Circulaire economie

De reststroom van de één, is een grondstof voor de ander. Voorkom waardeverlies of stel het zo lang mogelijk uit.

Ga na: Hoe wordt het ingezameld? Uit welke materialen bestaat het? Wat kan hergebruikt worden? Wat kan worden gerecycled? Welke toepassingen zijn er voor de verwerkte materialen? Wie is in die nieuwe grondstoffen geïnteresseerd?

Overheid: Beloon hergebruik van materialen en belast verspilling, vernietiging en verbranding.

Maak van circulair ondernemen de status quo,
- creëer opschaalmogelijkheden voor bestaande ondernemers,
- pas wetgeving hier versneld op aan en
- kies voor een blijvende systeemverandering met positieve financiële prikkels.
   Verlaag belasting op arbeid binnen de circulaire sector
   Verhoog de belasting op vervuiling en grondstoffen.
- Introduceer een circulair criterium waar een verlaagd btw-tarief op toegepast kan worden.

Optimaliseer de keten met goede marges en weinig risico’s. Maak fabrieken met de ideale schaal en maak de keten efficiënt. Dan kan het best gebeuren dat je één of twee slechte jaren hebt. Die schokken moet je als bedrijf wel kunnen absorberen.
Daar is geld voor nodig om te kunnen ontwikkelen en daarvoor bestaat Polestar Capital Fund waar ook ABP aan meedoet. 

Wat we tegenwoordig circulaire economie noemen, of circular economy, was historisch gezien duizenden jaren de gouden standaard voor het succesvol
bedrijven van economie. Mensen herstelden en repareerden wat kapotging, tweedehandsmarkten floreerden (productrecycling), versleten producten werden gedemonteerd en de onderdelen werden afzonderlijk gerecycled (materiaal-recycling) en natuurlijk was het hergebruik en de recycling van ‘afval’ voor nieuwe doeleinden een vanzelfsprekend onderdeel van het economisch handelen.

Mensen moeten beter begrijpen wat circulair gedrag is.

90 % van de grondstoffen die wereldwijd worden gebruikt vindt nog niet haar weg terug in de economie. 
Productfabricanten zorgen er vaak met opzet voor dat producten kapot gaan (obsolescense). Dat doen ze om werknemers aan het werk te houden, met name als het slecht gaat met de economie. Maar het is ook slecht voor de planeet. 

Een nieuw voorstel van de  Europese Commissie (2023) wil reparatie aantrekkelijker maken met

1. Verplichte reparatie binnen wettelijke garantietermijn
in plaats ze te vervangen door een nieuw product. Verkopers moeten dus een optie tot reparatie aanbieden, tenzij reparatie duurder is dan vervanging.

2. Meer reparatie buiten wettelijke garantietermijn
Daarbij moet het makkelijker en goedkoper worden om ‘technisch herstelbare producten’, zoals stofzuigers, wasmachines, televisies, tablets en smartphones buiten de wettelijke garantieperiode te laten repareren. Consumenten moeten het recht krijgen om te eisen dat producenten hun kapotte spullen repareren. Ook moeten producenten consumenten informeren dat zij als producent verplicht zijn de verkochte spullen bij gebreken te repareren.

3. Online reparatieplatform
In het voorstel staat verder dat er een online reparatieplatform moet komen. Via dit platform kunnen consumenten gemakkelijk in contact komen met bedrijven en verkopers in de buurt die spullen kunnen repareren. Op https://www.ifixit.com/ staat veel info over hoe je iets kan repareren.

4. Europese kwaliteitsnorm voor reparatie
Reparateurs kunnen zich verbinden aan een norm wat betekent dat reparateurs garanties kunnen bieden over bijvoorbeeld de levensduur en beschikbaarheid van de herstelde producten. 

In 2024 krijgen consumenten in de Europese Unie het recht om afwasmachines, mobiele telefoons en andere apparaten te laten repareren. De nieuwe regels moeten meer spullen behoeden voor de schroothoop, hebben EU-landen en het Europees Parlement afgesproken. Als iets kapot of versleten is hebben klanten nu vaak geen andere keuze dan een nieuw exemplaar te kopen, wat slecht is voor de planeet en hun portemonnee. Volgens Brussel valt er door reparaties jaarlijks 12 miljard euro te besparen.

Circulair in de bouw, interieur, meubel, fashion, mobiliteit (auto's, fietsen), apparaten, voeding. Met urban mining, business as a service, circulair design, kringloopwinkels en repairshops en de 10 r-en refuse, re-use, reduce, rethink, redesign
with renewables, repair, referbish, remanufacture, repurpose en uiteindelijk recycle or recover.

Nederland is goed in recycling maar je kan ook het grondstoffengebruik verminderen via de inkoop, de aanbesteding en het onderhoud.  Ook kan je bewust inspelen op hergebruik of reparatie van
producten en productonderdelen en delen of leasen. Daarnaast speelt het ontwerp een rol. Design-for-recycling, design-for-repair b.v. voor modulair te ontwerpen producten als koptelefoons
en smartphones of design for disassembly.

Het gaat van recyclen naar aandacht voor de ontwerpfase.
Van product naar systeem.
Dus ook sociaal naar samenwerken. 

