Het probleem
Het onderstaande filmpje geeft mooi het probleem aan.
Het verhaal van een plastic lepel.
Het gaat met name om
1.Wattenstaafjes
2.Plastic servies: borden/bestek/rietjes
3.Ballonnen(stokjes)
4.Plastic voedselbakjes
5.Plastic bekers
6.Plastic flesjes
7.Peuken
8.Plastic tassen
9.Chips- en snoepverpakkingen
10.Maandverband en natte doekjes
Van deze producten worden er nog veel aangeboden in winkels. Het is niet altijd makkelijk om deze producten links te laten liggen, maar voor sommige producten zijn er ook duurzamere alternatieven. Voor de meeste producten zijn bijvoorbeeld ook houten of kartonnen varianten. Dit geldt voor de wattenstaafjes, het servies, de ballonnenstokjes, voedselbakjes, bekers en tassen. In de andere gevallen is de uitdaging groter om ze niet te kopen. Deze top-10 kan je bewust maken van de producten met de meeste impact op het milieu.
Terwijl wereldwijd de druk groeit om minder plastic te gebruiken, plant de olie-industrie in 2020 voor 400 miljard dollar aan investeringen om de productie op te krikken.
Hoe groot het probleem is, is hier onder te zien.
The huge mass of plastic waste floating in the Caribbean
Plastic SEAS from Jeneene Chatowsky on Vimeo.
Het aantal kunststoffen zou terug moeten van vele duizenden varianten naar rond de 100.
In 2016 stelde Daniel Cressey in een artikel in Nature dat van de 300 miljoen ton geproduceerd plastic jaarlijks ongeveer 1,4 tot 2,5 procent in de oceanen belandt: 4,2 tot 7,5 miljoen ton. Dat is vergelijkbaar met het gewicht van een miljoen olifanten dat jaarlijks wordt toegevoegd aan de reeds 86 miljoen ton die zich al in de oceanen, in de kustgebieden en op de stranden bevindt. In datzelfde jaar waarschuwde de Ellen MacArthur Foundation in een rapport dat in 2050 het gewicht aan plastic in de oceanen dat van het gewicht aan vissen overstijgt als we op deze weg doorgaan.
We maken in 2020 per jaar 350 miljoen ton plastic. Het komt voor 99 % uit fossiele delfstoffen. Tussen 1950 en 2015 is er 8.300 miljoen ton plastic gemaakt waarvan 2/3e zich nog steeds op aarde bevindt. Ieder jaar belandt 8 miljoen ton macroplastics en 1,5 miljoen microplastics < 5mm in de wereldzeeen 20 % daarvan is visgerei en materiaal van schepen. 80 % komt uit rivieren, riolen en andere lozingen. Men schat dat de schade aan visserij e.d. 13 miljard per jaar is.
Volgens de OECD stijgt het wereldwijde plasticgebruik van 460 miljoen ton in 2019 naar 1.231 miljoen ton in 2060. Daarvan komt nu 140 miljoen ton in het milieu terecht en straks 493 miljoen ton. In Nederland wordt ongeveer de helft van alle plastic flessen en verpakkingen gerecycled. Wereldwijd wordt 14 procent gescheiden en 5 procent gerecycled. (2024)
ASN Bank schat dat de schade van plasticafval aan ecosystemen uitkomt op circa $ 75 miljard, waarvan $ 13 miljard schade per jaar aan zee-ecosystemen. Denk aan: verliezen door visserij en toerisme en kosten voor de schoonmaak van stranden. Daarnaast belandt (micro)plastic bijvoorbeeld via vissen weer in de voedselketen. Zo vormt het materiaal naast een milieuprobleem ook een mogelijk risico voor de volksgezondheid.
6 procent van het wereldwijde oliegebruik in 2014 op rekening kwam van plasticproductie. De verwachting is dat het percentage in 2050 uitkomt op 20 procent.
