Ongeveer 80 procent van het voedsel gaat al verloren nog voordat het in de schappen beland. Daar staat tegenover dat de verwachte voedselvraag in 2050 met 50 procent is gestegen. Als er niets gedaan wordt dreigt het probleem van voedselverspilling nog veel groter te worden.
Foodello
Houdbaarheid is een relatief begrip. Van dat principe maakt het Finse Foodello sinds 2016 handig gebruik, ook in Nederland. Via de app of op de website kun je je boodschappenmand vullen met producten die de supermarkt niet meer inkomen.
Froenten
Een van de manier om CO₂-uitstoot te verminderen is lokale groente en fruit eten. De Vlaamse app Froenten helpt je daarbij. Je ziet welke groente- en fruitsoorten op het moment in het seizoen zijn. En je vindt in deze Android-app bewaartips, informatie over vitamines én lekkere recepten. Fijne app die zelfs zonder foto's bij de recepten bij onze favorieten hoort.
Slim Koken
De app van het Voedingscentrum, Slim Koken, geeft allerlei tips en bewaaradviezen waarmee je eten en geld kunt besparen. Bevalt het gerecht dan sla je het samen met de ingrediënten makkelijk op in je favorieten. Duurzaam én handig!
Maersk heeft wereldwijd een aandeel van 27 procent in het gekoelde voedseltransport. Zij ontwikkelden Star Cool containers voor het vervoer van fruit. Door controle van klimaat en zuurstoftoevoer, wordt het rijpproces van fruit vertraagd. Het transportduur kan daarmee tot 45 dagen verlengd worden. Het
Veel voedsel wordt weggegooid vanwege overproductie ca. 25%. Bedrijven moeten zich dus nog verder aanpassen aan de vraag van consumenten, en zorgen dat eventuele overschotten in de voedselketen blijven, als veevoer, en liefst als voedsel.
Landbouw is altijd al circulair geweest. Gek dat het dat nu niet meer is. Eén van de problemen van voedselverspilling is dat het probleem van niemand is. Bij bijna elk bedrijf in de voedselsector is sprake van verspilling. Het is zo vanzelfsprekend dat het is opgenomen in onze economische modellen. Tegelijkertijd is het onderwerp lange tijd taboe geweest. Er werd niet over gesproken.
Na de Tweede Wereldoorlog is volop ingezet op schaalvergroting om honger uit te bannen. Dat is de boeren zo goed gelukt dat we nu een overschot hebben en Nederland de tweede exporteur ter wereld is. In dat proces is circulariteit gesneuveld.
Wat je wilt, is een gesloten systeem bouwen zodat je alles benut. Daardoor komen voedselverspilling reduceren en een circulair voedselsysteem opbouwen in de praktijk dicht bij elkaar.
Men wil uiteindelijk ook de wetgeving veranderen.
Lesbrieven
Er zijn vijf lesbrieven ontwikkeld:
Wat je zelf kan doen om verspilling van voedsel tegen te gaan staat hier.
Koop
- Maak een lijstje
- Plan je weekmenu
- Ga voor rijpe producten
Kook
- Let op de portiegrootte
- Weeg en meet
- Kook met kliekjes
Bewaar
- vertrouw je zintuigen
- houd het koel
- beperk de voorraad
In 2019 werd een food challenge voor het MBO gehouden. In eerste instantie hebben 50 studententeams zich aangemeld, uiteindelijk zijn er 24 challenges ingediend. Zes teams zijn geselecteerd voor de finale op basis van de ingediende film en bijbehorende notitie.
De winnaarwas "Pompoenpatat" door studenten Food, Life en Innovation van het Terra mbo in Groningen.
De studenten bedachten de pompoenpatat als dé oplossing voor de pompoenverspilling van teler Gert Noordhoff. Om daadwerkelijk het product op de markt te brengen gingen zij de samenwerking aan met "Snackbar van de Toekomst". Het pompoenras dat Gert Noordhoff teelt - Tiny Blue- hoort een groene/blauwe kleur te hebben en moet, volgens de richtlijnen van de supermarkten, tussen de 700 en 1500 gram wegen. De pompoenen die te groot zijn hebben inmiddels hun weg naar restaurants gevonden. Maar de pompoenen die te klein zijn of een verkeerde kleur hebben worden op een composthoop verzameld en later over de akkers verspreid. Een groot deel van de oogst, meer dan 50%, gaat op deze manier verloren. Zie www.mbo-challenge.nl
2e Aardappelbrood
Nummer twee in de finale werden de studenten Arianne, Tosca, Roan, Ilse, Shannen en Lyana. van de opleiding Food en Lifestyle van Aeres MBO Almere met hun concept "Aardappelbrood". Het studententeam zocht de samenwerking met Schaap Holland / Polder Goud, een bedrijf dat oplossingen biedt voor bewerkte en onbewerkte aardappelen.