In een circulaire economie worden minder primaire (waaronder fossiele) grondstoffen verbruikt, wordt duurzamer geproduceerd en geconsumeerd en afval zoveel mogelijk hergebruikt. Dit draagt bij aan een gezond milieu, een sterke economie en een leefbaar klimaat. In een circulaire economie worden minder broeikasgassen uitgestoten en wordt daarmee een bijdrage geleverd aan de nationale en internationale klimaatdoelstellingen. Daarnaast kan de transitie naar een circulaire economie bijdragen aan de energietransitie. Door hergebruik en vervanging van (kritieke) materialen voor bijvoorbeeld windturbines, zonnepanelen en accu’s, kan de leveringszekerheid daarvan worden vergroot. Het opschalen van de energietransitie is nodig om de klimaatopgave te realiseren.

No buy challenge

Kijk wat je al hebt liggen. Je hebt vaak meer dan je denkt.
Breng overzicht in de spullen die je al hebt. Zodra je gaat opruimen, doe je vaak ook onverwachtse fijne vondsten.
Kijk wat je kunt lenen of samen met vrienden en familie kunt kopen om te delen.
Laat dingen die kapot zijn repareren
Stel een melding voor een zoekopdracht in bij Marktplaats, zo ben je de eerste die het weet wanneer iemand iets wat jij zoekt te koop zet.

Hier een toolbox voor docenten om aan de slag te gaan met de circulaire (regionale) economie.
(klik op de afbeelding)

In 2013 berekende TNO al dat de financiële voordelen die voor het oprapen liggen, voor de Nederlandse economie € 7,3 miljard bedragen. Daarmee zijn ongeveer 54.000 banen gemoeid. Ook zijn er spin-off kansen, bijvoorbeeld in de vorm van een sterkere kennispositie. Ambtenaren zeggen dat we in 2030 al op de helft van het gebruik van ‘virgin’ materialen moeten zitten om in 2050 vrij te zijn van nieuwe grondstoffen.

Het betekent innovaties in productontwerp, materiaalontwerp, retail- en marketingconcepten, logistiek en retourlogistiek, en financieringsmodellen.Kijk maar eens naar dit mooie filmpje.

Door producten en productieprocessen aan te passen, samen te werken met andere bedrijven en bijvoorbeeld nieuwe markten voor (voorheen) afvalstoffen te ontginnen. 
Men wil met minder grondstoffen meer spullen kunnen gebruiken. In de circulaire economie kunnen we dus meer waarde ontlenen aan alle materialen die we gebruiken en dus meer welvaart creëren door minder te maken. En doordat we minder hoeven te maken, hebben we ook minder maakbanen nodig. Daar komen bijvoorbeeld reparatiebanen en logistieke banen voor in de plaats. Maar wellicht minder banen. Hierdoor krijg je meer welvaart met minder materiaal en een rustiger leven.

Een ander voorbeeld..Van restproducten (vezels) uit het brouwproces van bier kan brood worden gemaakt. En oud brood kan op zijn beurt worden gebruikt als grondstof voor het brouwen van een nieuw biertje. Zo wordt de kringloop gesloten.

Er zou eigenlijk een Deltaplan Circulaire Economie moeten komen met een minister van Circulaire Economie met de status van vicepremier.
Zie ook de website Nederland circulair 

Maar dan moeten die circulaire producten ook verkocht worden. Dat kan nu op deze website voor circulaire producten.

Wat is dat, circulaire economie..

Kijkend vanuit de ruimte naar de aarde zie je dat er niets meer bij komt. Wij zijn dus bezig alles op te maken en dan ? Afvalinzamelaars verdienen geld met wat wij betaald hebben. Als je een TV koopt is dat een gifbom en je mag zelf zorgen voor een goede afvalverwerking. Afvalverbranding is een grondstoffencrematorium (en men zegt dat men daaruit ook og groene energie maakt).

Hoe kan je er voor zorgen dat de product goede producten maakt?

1. eigendom afschaffen

Van maar 9 % van de Ferrari-rijders is de auto eigendom.Wat ons lief is is niet te koop. We kopen ook geen vliegtuig als we naar de V.S. willen. We zijn geinteresseerd in het gebruik en niet het bezit. 

Eigenlijk zou je willen kopen..
- 50000 km vervoer
- lichturen
- wasbeurten
- iPads en je wil na 18 maanden weer een andere.
- tafeluren

2. Als de consument geen eigenaar meer is wat dan.

Het kan dan niet zijn dat de wasmachine het thuis niet meer doet. De leverancier (die wasbeurten garandeert) moet hem dan meteen komen repareren. Vandaar dat de leverancier de beste machine neer zal zetten met het minste onderhoud. De producent gaat wat hij produceert zien als een grondstoffenbank en wil het weer terug hebben. Hij zou ook over de levensduur eigenaar moeten blijven. De consument hoeft dan niet meer vor de grondstoffen te betalen.

3. Wat in de producten zit moet komen in een grondstoffenpaspoort. Na inleveren krijg je de waarde van de grondstoffen weer terug.

Turn to is er mee bezig..