De wereldbevolking gebruikt tussen de 500 miljard en 1,2 triljoen plastic tasjes per jaar. Plastic zorgt voor veel milieuoverlast.We zijn de plastic age aan het creeeren. Er wordt per jaar evenveel plastic gemaakt als het gewicht van alle mensen bij elkaar. Maar 5 % wordt gerecycled in de V.S. en minder dan 20 % in Europa. In Nederland wordt maar 19 procent van het ingezamelde plastic daadwerkelijk wordt hergebruikt in volwaardige producten. De verscheidenheid aan kunststof is zo groot, dat er niks anders op zit dan alle soorten, kleuren en kwaliteiten te mengen tot een goedkoop zwart plastic dat alleen dient voor bloempotten en bermpaaltjes. En de rest wordt gewoon opgeslagen.
We produceren al evenveel dat we er de aarde mee in kunnen pakken, Als het zo door gaat kunnen we dat in 2050 6 keer doen. Men verwacht dat onze wereldwijde plasticproductie in nog geen dertig jaar verdrievoudigt naar de verwachte 1 miljard ton. In 2050 zit meer plastic in de oceanen dan vis.
Zo blijkt dat wanneer plastic eenmaal in een koraalrif terecht is gekomen, de kans op ziekte stijgt van 4 procent naar 89 procent. De wetenschappers denken dat er op dit moment zo’n 11,1 miljard plasticdeeltjes verstrikt zijn geraakt in de riffen van de Grote Oceaan en Azië. Dit zal waarschijnlijk de komende zeven jaar ook nog eens met veertig procent toenemen.
Wie draagt er het meest bij ?
Het wedstrijdteam ‘Turn the tide on plastic’ verzamelde de data voor het wetenschappelijk onderzoek tijdens de eerste etappe tussen Lissabon en Alicante van de Volvo Ocean Race. De onderzoekers concludeerden op basis van de monsters, dat in elke vierkante meter van het water zich meer dan drie miljoen microplastic deeltjes bevinden.
Microplastics zie hier
Plastic in oceanen
Onderzoek in 2018 van wetenschappers verbonden aan de Ocean Cleanup laat zien dat er 16 keer zoveel plastic in de Grote Oceaan is dan werd aangenomen. De vervuiling in de oceaan neemt daarbij exponentieel toe.
In totaal drijven er 1,8 biljoen stukjes plastic met een totaal gewicht van 80.000 ton in de Grote Oceaan. De onderzoekers waren verrast door de hoeveelheid van grote plastic objecten, die ze tegenkwamen. “We dachten altijd dat het meeste afval uit kleine fragmenten bestaat maar deze nieuwe analyse werpt nieuw licht op de omvang van het afval”, aldus Julia Reisser, hoofd wetenschapper van de expedities.
Het plastic hoopt zich op in de oceanen door de golfstroom. Waar is hier onder te zien.
Er worden allerhande modellen gemaakt om te achterhalen waar de plastic terecht komt in de oceaan. Zie hier.
Er drijft ca. 100 miljard kilo aan plastic afval in de oceanen. Door zonlicht, verwering en golfslag valt het uit elkaar ik kleinere deeltjes. Hierdoor worden de wereldzeeen een plastic soep. Het dringt de voedselketen binnen en komt uiteindelijk weer terug bij de mens. Per jaar komt 5-12,7 miljoen ton plastic in het zeewater. Als er niets gebeurt is dat in 2055 het dubbele. Het concentreert zich in vijf enorm grote drijvende vuilnesbelten, twee in de Atlantische, twee in de Stille en één in de Indische oceaan.
In L.A. worden geen plastic zakjes meer gebruikt. Dat scheelt 2,3 miljard zakjes. Om dat op te ruimen kost -als we 5000 schepen inzetten- nog steeds 500 jaar. We hebben het probleem in 50 jaar veroorzaakt. Iedere 5 minuten worden in Amerika 2 miljoen flesjes verbruikt.
Onder andere walvissen, zeevogels, vissen en schelpdieren verwarren plastic voor voedsel on ondervinden daar de gevolgen van.
Plankton, dat aan de basis van de voedselketen staat, neemt plastic op.
In 2019 deden onderzoekers onthutsende bevindingen over plastic in zeevogels. De kans dat een zeevogel komt te overlijden na het inslikken van slechts een enkel stuk plastic neemt met 20% toe. Bij negen stuks loopt dit percentage op tot 50% en bij 93 stuks zelfs tot de volledige 100%. De belangrijkste doodsoorzaak was volgens de onderzoekers de blokkering van het maagdarmkanaal, gevolgd door infecties en andere complicaties in het spijsverteringsstelsel.