3e Generation Food Kwartet
Het "Generation Food Kwartet", van Mies, Kathy, Lotte, Aniek en Janwillem werd derde. Deze studenten volgen de opleiding Generation Food aan de SVO- vakopleiding Food in Rijswijk. Verschillende partijen werden betrokken bij de ontwikkeling en het testen van dit concept.
Voedselbank of reddingsmarkten (als in Duistland)
Voedsel tegen de datum kan gebracht worden naar de voedselbank maar in Duitsland kent men Rettermärkte, een soort outlets, maar dan voor voedsel: ‘reddingsmarkten’. Er zijn zowel fysieke winkels als een webshop.
De helft minder voedsel moet de afvalbak in.
De overheid zou voedingsbedrijven moeten verplichten hun dagelijkse verspilling in kaart te brengen. Er zou een online marktplaats moeten komen waarop het aanbod van reststromen realtime te zien is.
Dan kunnen bedrijven zeggen: kom maar op met die partij pompoenen, daar kan ik morgen wel wat mee. We zijn nu veel te fragmentarisch bezig; een partijtje hier, een productje daar. Het moet naar een heel ecosysteem van klanten en leveranciers, waar de verwerker een schakeltje in is.
Hoeveel wordt er verspild ?
In % van de productie...
De verspillingsfabriek
En dat de soep uit de Verspillingsfabriek van 'afval' is gemaakt, wil niet zeggen dat die goedkoper is. De ingrediënten zijn niet gratis. Hutten betaalt ervoor, zodat hij er ook eisen aan kan stellen.
Door de wisselende partijen - dan weer een grote, dan weer een kleine - kan de fabriek niet altijd even efficiënt draaien. Extra lastig voor de 35 fabrieksmedewerkers die, zoals dat heet, een 'afstand hebben tot de arbeidsmarkt' Die hebben structuur en regelmaat nodig. Maar zowel de vraag als het aanbod fluctueren heel erg.
Liquidseal brengt een dun laagje over voedselproducten heen zodat ze langer houdbaar blijven.
Parfum van maken
Parfum maken van afval klinkt tegenstrijdig, maar je kunt er hele verleidelijke geuren mee maken. RUIK doet dat. In de parfumindustrie vindt veel verspilling plaats. De Sandelhout bossen in India zijn bijvoorbeeld bijna uitgestorven. Het hout dient vaak als basis voor geuren. Door sinaasappelschillen met stoom te destilleren en te combineren met andere geurstoffen kan je parfum maken.
Bij het testen van 36 merken door Greenpeace bleek dat vrijwel alle geuren chemische stoffen bevatten die schadelijk kunnen zijn voor mensen en milieu. Daarnaast bleek dat de parfumwereld het niet nauw nam met arbeidsomstandigheden en het milieu.
RUIK wil dit voorkomen en gebruikt daarom alleen natuurlijke producten die de lucht niet vervuilen. “Zo gebruiken we alleen plantaardige geurstoffen en bijvoorbeeld biologische graanalcohol”, aldus Dorenbos.
De lijst van reststromen waar RUIK ooit mee wil werken is eindeloos, maar op dit moment is het parfum KNOP in ontwikkeling: een parfum op basis van rozenknoppen die tijdens de rozenteelt worden weggegooid.
Wholy greens pasta's van gered voedsel
Wholy greens gaat pasta's maken met Italiaans design maar voor de helft gevuld met groenten die verspild dreigden te worden. (2021)
Taarten van gered voedsel
Tres-ure maakt taarten van gered voedsel en verkoopt die.
De specialisten van Food Waste Xperts bieden ondernemers - groot en klein - inzicht in mogelijke oplossingen en helpen om kansen te verzilveren.
Met kennis van technologie, logistiek, data, productontwikkeling, marketing en commercialisatie bieden we één loket om voedselverspilling aan te pakken. We brengen kansen in kaart en koppelen kennis en kennissen om voor jou de meest robuuste businesscases tegen voedselverspilling te creëren.