Het gaat om de onderstaande zaken

(bron duurzaamheid.nl)
Producten veroorzaken bij de koper een probleem omdat men ze bewust zodanig maakt dat ze kapot aan en je er nieuwe van moet kopen. Hierdoor gaan ook veel grondstoffen verloren. De oplossing is structureel anders denken en gaan naar fabricanten die service leveren en in bezit blijven van de producten. Pay per Lux e.d. De fabricant krijgt de grondstoffen weer terug en gaat de producten dus remontabel en transportabel maken. De kermisbouw doet dat ook. Die moeten de hele handel telkens weer opbouwen, afbreken en weer transporteren. Die hebben nagedacht over remontabele (en veilige) bouw die zo goed mogelijk te transporteren is.
Thomas Rau heeft zo het Lianderkantoor in Duiven ontworden ism achtbaanbouwers waardoor hij in de dakconstructie 30 % minder staal nodig had. Het gebouw is demontabel en heeft een materialenpaspoort zodat je kan zien welke grondstoffen er ooit uit zijn te hergebruiken. geen vastgoed maar losgoed.


We kunnen nooit buiten de context van de natuur. De natuur is alles wat leven mogelijk maakt op aarde. Onze houding zou moeten zijn dat we dat dienen. We zijn gast op aarde en geen gastheer (in balans, wederkerend en respectvol). Alles wat leven mogelijk maakt op aarde heeft rechetn. Hebben materialen dan ook rechten. Eigenlijk wel vandaar dat Thoams bezig is de universele rechten van materialen op te stellen. Dan gaat niets verloren. Materiaal wordt service.   (alsdus Thomas Rau)

Volgens Thomas Rau zijn de volgende nieuwe spelregels nodig:

Inleiding

We hebben onze samenleving zo georganiseerd dat bijna niemand meer verantwoordelijk is voor de consequentie van zijn handelen. Een producent maakt een product, waarna – bij de verkoop ervan – de verantwoordelijkheid ervoor overgaat naar de consument. Met alle gevolgen van dien.

Zo merken de meeste consumenten dat het gebouw dat ze kochten, meer energie verbruikt dan hun leverancier had voorspeld. Illustratief is ook dat, volgens een vorig jaar verschenen rapport, in 70% van alle gebouwen in Nederland de installaties -ventilatie, verwarming, koeling,…- niet doen wat ze zouden moeten doen. En altijd is dan de opdrachtgever de klos, niet de veroorzaker.

Op basis van deze en aanverwante vaststellingen kom ik tot de, meest cruciale, spelregel één:

Spelregel 1

iedereen moet – opnieuw- verantwoordelijk worden voor de consequenties van zijn handelen. Dat kan overigens ook uitdraaien op ‘benefits’: daarvan geef ik zodadelijk een voorbeeld. Eerst

Spelregel 2

consumeren moet ‘performance based’ gebeuren. Het betekent dat we niet meer consumeren op eigendoms- maar op performance-basis: we gebruiken dingen in plaats van  te verbruiken.

Zo heb ik drie jaar geleden Philips uitgenodigd op ons kantoor. Ik zei hen: ik wil licht en geen lampen, 300 lux, 1.260 uur per jaar, voor 1.000 m².  Jullie willen lampen gebruiken daarvoor? Ok, maar ze blijven jullie eigendom. De energie? Mij maakt het niet uit of je daarvoor nu rode wijn, witte wijn of elektriciteit gebruikt, als ik maar de door mij gevraagde ‘performance’ krijg: het licht.

Philips ging akkoord. Als nu de lampen stuk raken, krijgt Philips ze retour. En is hun levensduur lang, dan is dat een ‘benefit’: één waarvan Philips geniet. Voorts krijg ik geen stroomrekening.

Eveneens een mooi voorbeeld is een project dat we uitvoeren samen met Bosch, in de sociale huursector. Het zit zo. Lagere inkomensgroepen hebben  doorgaans geen geld om een A+++ wasmachine te kopen. Dus die kopen troep!  Gevolg is dat mensen een steeds  hogere energierekening hebben en hun huur niet meer kunnen betalen. Maar wij zeggen: je krijgt van ons geen wasmachine; je krijgt van ons wasbeurten. Dan

Spelregel 3

grondstoffen mogen in de toekomst niet meer verhandelbaar zijn. Enkel uitlenen mag. Reden is dat handel ertoe leidt dat we grondstoffen gebruiken alsof ze oneindig zijn.

Spelregel 4.

We moeten alles drastisch belasten wat aantoonbaar waardeverminderend is voor de samenleving. Dus als iemand waarde onttrekt aan de samenleving, moet die daar belasting voor betalen. In plaats van btw – dus belasting op de toegevoegde waarde – moet er een bow komen: een  belasting op onttrokken waarde.

Ik geef een voorbeeld. Onze samenleving verbrandt constant afval, in verbrandingsovens. Maar dat betekent dat we materiaal vernietigen dat never, never, nooit meer op deze aarde terugkomt! We moeten daarmee ophouden. Belasting moet daarbij een regulerend instrument zijn, dat voorkomt dat ooit nog iets verloren gaat. Dan is er nog

Spelregel 5.

