Mode en circulair ontwerpen
Als je mode gaat ontwerpen denk je in eerste instantie aan iets moois (en nieuws) creëren met een bepaald doel. Dat moet je vooral doen maar dan komt de vraag of je het ook duurzamer kan doen.
Bij circulair ontwerpen hou je naast het ontwerpen ook rekening met duurzaamheid en de circulaire economie, ofwel wat gebeurt er met het kledingsstuk na gebruik.
Denk daarbij aan welk materiaal je kiest. Denk ook aan de fase na gebruik.
De materialen komen ergens vandaan en gaan na gebruik weer ergens naar toe. Is het dan te hergebruiken ?
Als voorbeeld katoen.
Katoen wordt gekweekt
- Waar en geeft dat watertekorten want voor katoen is veel water nodig ?
- biologisch of niet. Vaak worden er veel bestrijdingsmiddelen bij gebruikt.
Van katoen worden balen gemaakt.
Dan worden er (gekleurde) garens van gesponnen
- hoeveel verontreiniging levert dat.
- giftige of natuurlijke kleurstoffen*.
- arbeidsomstandigheden
- energiezuinig
Dan wordt en doek van gemaakt (onder welke omstandigheden voor de werkers)
Dan gewassen
- geeft dat verontreiniging ?
- waar en onder welke omstandigheden voor de werknemers
- bespaar je hierbij zoveel mogelijk materiaal ?
Dan word het product verpakt
- waarmee ? hoe ? gerecyceld materiaal ? materiaal besparend ? gemaakt van fossiele grondstoffen of niet ?
Dat moet vervoerd worden
- hoe ? per vliegtuig /boot
Dan wordt het gedragen
- is het materiaal bestand tegen wassen
- hoe snel slijt het materiaal (levensduur)
- draagt het prettig ?
- gaat het ruiken ?
- is het kledingsstuk op meer manieren te dragen
- is het veilig
- is het brandveilig
Daarna wordt de kleding verzameld
- bestaat het dan uit veel materialen of uit zo min mogelijk (dat is makkelijker te recyclen)
- is het daarna uit elkaar te halen
- is het dan nog goed te hergebruiken of ergens anders voor te gebruiken (isolatiemateriaal b.v.)
- kan het uiteindelijk de biocirkel in en worden omgezet tot kompost waar weer katoen op kan groeien ?
- heeft het geen giftige stoffen (let daarbij ook op brandvertragende middelen)
- zijn de stoffen voor de technocirkel te scheiden van de biocirkel (design for disassembly)
Daarnaast speelt de hele marketing en distributie van het product.
- duurzame producten zijn goed voor de aarde, voor de mensen en voor de portemonnee. Hiervoor geldt een speciale marketing.
Is het synthetisch materiaal dan is de vraag of de grondstoffen fossiel zijn of biobased.
Hoeveel energie er gaat zitten in defabricage etc.
Dus
Doel - Idee - Beleid (duurzaam, circulair, design for disassembly) - Ontwerp - Grondstoffen - Productie - Distributie - Gebruik - Na gebruik -> Grondstoffen 
Economisch gezien moet die kleding zo snel mogelijk stuk gaan. Maar als je er in gelooft dat we een milieubijdrage moeten leveren, moet je investeren in de levensduurverlenging van kleding. Dat kun je bijvoorbeeld doen door andere materialen te gebruiken of stoffen op een slimmere manier te ‘finishen’ waardoor ze minder beschadigen. Het daagt ons uit om in de toekomst te kijken. Moet je bij verkoop blijven of kan je naar ‘lease’ of verhuur gaan?
Ga je voor polyester of katoen? Gerecycled katoen is technisch nog niet echt haalbaar en ook bijna niet in de markt te krijgen, maar tencel bijvoorbeeld wel. Dat is de merknaam van lyocell; een materiaal gemaakt van de eucalyptusplant.
Gebruik ook groene stroom in het proces. Ten slotte kan de impact van het verven en wassen ook omlaag.
Duurzame zakelijke en gelegenheidskleding
Bij Aarden maken ze duurzame zakelijke- en gelegenheidskleding. Ze geloven dat je eerst moet aarden voordat je besluiten maakt. Dat je eerst gaat luisteren naar je hart en dan pas kiest. Aarden is koploper op het gebied van duurzame maatpakken, maatcolberts en maatoverhemden voor mannen en vrouwen. We bieden duurzame stoffen, zoals vegan, gerecyclede stoffen of ecowol, en produceren alleen on demand in Tsjechië en Marokko.