Food Waste Xperts werkt intensief samen met de Taske Force CE in Food. Bovendien brengen we de kennis en ervaringen uit alle businesscases samen waardoor een sterke ‘learning community’ ontstaat. Op deze manier geven wij invulling aan onze ambitie: Samen van verspilling naar waarde.
Ter inspiratie nog het onderstaande:
of
Een infographic over circulaire economie en
- citrusschillen
- koffie(drap)
- voedsel - biogas
- suikerbieten
- kunstmestproductie door windenergie
is hier gratis te downloaden
FeedBackFarm
Reststromen worden gevoerd aan larven van de zwarte soldaatvlieg. Als deze larven volgroeid zijn, dienen ze als eiwitrijkvoedsel voor vissen. De larven groeien razendsnel én verwerken grote hoeveelheden restafval in korte tijd. Ter illustratie: 5 gram van deze larven verwerken binnen twee weken zo’n 100 kilo aan agrarische reststromen en groeien binnen die periode uit tot 20 kilo aan oogstbare larven.
Deze larven worden vervolgens ingezet als visvoer. FeedBackFarm kweekt vissen in een zogeheten aquaponics-systeem, waar het tegelijkertijd sla en kruiden kweekt. Aquaponics is een manier van voedselverbouwing, waarbij groententeelt en viskweek gecombineerd worden binnen één systeem. Het water waar de vissen in zwemmen dient tegelijkertijd als irrigatiewater voor de planten. De planten zorgen er op hun beurt voor dat het water gereinigd wordt.
Aquaponic farming betekent groeien op water. De voeding komt uit vissenmest en wordt omgezet in bruikbare plantenvoeding. De vissen krijgen weer schoon water van de planten en zo is de cirkel rond in een zelfregulerend systeem. Een duurzame manier van kweken waarbij 90 procent minder water wordt gebruikt.
Brood
Brood is het meest verspilde product in de supermarkt: gemiddeld verspillen we 2 miljoen broden per week. Dat komt omdat het versgebakken is, en daardoor de kwaliteit snel achteruit gaat. “En je wil de klant geen nee verkopen, dus ook om zes uur ’s avonds is er nog vers brood”, zegt Marlijn Simons, woordvoerder bij Plus. En omdat het snel oud is, zitten er deze week speciale stickers op het brood, met de oproep of je ook de laatste boterham eet en tips waarvoor je die kunt gebruiken. “Om klanten bewust te maken van de hoeveelheid die we weggooien, en ze op weg te helpen.”
Tip:
Door brood in de vriezer te bewaren en er elke keer een sneetje uit te pakken voor met de lunch, voorkom je dat je aan het einde van de dag met oud brood overblijft dat je moet weggooien. En mocht dat brood onverhoopt tóch oud geworden zijn, snijd het dan in stukjes en bak deze in een beetje olijfolie met een snuf peper, zout en rozemarijn. In de ‘cucina povera’, de armeluiskeuken uit het zuiden van Italië, werd dit over pasta’s gestrooid als vervanger van de prijzige Parmezaanse kaas.
Cirtusschillen naar reinigingsmiddelen en hoogwaardige bijvoeding voor vee.
Renewi zal de schillen inzamelen bij supermarkten en horeca- en cateringbedrijven. De nieuwe installatie is dit najaar operationeel. Ze verwachten dagelijks 25.000 tot 50.000 kilo citrusschillen te verwerken tot etherische oliën en citruspulp. Elke 1.000 kilo schillen die in de nieuwe installatie worden verwerkt, levert schoonmaakmiddelen voor 4.500 vierkante meter vloer en gezonde bijvoeding voor 200 koeien op. Daarnaast zorgt het voor een afname van 220 kilogram CO2. Op termijn zullen ook andere bestanddelen van de schillen worden verwerkt tot waardevolle producten, zoals cellulose en pectine.
Jaarlijks komt er 250 miljoen kilo citrusschillen vrij. Die worden weggegooid. Op dit moment komt nog een groot deel in verbrandingsovens terecht, omdat de schillen voor problemen zorgen bij de compostering en vergisting van gft-afval. Hierdoor gaan waardevolle grondstoffen verloren.