Die luidt: lever enkel een bouwvergunning af als aantoonbaar en minimaal energieneutraal gebouwd wordt. Vervolgens

Spelregel 6.

arbeid niet meer belasten. Zeven miljard mensen  worden iedere avond gratis opgeladen. Vol energie worden ze weer wakker. Die totale hoeveel arbeid is zo goed als oneindig… Dus ook daar weer: wat zich constant herstelt en in principe oneindig is, moet je niet belasten.

Bedrijven die de circulaire economie om weten te zetten naar een heldere strategie gaan het winnen van partijen die duurzaamheid zien als het optimaliseren van hun lineaire model.

“Verduurzamen betekent het optimaliseren van wat er is. Bij duurzaamheid kijken bedrijven vaak alleen naar kleine verbeteringen bij de niet centrale processen. De kern van hun businessmodel verandert niet. Circulariteit daarentegen vergt een fundamentele andere aanpak.

“Alles wat op aarde is, is maar tijdelijk. En de aarde is een gesloten systeem. Maar de consequenties van ons tijdelijk bestaan en ons handelen, zijn wel permanent. Daarom moeten we de consequenties van onze tijdelijke behoeftes faciliteren zodat niets verloren gaat. Dat betekent dat we nieuwe systemen en verdienmodellen moeten ontwikkelen om de relatie tussen de mensheid en de aarde te faciliteren.”

“Huidige verdienmodellen halen macht en verantwoordelijkheid maximaal uit elkaar. Als een product eenmaal verkocht is, heeft de producent geen enkele verantwoordelijkheid meer voor een verantwoorde omgang met de grondstoffen. Maar ook de alom gevierde deeleconomie lost dit probleem niet op.

Bedrijven als Airbnb en Uber bijvoorbeeld, hebben de absolute macht over wat ze kunnen genereren met hun businessmodellen, maar de verantwoordelijkheid ligt bij degene die zijn woning tijdelijk door gasten laat gebruiken of bij de chauffeurs, in het geval van Uber. In de toekomst brengen we macht en verantwoordelijkheid bij elkaar, want als je macht hebt om iets te doen, dan moet je ook verantwoordelijk worden gesteld voor de permanente gevolgen van jouw handelen.”

In de bouwsector wordt opgeleverd en de opdrachtgever moet er maar tevreden mee zijn. Als er dan problemen ontstaan met het gebouw, is het moeilijk te achterhalen wie dan de verantwoordelijke is. Dus de laatste in een productieketen is altijd de pineut, omdat de huidige verdienmodellen gemaakt zijn ten koste van en niet ten gunste van de gebruiker.”

"Om macht en verantwoordelijkheid bij elkaar te brengen, moet de producent eigenaar blijven van wat hij op de markt brengt. Als de producent weet dat hij het product terugkrijgt na een van tevoren bepaalde periode, dan is het in zijn voordeel om het product te ontwikkelen als grondstoffendepot. Komt het product terug, dan kan de producent de onderdelen en grondstoffen die daarin zitten maximaal benutten bij het maken van nieuwe producten. Een circulaire economie vraagt ons dus om fundamenteel anders te kijken naar huidige systemen en verdienmodellen. Dit kan niet als we alleen kijken naar hoe we het huidige systeem een beetje milieuvriendelijker kunnen maken. Circulaire economie is vooruit denken en niet nadenken.”

"Een circulaire economie is nog niet het eindpunt. Het laat ons de vraag stellen wie eigenaar is van een product en of we überhaupt eigenaar van iets kunnen zijn. Als we grondstoffen van de aarde gebruiken, dan is de aarde de eigenaar van de grondstoffen, maar de aarde is geen juridisch persoon. De enige stap die we kunnen zetten, is het organiseren van het rentmeesterschap voor het eigendom van de aarde. Als je rentmeester van iets wordt, dan behandel je iets dat niet je eigendom is, alsof het je eigendom is. Maar wel met het bewustzijn dat je het moet bewaren en koesteren voor degenen die na jou komen. Dat betekent dan dat niet alleen producten, maar ook materialen een service worden.”

“In de toekomst zullen we daarom alles inrichten als een grote bibliotheek van materialen. Net als bij een bibliotheek, weten we waar alle materialen voor worden gebruikt, hoelang ze worden gebruikt en wanneer ze terugkomen.”

“Wat er dan verandert in een circulaire economie, is onze kijk op eigendom. Voor het bedrijfsleven is het een grote overgang om van product- naar servicemodellen te gaan. Het vergt dan ook een culturele transformatie. Met enkele bedrijfskundige trucjes, zoals het leasen van producten die aan het eind van hun levensduur niet teruggaan naar de originele producent, maar naar een kredietverstrekker of een serviceverkooppunt, komen we er niet.”

Culturele transformatie

“Als je kijkt naar de complexiteit van grote bedrijven, waarin verantwoordelijkheden zo ongelooflijk verspreid liggen over verschillende disciplines, dan is het zeer complex om de verdienmodellen van een circulaire economie op gang te brengen. We adviseren bedrijven daarom om de circulaire economie langs de financiële as te leggen. Met nieuwe verdienmodellen als product as a service kunnen ze nog steeds geld verdienen, maar niet ten koste van anderen, bovendien leveren ze langdurige klantrelaties op.”

