1.3.  Normen en waarden

Een norm beschrijft wat we behoren te doen of wat niet in een bepaalde situatie.

Een waarde is iets dat we als goed beschouwen en dat we na willen streven.

Je kunt relationele, professionele en publieke normen onderscheiden.
Je kunt je bewust worden van consequentialistische en deontologische regels. Het eerste betekent dat je je morele oordeel velt op basis van de consequenties van je handelen. Je handelt juist indien de consequenties goed zijn en zwaarder wegen dan de slechte.De tweede betekent dat je behoort te handelen in overeenstemming met een norm, een regel ongeacht de consequenties.

Waarden zijn te onderscheiden in “functionele of instrumentele waarden ” en “intrinsieke waarden”.

1) functionele of instrumentele waarden: Iets heeft waarde, is goed, omdat de mensheid het ziet als een hulpmiddel, een instrument om haar einddoelen , haar eindwaarden, te realiseren. Het is bruikbaar en met name economisch bruikbaar.

2) Intrinsieke waarde. Deze waarde is afgeleid van het doel in zichzelf. Deze waarden zijn goed vanwege zichzelf. Ze zijn niet louter een instrument tot iets anders. Neem geld. Geld is alleen goed omdat het een instrument tot andere waarden. Alleen voor de vrek – zoals Dagobert Duck – heeft geld een intrinsieke waarde.

De intrinsieke waarde is de waarde los van het directe nut voor ons mensen. Het is goed jezelf af te vragen wat er gebeurt als instrumentele of intrinsieke waarden toekent aan andere levende wezens of aan elementen van de natuur. Wat betekent het voor je houding ten aanzien van die levende wezens of verschillende elementen in de natuur.

In de milieuethiek zijn die waarden en grondhoudingen ten aanzien van de natuur het centrale thema. Het menselijk handelen kan ook beoordeeld worden als instrumenteel of intrinsiek goed. De deontologische handelingen zijn goed in zichzelf of ze zijn niet goed vanwege zichzelf. Ze hebben geen verdere rechtvaardiging nodig. Voor de utilistische volgelingen zijn ze goed als ze „geluk‟ brengen aan de grootste groep mensen die erbij betrokken zijn. Als ze schade veroorzaken zijn ze moreel niet goed.