Het lijkt erop dat harde plastic stukjes makkelijker door de darmen bewegen, terwijl zachte kunststoffen waarschijnlijk worden samengeperst en fatale ophopingen vormen. Zo is de kans dat een zeevogel stikt in een zacht stukje plastic 32 keer groter dan bij de inname van hardere kunststoffen.
Maar veruit de meeste zeevogels stikken in ballonnen. Zo kwamen de onderzoekers erachter dat bijna één op de vijf zeevogels die een ballon of een stukje ballon in zijn maag had hieraan overleed. Hoewel zacht plastic slechts 5% van het ingeslikte afval vertegenwoordigt, is dit wel verantwoordelijk voor meer dan 40% van de sterfgevallen. Maar alle plastic kan dodelijk kan zijn voor zeevogels. Als we willen voorkomen dat er meer zeevogels sterven door plastic, moeten we dit afval in hun leefomgeving opruimen.
Nanoplastics verplaatsen zich door de voedselketen en hebben effecten hebben op de dieren die bovenaan de keten staan.
In 63% van de garnalen in de Noordzee worden microplastics aangetroffen.
Japanse oesters filteren microplastics uit het water met als gevolg voortplantingsproblemen en mismaakte nakomelingen.
De inname van polyvinylchloride (PVC) beschadigt de darmen van zeebaarzen.
Microplastics veroorzaken onder laboratoriumomstandigheden in de levers van vissen kanker.
Een kwart van de vis die op de vismarkt wordt verkocht voor consumptie heeft plastic in het verteringssysteem.
Walvissen beginnen te verhongeren door al het plastic in hun maag. Zie hier.
Doordat vissen en vogels plastic eten dringen alle toxische stoffen uit en aan het plastic de voedselketen binnen.
80% van wat er in oceanen aan plastic drijft is afkomstig van zwerfafval.
Positieve punten van plastic zijn:
- Goedkoop in vergelijking met andere materialen
- Licht
- Makkelijk op te tillen
- Makkelijk schoon te maken
- Geen last van de zon
- Makkelijk te kleuren
Alternatieven zijn meestal duurder. We krijgen het binnen door te drinken, ten of in te ademen. Het effect er van is nog niet goed bekend maar de zorg zit hem meer in de toevoegingen voor
- kleur
- flexibiliteit
- stevigheid
- smelttemperatuur
- UV-resistentie
Feiten in Nederland
Elk jaar gebruiken we in Nederland zo’n drie miljard plastic tasjes. Ze scoren hoog op de ranglijst van meest gevonden zwerfvuil. Het kabinet heeft het gratis verstrekken van de tasjes daarom in de ban gedaan. Hiermee wil het zwerfvuil op straat en in zee tegengaan en verspilling van grondstoffen voorkomen. Iedere Nederlander opent gemiddeld zeven verpakkingen per dag. Van alle plastic verpakkingen waarop geen statiegeld zit, belandt tweederde ongescheiden bij het restafval. In totaal produceren we bijna 490 kilo afval per persoon per jaar.
Plastic soep bedreigt ook rivieroevers Maas en Waal
Gemiddeld ligt er op 100 meter rivieroever 224 stuks afval. Er zijn plekken langs de Waal waar zelfs 556 stuks zijn verzameld. In de top-15 van soorten afval staat ondefinieerbaar plastic afval op de eerste plek. Verpakking van snoep, snacks, chips en lolliestokjes staan op plek 2. Drankblikjes en plastic drankverpakkingen staan op 3 en 4.
Men schat dat er in 2050 1.640.000.000 kg plastic wordt afgedankt in Nederland en dat kan voor 87 % gerecycled worden. In 2020 lag dat op 32 % en maar 15 % wordt hoogwaardig gerecyceld. Dat kan beter door te kijken naar
ontwerp-productie-toepassing-sortering-recyclingtechniek-hergebruik.
De verborgen kosten moeten worden doorgerekend (true pricing) door de overheid en moet circulaire plastics stimuleren.
De consument moet haar stem laten horen.
Producenten moeten verantwoordelijk worden voor het plastic dat ze produceren.
Feiten in Europa
In Europa worden per jaar 100 miljard plastic zakjes verbruikt. 92 % wordt ingezameld. Zo'n 8 miljard zakjes blijven achter in het milieu -> zwerfvuil in de rivieren -> zeeen oceanen.