“Er is een breed pakket aan bedrijfskundige ingrediënten nodig om de circulaire transformatie in het bedrijfsleven vorm te geven, maar het begint bij het uitproberen van een aantal projecten. Als pionier weten we dat je compromissen moet sluiten om ergens te komen, terwijl je vasthoudt aan het einddoel en er gestaag naartoe werkt. Bedrijven die beseffen dat de circulaire economie oplossing biedt voor de onomkeerbare gevolgen van hun handelen, zullen zien dat de nieuwe verdienmodellen een strategisch voordeel met zich meebrengen. Zij zijn immers de bedrijven die in de toekomst de wedstrijd gaan winnen.”

Uitwisselen van restmaterialen  Excess Materials Exchange

Tien grote organisaties, waaronder ProRail, DSM, Rijkswaterstaat Heembouw en Sodexo zijn onlangs gestart met een proef waarin ze de mogelijkheden verkennen om restmaterialen onderling uit te wisselen. Excess Materials Exchange (EME) begeleidt hen hierbij. De startup werkt toe naar een online handelsplatform. Met behulp van blockchain en artificial intelligence worden vraag en aanbod aan elkaar gekoppeld.

Nu proberen bedrijven vaak op individueel niveau hun reststromencirkel te sluiten. Die stroom is echter te klein of niet constant genoeg om er een goede businesscase van te maken. EME zorgt voor een economy of supply en economy of demand.

Bedrijven beseffen nog te weinig welke toegevoegde waarde het beter benutten van reststromen kan opleveren. De bloemblaadjes van tulpen kunnen door een nieuwe techniek als grondstof dienen voor hoogwaardige verf. Die markt is ongeveer € 88 mln waard. Nu belanden die bloemblaadjes nog op de composthoop.
Uit sinaasappelschillen kan je kleding maken via de technologie van Orange Fibre. Waarde € 200 tot 500 mln.

De mogelijkheden lijken eindeloos.

Er ontbreekt bij veel bedrijven nog een sense of urgency. Het feit dat grondstoffen nu nog redelijk goedkoop zijn helpt dan niet. Een andere oorzaak is simpelweg onwetendheid.

Een voorwaarde om een goede uitwisseling van restmaterialen mogelijk te maken is dat je precies weet uit welke materialen een product is opgebouwd. Vandaar dat er een materialenpaspoort moet komen van zoveel mogelijk producten. Het materialen-DNA wordt zo op een standaardmanier vastgelegd. Blockchain helpt om die informatie op te slaan en te verwerken. Zo kan je via blockchain de hele cyclus van een product volgen: van gebruik tot restmateriaal en van restmateriaal tot nieuw product en sjoemelen met materiaalstromen is uitgesloten door blockchain.

Naast transparantie is het creëren van betrouwbaarheid een ander belangrijk doel van blockchain. Alle transacties worden realtime gecontroleerd.  

Daarnaast zorgt bockchain er voor dat informatie over een reststroom uitsluitend bij een geïnteresseerde partij terechtkomt. Niet alle bedrijven zitten erop te wachten dat informatie over hun reststromen aan iedereen beschikbaar wordt gesteld. Stel een bedrijf is op zoek naar koper. Met behulp van blockchain kan hij  direct aan de leverende partij gekoppeld worden zonder te weten welke andere reststromen die partij nog meer heeft.

EME gebruikt artificial intelligence (AI) vervolgens om al die data snel te lezen en interpreteren. AI zorgt dat snel en op grote schaal matches gemaakt kunnen worden tussen vragers en aanbieders van materialen. De intelligentie zit hem erin dat het AI-programma ook partijen bij elkaar brengt waar je zelf misschien niet meteen aan zou denken.

EME voert nu al gesprekken met bedrijven uit het Verenigd Koninkrijk, Denemarken en Frankrijk. Binnen een jaar willen ze in Noordwest-Europa volledig operationeel zijn.

Data is hét middel dat de circulaire economie in beweging gaat krijgen. Al is het slechts een hulpmiddel. De organisatie van bedrijven moet op de schop om reststromen zoveel mogelijk te benutten. Het besef van de waarde van reststromen moet er niet alleen zijn bij een duurzaamheidsmanager, maar ook bij de top. Dan pas heeft het kans van slagen.

In het onderwijs in 2018:

GreenBizz van Nova College en TechPort gaan een RIF aanvraag doen over wind en duurzaamheid. Daarnaast is men druk bezig met MYTECH.
7 days circular met school in Hoofddorp. Food Fashion Living Circular Community and circular design. Students influencing kids.
Je hebt het textiel programma van Circle Economy. Herontwerp van het curriculum met circulair als rode draad. Masters circular fashion entrepeneurship.  

Nederland Circulair in 2050

In Nederland beginnen we zeker niet op nul. Zo is de recycling van kunststofverpakkingen in zes jaar tijd bijna verdubbeld en werd in 2014 al 82% van ons papier en karton gerecycled. Van ons metaal is dat zelfs 94%. Bovendien hebben veel gemeenten zich ingezet voor een spectaculaire vermindering van ons restafval.

