Voeding is voor ieder mens belangrijk. Je hebt bouwstoffen nodig om te groeien. Energie om je te bewegen en om na te denken. En allerlei voedingstoffen zijn nodig voor het onderhouden van je lichaam, weerstand tegen ziektes op te bouwen en gezond te blijven. Als je in de zorg werkt ben je niet alleen bezig met je eigen voeding maar ook die van het kind, zieke of oudere die je verzorgt. Daarom is het van belang om te weten wat je kunt verbeteren in je voedingspatroon om gezond te blijven. Maar ook kun je door een bewuste voedingskeuze te maken het milieu minder belasten. Natuurlijk moet je het gezondheidseffect altijd voorop stellen. Om veranderingen door te voeren moet je dat altijd overleggen met je leidinggevende. Maar als je ziet dat er altijd teveel eten wordt weggegooid, kun je dat gerust zeggen.
1. Wees matig met dierlijke eiwitten.
Vlees, kaas en vis belasten het milieu erg. Kies ook eens voor plantaardige eiwitten zoals in peulvruchten (bonen, erwten) noten, granen en soja
2. Gebruik bij voorkeur geen producten die vervoerd zijn met het vliegtuig. Dat gooit veel CO2 in de lucht!
3.Bewaar voedingsmiddelen zorgvuldig.
4.Kook op maat. Voorkom teveel maaltijdresten.
5.Koop milieuvriendelijk geteelde producten.
6. Koop producten van het seizoen
7. Koop producten uit de streek
In ziekenhuizen e.d. gooit men enorm veel voedsel weg. Volle borden die terug komen in de keuken, te veel ingekocht voedsel, et cetera. Dit behoort tot de dagelijkse gang van zaken in veel instellingen.
30 tot 60 procent van het uitgedeelde voedsel in zorginstellingen belandt de afvalbak belandt. Volgens onderzoek van Unilever Food Solutions is er bij bedrijven en instellingen 90 procent voedselafvalreductie mogelijk.
Je kan bijvoorbeeld een voedselprogramma At your request in gebruik nemen. Dit programma is ontwikkeld door het Amerikaanse bedrijf Sodexo Health Care. Dat betekent dat iedere cliënt in het ziekenhuis zelf kan kiezen wat en wanneer hij eet op basis van een uitgebreide menukaart. Op die manier wordt de gezondheid van de patiënt bevorderd, want hij kan eten waar hij zin in heeft.
Het programma ‘At your request’ zorgt bovendien voor grote voedselbesparing, aangezien de cliënt eet wat hij lust en op dat moment trek in heeft. Op die manier worden borden dus vaker leeggegeten. In de VS zijn al zo’n 500 ziekenhuizen die ‘At your request’ gebruiken.
Een woordvoerder van het ZGV zegt over het programma: “Er wordt heel gericht besteld en daardoor neemt de derving met negentig procent af; er is nagenoeg geen afval.” Ook qua inkoop biedt het concept voordelen, omdat goed is bij te houden wat wanneer besteld wordt en daarop kunnen de bestellingen worden aangepast.
Het nieuwe eten in het ziekenhuis
De patient zoveel mogelijk eigen regie over het genezingsproces. In 2019 kwam een spiksplinternieuwe keuken op de begane grond van het Jerneon Bosch ziekenhuis klaar. Die moet in staat zijn om álle patiënten op het hun gewenste tijdstip te voorzien van ontbijt, broodmaaltijden en warm eten. Met 'Ons menu voor u' kan de patiënt voortaan zelf bepalen wanneer hij wil eten, hoe vaak en met wie, uiteraard binnen de grenzen van een dieet. En dat bestellen kan - vanuit bed of stoel - al vanaf 7.00 uur 's morgens tot 18.15 uur 's avonds. De warme keuken gaat vanaf 11.30 uur open. En de menukaart die het JBZ hanteert, oogt aantrekkelijk en is uitgebreid. Los van de kaart zijn er dag- of maandspecialiteiten. Ook voor wie een speciaal dieet volgt, is volop keuze op speciale inlegvellen.
De medewerkers bij wie de patiënten bestellen, voeren de menu's in. Ze gaan nog wel na of de wensen overeenkomen met dieetafspraken en adviseren daar ook in. Is de keuze definitief, dan komt die op een printbon bij de koks. Zij weten zo precies wat ze moeten bakken en opscheppen.
Daarna gaan de bladen in een van de felgekleurde karren op weg naar de afdeling. Maximaal tien maaltijden per keer. Meer niet, minder wel: want de 'levergarantie' van drie kwartier is heilig.
In (2024) is in het Radboudumc zowel de personeelskeuken als de bezoekerskeuken voor het overgrote deel vegetarisch. De Noordwest Ziekenhuisgroep biedt patiënten voor 70 procent en het personeel voor 90 procent plantaardig eten aan. Zij zijn nu vrijwel volledig plantaardig en daar is iedereen gewoon mee akkoord. Dat is het type giant leap-scenario waar de rest van de zorg een voorbeeld aan kan nemen.
Duurzaamheid
Van elke patiënt kan worden bijgehouden wat hij of zij eet. Daarom is er ook informatie over de hoeveelheid zout of zoet die wordt ingenomen. En of er wel voldoende wordt gedronken. Alles wordt bijgehouden. Als iemand te veel natrium binnenkrijgt, klinkt er een ping. Daardoor kunnen we patiënten ook langzaam sturen naar gezondere keuzes. Bovendien is via ICT te traceren waar al het voedsel is en is geweest. Uit oogpunt van patiëntveiligheid is dat een verbetering.
Bovendien is er meer aandacht voor het milieu. Botertjes en allerhande beleg in plastic kuipjes gaan verdwijnen en maken plaats voor milieuvriendelijke alternatieven. Jam wordt voortaan met de hand in een afbreekbaar bananenbakje gedaan, evenals de boter. Ze gruwelen van plastic lepeltjes. Dat past niet meer in een tijd van betere kwaliteit en meer beleving.
Denk aan
•Implementeren van de handreiking Voedingscentrum
•Stappenplan voor een gezonder maaltijdaanbod
•Receptuur gebaseerd op minder zout en meer eiwitten
•Toepassing van smaakoplossingen
•Opstellen van een gezonde menucyclus
•Vertaling duurzame richtlijnen naar jouw voedingsaanbod
•Aandacht voor presenteren en stimuleren van gezonde keuze