Snack van aardappelrestjes
Wat doe je met restanten aardappel die overblijven als je patat maakt? Bij de Haarlemse snackketen FrietHoes maken ze er een borrelsnack van. Het bedrijf streeft ernaar om in de fabriek zo min mogelijk afval over te houden. Kok Kasper van Heerden ontwikkelde een recept om de restanten van de aardappels te verwerken tot borrelsnack: De Balletjes. De snack wordt naast de gefrituurde aardappelresten gemaakt van twee biersoorten en kaas. FrietHoes maakte eerder al wodka van aardappelrestant en liet ook al een biertje brouwen van restafval.
Hema en voedselpakketten
Klanten kunnen in een 'magic box' dagverse producten als brood en salades kopen die anders in de afvalbak waren beland. Via de app van Too Good To Go biedt Hema haar producten in de magic box aan voor 4 euro, terwijl de verkoopwaarde 12 euro is.
Goede voorbeelden
PeelpioneerS (sinaasappelschillen) www.peelpioneers.nl
Verwerkt sinaasappelschillen tot waardevolle grondstoffen, zoals etherische olien en vezelrijke korrels.
REFOOD (over de datum producten) www.ReFood.nl
Is verwerker van uitsluitend organische materialen die in de levensmiddelenindustrie niet meer gebruikt worden. Maakt door vergisting van etensresten in eigen biogasinstallaties stroom en warmte.
SUIKER UNIE (procesoptimalisatie) www.suikerunie.nl
Werkt aan verduurzaming van processen en producten in een programma met als pijlers: verantwoordelijkheid, duurzame teelt, zorg dragen voor het milieu en maatschappelijke betrokkenheid.
WESTERZWAM (oester champignons) www.westerzwam.nl/
Kweekt oesterzwammen op het koffiedik van restaurants en levert vervolgens de paddenstoelen terug aan die restaurants. Hierdoor wordt afval in voedsel omgezet.
PEEZE (koffie) https://peeze.nl
Een Nederlandse koffiebranderij die 100% gecertificeerde klimaatneutrale fairtrade Arabica koffie levert.
STARTHY heeft een plantaardige coating ontwikkeld, waardoor het rijpingsproces van verse producten vertraagt en de houdbaarheid van het product verdubbelt.
INSPIRAFARMS brengt mobiele en gekoelde opslagplekken op zonne-energie naar de markt
Eetbare coating voor verse producten
SpraySafe uit Portugal ontwikkelt een coating van plantenextracten en biopolymeren, waarmee voedsel langer vers blijft. Interessant detail: de coating zelf is ook eetbaar. Hierdoor hoeven dergelijke producten niet langer in plastic verpakt te worden.
Omzetten voedsel in bioplastic
VEnvirotech uit Spanje zet organisch afval (zoals voedselresten) om in biologisch afbreekbaar PHA, een bioplastic. De startup maakt tijdens dit proces gebruik van bacteriën om het organische afval af te breken.
Wat te doen tegen voedselverspilling?
1. Beter bewustzijn van voedselverspilling
In de gehele voedselketen is er weinig besef over waar en in welke mate zich voedselverspilling voordoet. Daarnaast doen er bij consumenten nog een hoop fabels de ronde. Zo overheerst de gedachte nog dat vers voedsel gezonder is dan ingevroren voedsel. Daarnaast stimuleren supermarkten met bepaalde aanbiedingen overconsumpties. Door consumenten te stimuleren om voor langer houdbare producten te kiezen, kan voor jaarlijks $260 mrd aan voedselverspilling worden voorkomen.
2. Betere inrichting van de toeleveringsketen
Er is nog veel laaghangend fruit te plukken. Zo wordt er in de opkomende markten nog weinig gebruik gemaakt van verkoeling bij het transport van voedsel. Dit kan jaarlijks $150 mrd opleveren.
3. Betere afstemming vraag en aanbod voedsel
De focus van voedselproducenten ligt nog op het nastreven van een zo hoog mogelijke productiviteit. In hoeverre die productie ook aansluit bij de vraag van de consumenten; daar is minder oog voor. Dat terwijl de ontwikkelingen op het gebied van digitalisering dat steeds makkelijker maken. Dynamic pricing is een voorbeeld.
4. Betere samenwerking in voedselketen
Vooral de samenwerking tussen boeren en de voedselverwerkende industrie laat te wensen over. Veel boeren voelen zich financieel nog wel eens genoodzaakt om te vroeg te oogsten. Het resultaat: lagere volumes en minder kwaliteit. Door heldere afspraken te maken met de afnemers kan dit voorkomen worden.