Maar ook het bedrijfsleven is druk bezig om de circulaire economie te realiseren. Zo gebruikt het Nederlandse kledingmerk G-Star Raw gerecyclede materialen voor hun spijkerbroeken en maakt FrieslandCampina energie uit mest.

En ook consumenten dragen hun steentje bij. Zo zegt meer dan 80% van de mensen nu vaak of altijd een eigen tas mee te nemen in plaats van een plastic tasje uit de winkel.

Op mondiaal niveau zijn afspraken gemaakt, die zijn vastgelegd in de Sustainable Development Goals. Hierin wordt gestreefd naar de halvering van de wereldwijde voedselverspilling,
duurzame productie- en consumptiepatronen, armoedebestrijding, betere mensenrechten, duurzaam gebruik van natuurlijk kapitaal en uiteraard afvalreductie, waaronder de bestrijding van zwerfvuil op zee, de zogenaamde ‘plastic soup’.

Auto’s bijvoorbeeld. Greenwheels bewijst dat dat makkelijk kan. Net als gereedschap. Kijk maar naar Peerby. Goede voorbeelden van “nieuw denken” schieten als paddenstoelen uit de
grond. Neem Ricoh, waar klanten hun printers en scanners kunnen leasen en Mud Jeans dat spijkerbroeken verhuurt.

De overheid draagt haar steentje bij

Om de circulaire economie ruim baan te geven, neemt het kabinet verschillende maatregelen. Zo worden er regels en wetten veranderd ten gunste van de circulaire economie en worden ondernemers die grondstoffen besparen ondersteund. De maatregelen zijn gericht op stimulerende wet- en regelgeving, slimme marktprikkels, financiering, kennis en innovatie en internationale samenwerking.

De eerste mijlpaal op weg naar een circulaire economie

50% minder grondstoffen in 2030

Om de doelstellingen van 2030 en 2050 te realiseren, wil het kabinet nog dit jaar komen tot een grondstoffenakkoord met maatschappelijke partners. Dat akkoord is ondertekend door bedrijven die hier te zien zijn op
Samen gaan we de knelpunten verkennen die de realisatie van onze circulaire economie belemmeren en samen gaan we hiervoor goede oplossingen bedenken.

Vijf belangrijke ketens en sectoren hebben prioriteit: 

1. biomassa en voedsel,
2. kunststoffen,
3. de maakindustrie,
4. de bouw en
5. consumptiegoederen.

soms voegt men nog toe
- afval en secundaire grondstoffen
- circulair ondernemen 
- zorg

Deze prioriteiten gaan we als overheid helpen om in 2050 alleen nog duurzaam geproduceerde, hernieuwbare of algemeen beschikbare grondstoffen te gebruiken en zo weinig mogelijk afval achter te laten. En we streven er naar dat producten die uiteindelijk toch worden afgedankt, hoogwaardig worden gerecycled en ingezet om nieuwe producten te maken. Hiervoor zullen slimme retour- en inzamelsystemen worden opgezet.

Er bestaan op dit moment meer dan 550 cradle to cradle producten. Zie http://www.c2c-centre.com/products Die zijn allemaal circulair en bevatten bijna geen giftige stoffen. Dat is nodig want gif maakt upcyclen of terugbrengen in de biocycle moeilijk zo niet onmogelijk. Bedrijven die daarvoor hun nek uitsteken zijn te zien op http://www.c2c-centre.com/companies-and-organizations 

Circulaire economie gaat over samenwerking tussen consument en producent; tussen opdrachtgever en opdrachtnemer als onderstaand.  

Voorbeelden:

Van veel voorbeelden zijn infographics gemaakt waarop je helder en duidelijk kan zien hoe circulairteit wordt verkregen.

Alle onderstaande voorbeelden zijn hier te verkrijgen in de vorm van infographics maar ze staan ook op deze site.

