Vooral incontinentiemateriaal is verantwoordelijk voor een groot deel van het afval dat vrijkomt in ziekenhuizen en verpleeghuizen. Er zijn verschillende maatregelen mogelijk om het gebruik van wegwerpmateriaal te verminderen en deze worden soms al in de praktijk ingevoerd.

Uit de praktijk:

• aanschaf van incontinentiemateriaal met vochtindicator en niet routinematig verwisselen;

• registratie van verbruik en kosten van gebruikte wegwerpmaterialen. Verpleeghuizen kunnen dit voor incontinentiemateriaal uitbreiden tot een kostencontrolesysteem.

• aanschaf en zoveel mogelijk gebruik van duurzame alternatieven voor wegwerpproducten: wasbare onderleggers, RVS nierbekkens en medicijnbekers, drinkglazen in plaats van plastic bekers, duurzame wasschorten, textiellaminaat voor

afdekmateriaal en kleding in OK’s, etc;

• minder milieubelastende materiaalkeuze voor wegwerpproducten: kartonnen bakjes in plaats van aluminium, geen infuuszakken/-slangen, maagzakken, urinezakken en handschoenen van PVC;

• kritisch gebruik van wegwerpproducten. Bijvoorbeeld: een wegwerp onderlegger niet als schoonmaakdoek gebruiken en als het mogelijk is één handschoen gebruiken in plaats van twee.

• wasbare waszakken gebruiken in plaats van plastic wegwerpzakken;
• wasbare sopdoeken in plaats van wegwerp sopdoeken

Van Disposable naar Reusable is gewenst

• Er wordt nog veel waardevol materiaal vernietigd (= verbrand) ipv hergebruikt
• Disposable lijkt makkelijk en goedkoop, herbruikbaar vergt meer van de logistiek
• Onderzoek nodig: LCA en kosten vergelijkingen

Afvalscheiding kan beter

• Niet alles is Specifiek Ziekenhuis Afval en moet verbrand worden
• Uitdaging is zo klein mogelijke stroom SZA
• Betere scheiding vergt aandacht en aanpassing van logistieke processen
• Niet specifiek ziekenhuis afval wordt meestal als restafval ook verbrand
• Bedrijfsafval van kantines en kantoren wordt niet altijd goed gescheiden

 Design for Recycling: materiaalkeuze en standaardisatie

• Standaardisatie van materialen gewenst om recycling mogelijk te maken
• Kan recycling niet, dan biobased en composteerbare materialen verkennen

Met het programma Circulair Instrumentbeheer zijn duizenden instrumenten en medische optieken hergebruikt wat 75 procent kosten bespaarde. 

Kampioen verspilling

In een Oosterhouts magazijn puilt het uit van pakken en dozen incontinentiemateriaal, katheters, verbandmateriaal en andere medische hulpmiddelen. Alles gloednieuw. Geschatte waarde: 90.000 euro. Toch schrijft de wet voor dat al deze goederen vernietigd moeten worden, linea recta de verbrandingsoven in.

Als een katheter uit een doos wordt gehaald zou de rest weggegooid moeten worden. 

Verkeerde financiële prikkels domineren de zorg. Zorgverzekeraars hebben contracten met groothandels die medische spullen, het liefst per kwartaal of zes maanden, afleveren bij mensen thuis. Dozen vol incontinentieluiers of wondverzorgingsmateriaal. Dat werkt verspilling in de hand. De zieke mens als verdienmodel.

Jaarlijks wordt zo'n 2,3 miljard euro verkwist doordat overtollige medicijnen, verpleegartikelen en incontinentiemateriaal ongebruikt vernietigd worden.

Alleen al in de ouderenzorg (thuis of in verpleeghuizen) bestaat de helft van de afvalberg uit incontinentiespullen. Die zijn nog slecht voor het milieu ook: 1 kilo incontinentiemateriaal goed voor 1,9 kilo Co2-uitstoot.

Een patiënt die kampte met een doorligwond kreeg een volle doos geleverd met verbandmateriaal en bijbehorende spullen. Uiteindelijk is er maar één pleister gebruikt. De doos mag niet terug richting leverancier en wordt naar de apotheek gebracht. Maar de spullen aan een andere patiënt verstrekken, is verboden. Sterker, als de apotheek dat toch zou doen, maakt Huysmans zich schuldig aan een economisch delict. Dus rest vernietiging.

De verspilling nam een vlucht toen zorgverzekeraars jaren geleden besloten om de uitgifte van medische hulpmiddelen weg te halen bij apotheken. Via aanbesteding sloten verzekeraars eigen contracten af met landelijke bedrijven die de spullen thuis afleveren bij patiënten. Dat zou veel goedkoper zijn, was het idee.

De praktijk is dat bedrijven veelal per drie of vier maanden spullen afleveren. Dozen vol dus. Maar als er tussentijds wat verandert in de gezondheidssituatie of een patiënt komt te overlijden, zijn al die dozen overtollig. Dan moet alles bij het afval.

Een mevrouw wier man net was overleden kreeg een leverancier op de stoep met een nieuwe lading hulpmiddelen. Zegt zij: 'Mijn man is zojuist gestorven; we hebben de spullen helaas niet meer nodig'. Dat kon niet. Spullen waren besteld en worden afgeleverd."

Maandelijks kleinere hoeveelheden verstrekken en sneller overschakelen op andere middelen als dat nodig is. 

Het retourencentrum in Oosterhout, op touw gezet door LCB en non-profitorganisatie CareCycle, belichaamt de strijd tegen verspilling van medische spullen.

CZ zegt dat niet gebruikte spullen terughalen ook kostbaar is omdat dan de hele organisatie op z'n kop moet.,Volgens de huidige strenge richtlijnen op het gebied van hygiëne en veiligheid kan daar trouwens geen sprake van zijn zegt CZ.