We moeten in Europa minimaal 80 % terug in gebruik. De Nederlanders verbruiken 71 zakjes per jaar, de Denen 4 maar in Zuidelijke landen honderderden.
Alleen in Nederland worden er jaarlijks al 900 miljoen plastic flesjes weggegooid.
Vanaf het moment dat plastic serieus in productie werd genomen, in de jaren 50, is er 8 miljard ton uit de fabrieken gekomen. Dat is een 8 met 12 nullen. 822.000 Eiffeltorens zwaar Daarvan is vervolgens 6 miljard ton na gebruik (vaak maar één keer) weer weggegooid.Dat komt op vuilnisbelten terecht, maar ook in het milieu: gewoon op straat, in de berm naast een stoplicht, in het riool en ook in slootjes, rivieren, zeeën en oceanen. Het zijn cijfers om een beetje misselijk van te worden.Slechts 9 procent is gerecycled
Als je op de stranden gaat kijken is 80 tot 85 procent van het afval (in elk geval in Europa) van plastic is. Volgens een globale berekening kost het opruimen daarvan de Europese economie elk jaar tussen de 259 en 695 miljoen euro. Maar dat is nog niet het ergste, zeggen ze in Brussel. Wat veel erger is, is dat een plastic zakje bijvoorbeeld gemiddeld maar 15 minuten wordt gebruikt, maar dat het wel 1000 jaar kan duren voordat het is afgebroken. Weg met die troep, dus.
Soms is plastic nodig bijvoorbeeld voor het vers houden van producten. Maar als plastic maar één keer wordt gebruikt is het ziek. Het verandert onze oceanen in een vuilnisbak. 85 procent van alle afval in zee is plastic. De helft daarvan is wegwerpmateriaal, een kwart zijn visnetten. Elk jaar komt er in Europese wateren 15.600 tot wegwerpplastic bij. En ongeveer nog 135.000 ton ander plastic. Als we niks doen, hebben we in 2050 meer plastic dan vis in onze zeeën.
Voor de flesjes geldt dat die in de toekomst voor zeker 25 procent uit hergebruikt materiaal moeten bestaan. Veel fabrikanten hebben hiervoor hun medewerking al toegezegd. Wat de sigarettenfilters betreft, moet de helft in 2025 vervangen zijn door milieuvriendelijk materiaal, en 80 procent in 2030. De bedoeling is dat uiteindelijk alle filters worden vervangen.
Het verbod zal op zijn snelst in 2021 van kracht worden.
Hoe giftig is plastic ?
Hoe giftig plastic mogelijk is staat hier
Sinds eind vorige eeuw stapelen de aanwijzingen zich op dat er serieuze gezondheidsrisico’s kleven aan plastic: van een sterk verhoogde kans op kanker, hormoonverstoringen, geboorteafwijkingen, obesitas tot een falend immuunsysteem. Zo zijn er aanwijzingen dat plastic nanodeeltjes celmembranen passeren.
Plastic in ons lichaam kan van verschillende bronnen afkomstig zijn. We kunnen ze inslikken als plastic microbeads in bijvoorbeeld tandpasta, maar ook door de consumptie van vis en zeevruchten. Verder kunnen we de micro- en nanoplastics inademen die in de lucht zweven.
In pvc, polystyreen en polycarbonaat zit BPA. BPA is een bekende hormoonverstoorder die een trits van ziekten en afwijkingen kan veroorzaken. Als gevolg komen er steeds meer plastic producten die BPA-vrij zijn. Maar zijn ze daarmee veilig?
Basisproducten waar de plastics uit worden vervaardigd zijn meestal niet de schuldige substanties. Waar het om gaat zijn de toegevoegde hulpstoffen, de geheime recepturen van de fabrikanten. Een gemiddelde plastic bevat een stuk of 30 chemicaliën. Producten die uit verschillende plastic elementen bestaan kunnen wel meer dan 100 chemische stoffen bevatten.
Ook de plastics die worden gebruikt bij levensmiddelen. Al vijf jaar oud onderzoek van de Universiteit van Texas laat zien dat er chemicaliën lekken uit bijna alle soorten plastic. Ook die vrij zijn van BPA. Sommige BPA-vrije varianten lekken zelfs meer dan gemiddeld.