1 ARN B.V. (biogas) https://www.arnbv.nl/energie-uit-afval/verwerking-productie/
Zet (rest)afval om in energie, meststof en andere herbruikbare materialen.
In de biovergistingsinstallatie wordt uit gft-afval biogas opgewekt, dat vervolgens wordt opgewerkt tot aardgaskwaliteit.
2 ARN B.V. (luiers) www.arnbv.nl/over-arn/luierrecycling
Afvalverwerker recyclet luiers en incontinentiemateriaal en haalt daar energie en grondstoffen uit.
3 AUPING (bedden) www.auping.com
Werkt aan de realisatie van een circulaire bedrijfsvoering met hergebruik van materialen, zonder verspilling van resources. In de toekomst wil het bedrijf alleen nog maar recyclebare producten maken op hernieuwbare energie.
4 BLACK BEAR (autobanden) www.blackbearcarbon.com
Harvest and upcycle the carbon black from end-of-life tires to a quality level that exceeds the original product – in a way that preserves the planet.
5 BMA (bureaustoelen) www.bma-ergonomics.com
Uitgangspunt is dat afval niet bestaat en dat de materiaalkringloop gesloten moet zijn. Daarom loopt duurzaamheid als een rode draad door de bedrijfsvoering.
6 CANON (refurbishing equipment) www.canon.nl
De inzet voor duurzaamheid heeft drie speerpunten: milieu, maatschappij en bedrijfsvoering. De consument kan kiezen uit een breed scala aan refurbished elektronica.
7 CIRCUWEAR (garens) www.outfit.nl
Levert bedrijfskleding en neemt afgedragen bedrijfskleding retour. Circuwear is de mogelijkheden tot circulair verwerken van de oude kleding nog aan het onderzoeken, maar willen inzetten op het verwerken van de stof tot grondstoffen voor andere producten.
8 COOLREC (stofzuigers e.d.) www.coolrec.com
Is recycler van apparaten, plastics en non-ferro metaal en levert hoogwaardige grondstoffen voor nieuwe producten.
9 DESKO (meubilair) www.desko.nl
Heeft alle mogelijkheden in huis om een circulaire kantoorinrichting tot stand te brengen middels verkoop, terugkoop, verhuur, lease; te betalen voor alleen het gebruik, refurbishen en het preventief onderhoud van kantoormeubilair.
10 GISPEN (meubilair) www.gispen.com
Concretiseert duurzaamheid in haar producten door de circulaire economie als leidende bedrijfsfilosofie en ontwerpvisie; alle keuzes worden rondom deze visie gemaakt.
11 GTT (papier kringloop) www.gateway.edu.au
Delivers programs of the highest quality in recognising the salience of integrating current work-place practices with vocational training.
12 HHS DELFLAND (grondstof stromen) www.hhdelfland.nl
Delfland, een waterschap, is een ‘functionele democratie’, dat wil zeggen een overheid met een beperkte taak, namelijk de zorg voor het watersysteem en de afvalwaterzuivering.
13 INTERFACE (tapijt) www.interface.com
Is werelds grootste producent van tapijttegels en toonaangevend bij de ontwikkeling van materialen en processen die ervoor zorgen dat modulaire vloerbedekking minder vraagt van het milieu.
14 KAAK (metaal printen) www.kaak.nl
Ontwikkelt en produceert stand-alone machines en complete productielijnen voor de industriele bakkerijbranche. Print metalen machineonderdelen die vervangen moeten worden.
15 KIDV (kunststoffen kringloop) www.kidv.nl
Draagt bij aan een circulaire economie door verpakkingen zo te laten ontwerpen, produceren en verwerken dat ze kunnen worden vernieuwd, gereduceerd, hergebruikt en gerecycled. Zijn op dit moment actief met het onderzoeken van het optimale proces van chemische conversie van kunststoffen.
16 LOGGE (kantoormeubilair) www.loggecirculair.nl
Levert maatwerk in circulaire kantoorinrichting. Gebruikt alleen gezonde materialen en wil uiteindelijk alle producten weer terugbrengen in de materiaalkringloop, zodat er geen afvalstroom meer is.
17 PAPERWISE (papier) www.paperwise.eu
Geeft een tweede leven aan landbouwafval door daar grondstof voor kwalitatief hoogwaardig papier en karton van te maken.
18 PeelpioneerS (sinaasappelschillen) www.peelpioneers.nl
Verwerkt sinaasappelschillen tot waardevolle grondstoffen, zoals etherische olien en vezelrijke korrels.
19 PEEZE (koffie) https://peeze.nl
Een Nederlandse koffiebranderij die 100% gecertificeerde klimaatneutrale fairtrade Arabica koffie levert.
20 POOLING PARTNERS (pallets) www.poolingpartners.com
Is marktleider in Europa op het gebied van geintegreerde, full-service poolingdiensten en productie van houten pallets en kisten.
21 REFOOD (over de datum producten) www.ReFood.nl
Is verwerker van uitsluitend organische materialen die in de levensmiddelenindustrie niet meer gebruikt worden. Maakt door vergisting van etensresten in eigen biogasinstallaties stroom en warmte.
22 RENEWI (gemengde afvalstromen) www.renewi.com
Richt zich op het verkrijgen van waarde uit afval en streeft ernaar het meest toonaangevende waste-to-product bedrijf te zijn door bij te dragen aan een duurzame samenleving voor de belangrijkste stakeholders.
23 ROOF2ROOF (bitumen) www.roof2roof.nl
Recyclet bitumineuze dakbedekking tot grondstoffen voor nieuwe daken en asfaltwegen.
24 SUIKER UNIE (procesoptimalisatie) www.suikerunie.nl
Werkt aan verduurzaming van processen en producten in een programma met als pijlers: verantwoordelijkheid, duurzame teelt, zorg dragen voor het milieu en maatschappelijke betrokkenheid.
25 UNIE VAN WATERSCHAPPEN (waterkringloop) https://www.uvw.nl
Ketenpartners leveren een steeds grotere bijdrage aan de verduurzaming van de samenleving door afval om te zetten in schone grondstoffen, energie en schoon water.
26 URGENDA (kunstmest productie) www.urgenda.nl
Urgenda is de organisatie voor innovatie en duurzaamheid die, samen met bedrijven, overheden, maatschappelijke organisaties en particulieren, Nederland sneller duurzaam wil maken.
27 WEPA NEDERLAND (toiletpapier) www.wepa.nl
Werkt aan het ontwikkelen van toilethygiene-oplossingen die bijdragen aan een schonere wereld en een beter milieu. Daarbij is kringloopsluiting een stap op weg naar een circulaire economie.
28 VAN HULLEY (ondergoed) www.vanhulley.nl
Maakt boxershorts die gemaakt worden van afgedankte kleding door vrouwen die graag willen werken, maar nog niet de benodigde papieren hebben voor hun ambitie op de arbeidsmarkt.
29 VITENS (water) https://www.vitens.com
Levert een bijdrage aan de verduurzaming van schoon drinkwater door het terugdringen van de CO₂-footprint, door reststromen beschikbaar te maken voor de agrarische sector en het stimuleren van lokale biodiversiteit in en om onze waterwingebieden.
30 VLAKGLAS RECYCLING NEDERLAND (ramen en ruiten) www.vlakglasrecycling.nl
Zamelt vlakglasafval in om het te laten recyclen. Vlakglas wordt in de woning- en utiliteitsbouw gebruikt. Met het verzamelde vlakglasafval wordt nieuw glas gemaakt zoals ruiten van dubbel glas, spiegels en interieurbeglazing.
31 WESTERZWAM (oester champignons) www.westerzwam.nl/
Kweekt oesterzwammen op het koffiedik van restaurants en levert vervolgens de paddenstoelen terug aan die restaurants. Hierdoor wordt afval in voedsel omgezet.