Daarnaast werken ze klimaatneutraal en nemen ze je versleten maatkleding terug voor recycling. Je kan beginnen met één kledingstuk en voor het gemak kan je ook een tweejarig abonnement met maandbetaling krijgen. Zie www.aarden.space.
Duurzame kleurstof
Het zwart kleuren van kleding met synthetische verf is erg vervuilend. Daarom zijn biomateriaalbedrijf Living Ink en kledingmerk Vollebak vijf jaar lang het lab ingedoken om duurzame zwarte verf te ontwikkelen uit algenafval.(2022)
Bamboe kleding
De bamboe wordt machinaal geoogst van de bamboevelden in China. Een soort papierversnipperaar hakt de sterke stengels fijn. Vervolgens wordt de bamboe gekookt tot het een vloeibare substantie wordt. In dat proces worden chemicaliën gebruikt. Vanaf 2020 vindt de productie in een gesloten kringloop plaats. De chemicaliën en het water dat nodig is voor het viscose proces, worden dan voor 99% hergebruikt.
Deze bamboe substantie wordt nu door een spinnerette (soort douchekop) gespoten om de garens te maken waarmee het doek wordt gebreid. Uit dit doek worden de patronen voor de kleding gesneden, die vervolgens in elkaar worden genaaid.
Sheltersuit: Van afgedankte slaapzak naar warm winterpak voor vluchtelingen (2021)
Om daklozen te beschermen tegen onderkoeling bedacht ontwerper Bas Timmer in 2014 de Sheltersuit, een water- en winddichte jas die eenvoudig getransformeerd kan worden tot slaapzak. Sinds de migratiecrisis worden de pakken ook voor vluchtelingen worden gemaakt.
Het materiaal voelt enorm zacht aan, wat belangrijk is bij direct contact met de huid. En het neemt gemakkelijk veel vocht op. Dat maakt bamboe bij uitstek geschikt als materiaal voor duurzame onderkleding. De sterke vezels zorgen ten slotte voor een lange levensduur.
Plantaardig leer van bladafval
Leer is gewild vanwege de levensduur en stoere look, maar heeft van alle kledingmaterialen de grootste milieu-impact. Met name koeienleer zorgt voor broeikasgasuitstoot. Daarnaast is voor de productie van veevoer veel land nodig, wat leidt tot ontbossing en afname van biodiversiteit. Bovendien worden in de bewerking van leer chemische materialen gebruikt. Deze komen meestal in het milieu terecht en veroorzaken gezondheidsproblemen bij arbeiders.
Daarom startte een consortium van vier bedrijven deze week een pilot om plantaardig leer te maken van Nederlands bladafval dat voorheen werd gecomposteerd. Het materiaal, genaamd Treekind, werd ontwikkeld door Mira Nameth, oprichter en CEO van Biophilica. Familiebedrijf Den Ouden Groep zamelt het bladafval in op 13 locaties in Nederland. Het leer is naast plantaardig ook recyclebaar.
Volgend jaar hopen de partners, die elkaar vonden via biolab BlueCity, een joint venture te starten om het materiaal te produceren en te leveren aan de mode-, meubel- en verpakkingsindustrie.
Leer uit koeiencellen
Leer kweken uit koeiencellen: Qorium haalt 2,6 miljoen op om kweekleer op te schalen. Met de financiering gaat het bedrijf grotere vellen leer kweken van slechts een paar cellen van een koeienhuid. Op die manier wil Qorium bijdragen aan een leerindustrie zonder vervuiling. Van een paar cellen kan je honderdduizend vierkante meter leer kweken. (2021)
Leer gemaakt door schimmels
Finse wetenschappers gebruiken mycelium – het netwerk van schimmeldraden voor het groeien van leer met vloeibare fermentatie, waardoor veel meer schimmeldraden kunnen groeien. Hiermee kunnen ze plantaardig kweekleer op grote schaal produceren voor schoenen, accessoires en kleding.
Meer over alternatieven voor leer uit huiden van dieren zie hier.
De modeafdeling van het KWIC
Digitaal ontwerpen kan via