hierdoor kan men gestaag verder bouwen aan het land. Ze respecteren het intellectuele debat dat op hoog niveau gevoerd wordt. Met de Energiewende werken ze aan een duurzamere economie en een betere wereld. Als geen ander ontwikkelen ze kennis over de energietechnieken van de toekomst. Een ander land dat zo bezig is is Denemarken. Laatst produceerden ze voornamelijk via windmolens 140 % van wat ze zelf nodig hebben. Bijna alle tehnologie van windmolens komt uit Denemarken.

Naast zonnepanelen en windenergie kan men ook energie opwekken uit getijde, golven, water hoogteverschillen, concentrated solar power, geothermie en opslag van warmte in de bodem.
Als we daar op inzetten gaan we naar een duurzame energievoorziening zoals we ooit hadden en zoals de natuur ons voordoet.

In de 17e eeuw bevond Nederland zich in de Gouden Eeuw. Amsterdam werd heel welvarend. Om de stad te voorzien van de nodige producten stonden er in de Zaanstreek 4000 winmolens. Nu staan er nog maar een paar.
molens

Het is toch een situatie waar we naar terug moeten om onze zucht naar fossiele brandstoffen in te perken. We zullen veel windmolens moeten gaan plaatsen.

Daarnaast gaat de natuur heel zuinig om met energie. De systemen zijn heel efficiënt en met weinig energie weet de natuur veel te bereiken. Indien we allerhande zaken weten te laten draaien op uiterst weinig energie gaan weer allerhande aangrenzende mogelijkheden open. Door LED lampjes heb je geen dynamo meer nodig op je fiets. Smart phones ,computers, tablets beginnen zo energiezuinig te werken dat opladen via lopen, ademen, de hartslag of fietsen dadelijk mogelijk wordt. Pacemakers waren vroeger heel groot en werken nu al zo efficient en zuinig dat ze zo klein als een vitaminepil kunnen zijn en via de lies kunnen worden ingebracht. De batterij gaat wel acht of negen jaar mee. We moeten dus de zonne-energie die we opwekken zo ook efficiënt mogelijk inzetten.

Dat brengt me tot een regel in de duurzaamheidswereld genaamd trias energetica. Die zegt
Eerst energie besparen, dan wat je nog nodig hebt duurzaam opwekken en als dat niet kan de (fossiele) energie zo efficiënt mogelijk gebruiken.

Opdracht 2.1.1.

Hoe energiezuinig woon je zelf ? Kijk op www.energielabelatlas.nl en vul je adresgegevens in. Bekijk dan welk energielabel je huis heeft. Noteen dat. Vergelijk dat met anderen en bespreek wat het verschil is b.v. door in de klas een rij te vormen van studenten van energielabel A t/m E en dan te bespreken wat de verschillen zijn (waarop je denkt dat het energielabel is toegekend). Bijna alle gemeenten willen in 2050 klimaatneutraal zijn. Ze willen dan geen extra CO2 meer de lucht in brengen. Zo hopen ze het broeikaseffect te voorkomen. Hoe je dat tot stand kan brengen is mooi te zien op het onderstaande filmpje van de gemeente 's-Hertogenosch.

Opdracht 2.1.2.

Noem zoveel mogelijk manieren op uit het filmpje waarop de gemeente 's-Hertogenbosch probeert klimaatneutraal te worden.