Dat zelfde geldt ook voor plastics die worden gemaakt van natuurlijke grondstoffen, de zogenaamde bioplastics. Het enige bio daaraan is de herkomst van de elementaire grondstof, die een fossiele vervangt. Maar het proces daarna is het zelfde, en de toegevoegde stoffen vaak even gevaarlijk dan in de reguliere producten. Bij BPA vrije plastics zie je BPA-vervangers die nog erger zijn dan de stof waarvoor ze een veilig alternatief moeten bieden.
En dan de praktijk. De meeste plastics lekken al hormoonverstoorders onder normale omstandigheden. Maar wat je vooral wil weten is wat er onder stress gebeurt. Als plastics warm worden (in de magnetron of de vaatwasser), op juist koud (in de diepvries). Als ze beschadigd worden door krassen, schuren, of door zuren in producten. Wat je zou verwachten gebeurt dan ook: het lekken wordt erger. Maar onder die omstandigheden worden de materialen zelden of nooit getest. En over de lange-termijn effecten weten we eigenlijk nog nauwelijks iets.
Bestaat er dan wel veilig plastic? PlastiPure werkt aan plastic dat volledig vrij is van hormoonverstoorders. Zij brachten de hele productieketen van plastic in beeld en verwijderden daaruit alle verdachte stoffen. Zo maakten ze een waterfles die als EA (Estrogenic active = hormoonverstorend) vrij wordt gelabeld.
Het Europees Parlement heeft inmiddels een motie gesteund om het gebruik van hormoonverstorende stoffen te verbieden. Maar het is de Europese Commissie die uiteindelijk actie moet ondernemen. Ondertussen houden alle Europese landen hun eigen regeltjes en zijn we nog steeds niet veel verder dan vijf jaar geleden.
Sporen van giftige stoffen in plastics
74 procent van monsters van verschillende platsic verpakkingen bevatte minstens één component bevat die negatieve gevolgen heeft voor de gezondheid, zoals toxiciteit (62 procent), schade aan de cellen (32 procent) of verstoring van het hormoonstelsel (39 procent).
Vooral plastics van het type PVC en PUR bevatten erg veel chemicaliën, terwijl de resultaten voor PET doorgaans minder alarmerend zijn. Men was verrast door het enorme aantal chemicaliën dat ze aantroffen, meer dan 1.400 en sommige individuele producten bevatten er meer dan honderd.
Van die 1.400 stoffen konden de wetenschappers er maar 260 identificeren. Dat betekent dus dat 80 procent van de chemicaliën onbekend zijn en dus weet men daarvan niet of ze veilig zijn. Bioplastics scoren niet beter dan de andere plastics. Producenten van plastic zouden wettelijk verplicht moeten zijn om transparant te zijn over de ingrediënten die ze gebruiken, en moeten de veiligheid van hun producten kunnen garanderen.
Grote fabrikanten van kunststoffen maken welbewust het recyclen van plasticafval moeilijk. Om de eigen omzet te beschermen worden bestanddelen aan plastic toegevoegd die een kwalitatief gelijkwaardig tweede leven zo goed als onmogelijk maken. Men voegt stoffen aan plastic toe waardoor het degradeert en dus minder goed te recyclen is. De kunststofindustrie gebruikt nu veel additieven die schadelijk zijn voor recycling. Plastics met antioxidanten die verkleuren wanneer ze opnieuw verhit worden, soms tot wel 90 procent van het aanbod. Producenten weten dan zeker dat deze plastics niet goed recyclebaar zijn.
Poolijs dat smelt als gevolg van de klimaatverandering kan meer dan een biljoen plastic deeltjes in de oceaan brengen in de komende tien jaar. Dat plastic vormt mogelijk een grote bedreiging voor het zeeleven.
Vezels die je inademt. Het regent ook hele kleine deeltjes plastic uit de lucht. Die deeltjes nanodeeltjes gaan op reis door het lichaam. De gevaren moeten nog onderzocht worden.
Plastic op strand in Bali Hoe erg het daar is en hoe men daar spreekt over de noodtoestand en het plasticseizoen is hier te lezen.
Uit de Volkskrant van 10-1-2018