Op de website van het Groene Brein kan u antwoord vinden op de onderstaande vragen

Wat is de circulaire economie? 

Circulair actieprogramma voor kinderen

Onder de noemer SpaCE krijgen kinderen uit groep 7 van de basisschool een interactief actieprogramma dat hen bewust moet maken van het belang van een circulaire economie. De kinderen moeten als ‘change agents’ hun omgeving inspireren. Het programma loopt vijf jaar en moet jaarlijks 200.000 kinderen direct bereiken. Indirect bereikt SpaCE volgens de denktank 500.000 ouders en leraren.

Online terugnameplatform

Met een online terugnameplatform moet de recycling van elektrische apparaten bevorderd worden. De kapotte apparaten worden thuis opgehaald en via een afvalverwerker teruggebracht naar de producent. Het terugnameplatform zorgt ervoor dat 28.400 ton aan elektronica niet bij het restafval belandt. Voor dit circulaire idee ontbreekt op dit moment echter een businesscase.

Toch komt de circulaire economie niet goed genoeg van de grond. Waarom ?

Op dit moment zijn er ongeveer 85.000 circulaire activiteiten, die werk bieden aan circa 420.000 mensen. Onder circulaire activiteiten rekent het PBL ook fietsenmakers, garagehouders en kringloopwinkels.

De overheid wil in 2030 een circulaire economie bewerkstelligd hebben. OM dat te doen, zijn innovatieve initiatieven nodig. Nu zijn er ongeveer 1.500 van deze initiatieven, die zich vooral richten op recycling van plastic en andere grondstoffen. Circulaire initiatieven buiten recycling, zoals de modulaire smartphone Fairphone, of verplaatsbare woningen, komen beduidend minder vaak voor.

Circulaire businessmodellen, die zich richten op het gebruik van producten en diensten in plaats van het bezit ervan, zijn er nog weinig. Via initiatieven als Bundles, Peerby en Snappcar kunnen wasbeurten, gereedschap of auto’s gehuurd worden.

Nieuwe initiatieven komen moeilijk van de grond. Dat komt onder andere door de prijs van grondstoffen. Door de relatief lage prijs van grondstoffen worden producenten nu niet gestimuleerd om te investeren in een efficiëntere omgang met grondstoffen.

Ook door wet- en regelgeving worden nu nog circulaire initiatieven tegengehouden. Voor het recyclen van bepaalde reststromen zijn bestaande regels bijvoorbeeld vaak een belemmering omdat ze niet goed aansluiten bij circulaire producten. Biomassa is bijvoorbeeld te gebruiken als bouwmateriaal, maar biobased bouwen gebeurt weinig omdat er geen regels en normen voor bestaan. Volgens het planbureau spelen ook sociale normen een rol. Sommige bedrijven gebruiken geen gerecycled plastic omdat ze dit als ‘onwenselijk’ zien

De overheid moet afwegen of een belemmering weggenomen kan worden, ten gunste van de circulaire economie. Is het bijvoorbeeld mogelijk of wenselijk om het gebruik van nieuwe grondstoffen toe te staan zonder dat duidelijk is welke milieueffecten de nieuwe grondstoffen hebben?

Diverse bedrijven proberen al nieuwe grondstoffen te ontwikkelen. Zo maakte Suez uit restafval een nieuwe fundering voor kunstgras. Een dochterbedrijf van afvalverwerker Renewi recyclet oude pannen tot nieuwe grondstoffen.

Wat filmpjes zijn te bekijken op

https://guides.co/g/mv5ue63s0a/165180

Samen het leven leren in de circulaire regionale economie (Lelystad)

Practor Marijn Ode

https://practoraat-cre.nl/