5. Betere regelgeving omtrent voedselverspilling
Zowel voor de industrie als voor consumenten zijn er nauwelijks prikkels om voedselverspilling tegen te gaan; gaan straffen, geen belastingprikkels. Daarnaast zijn de houdbaarheidsdata die bedrijven moeten hanteren veel conservatiever dan nodig is. Ook de strenge cosmetische eisen voor groente en fruit zorgen ervoor dat veel voedsel verloren gaat. Met betere regelgeving kan jaarlijks $60 mrd worden bespaard.
Voedselverspilling is ook tegen te gaan door Apps en IT
6. Wasteless introduceert Dynamic Pricing
Op sommige supermarktproducten die de houdbaarheidsdatum naderen zie je nog wel eens een kortingssticker om het product alsnog aan de man te brengen. Dat systeem van dynamic pricing kan een stuk moderner, vindt het Israëlische antiverspillingbedrijf Wasteless. Het bedrijf heeft een zelflerend algoritme ontwikkeld dat voortdurend de beste prijs ten opzichte van de houdbaarheidsdatum bepaalt. In september deed dat systeem ook zijn intrede in de Nederlandse supermarkt.
7. Wastewatchers tegen voedselverspilling in restaurants
Een app van de Nederlandse start-up Wastewatchers maakt het verspillingsproces in professionele keukens, zoals die van restaurants, bedrijven en ziekenhuizen, inzichtelijk. De applicatie vergelijkt de verspillingsdata tussen verschillende locaties.
Aan de hand van die gegevens kan het team achter Wastewatchers de betreffende keuken ondersteunen om het patroon van voedselverspilling te begrijpen en direct aan te pakken. Volgens Thomas Luttikhold, oprichter van Wastewatchers, is een besparing van 20 procent op de verspillingskosten voor restaurants daarmee haalbaar.
8. Resq verbindt consument en restaurant
De app Resq verbindt die dreigende voedselverspilling van restaurants en lunchrooms direct aan de consument. Wat krap bij kas, maar toch geen zin om te koken? Resq toont op een kaart maaltijden in de buurt die voor weinig geld worden aangeboden, omdat ze anders in de prullenbak zouden verdwijnen. Resq werkt nu nog alleen in de grote Nederlandse steden, maar heeft plannen om zijn bereik te vergroten.
9. Slim koken ondersteunt bij slimme inkoop consument
Restaurants en supermarkten zijn dus volop bezig om voedselverspilling te verminderen, maar de consument kan zelf ook veel doen om te voorkomen dat voedsel moet worden weggegooid. De app Slim koken van het Voedingscentrum biedt tips en ondersteuning om je inkoopbeleid zo in te richten dat de kans op het overschrijden van de houdbaarheidsdatum een stuk kleiner wordt. Ook geeft de apps tips en suggesties hoe je restjes op een creatieve manier kunt gebruiken.
Albron zet AI in om meer zicht te krijgen op voedselverspilling.
Insecten
Insecten zetten organische reststromen op efficiënte wijze om in hoogwaardige grondstoffen. Bovendien hebben ze weinig water en ruimte nodig en produceren amper broeikassen.
De Franse start-up Ynsect heeft ruim € 140 mln binnengehaald voor de productie van eiwitten uit insecten voornamelijk voor visvoer. Ze richten zich ook op voeding voor huisdieren en kunstmest.
De Brabantse insectenkweker Protix kweekt al op grote schaal insecten en ook Vivara/CJ Wildbird Foods, producent van onder andere vogelvoer, had in 2015 al plannen voor een grote insectenkwekerij in Venlo.
Het Finse bakkersbedrijf Fazer Bakery bakt brood van Nederlands krekelmeel. En de insectensnacks van het Franse bedrijf Jimini’s zijn onder andere te koop bij de Nukuhiva-winkels van Floortje Dessing.
Van resten iets lekkers maken
Tip voor fruit:
Een perzik die net iets te lang in de fruitschaal heeft gelegen doet het prima in een jam, de banaan die bijna wegloopt is heerlijk in een bananenbrood en die druiventros waarvan je twijfelt of die opkomt? Ingevroren druiven zijn top bij een kaasplank of als toetje naast een brok pure chocolade.